کاربردهای بوتاکس (سم بوتاکس فقط برای جراحی و زیبایی نیست)

بوتاکس چیست؟

بوتاکس سمی بسیار قوی است که توسط باکتری‌های کلستریدیوم بوتولینوم (Clostridium Botulinum) ، همان باکتری‌هایی است که باعث بوتولیسم یا مسمومیت غذایی می‌شود، تولید می‌شود. این باکتری معمولاً در گیاهان، خاک ، آب و روده حیوانات یافت می‌شود. 9 سال بعد از کشف بوتاکس کاربرد آن برای زیبایی کشف شد و تا به امروز مورد استفاده قرار گرفته است. کاربردهای غیر زیبایی بوتاکس کمتر به گوش مردم رسیده است، اما باید بدانید که این ماده دارویی خواص درمانی بسیاری برای بیماری‌ها دارد. در ادامه مطلب بعد از معرفی بوتاکس ، به مهم‌ترین کاربردهای غیر زیبایی بوتاکس اشاره می‌کنیم.

بوتاکس حاوی چه موادی است

کلستریدیوم بوتولینوم از 8 نوع سموم مختلف تشکیل شده است، سم بوتاکس نوع A قوی‎ترین سم و به احتمال زیاد باعث ایجاد بیماری در انسان می‌شود و نوعی است که برای استفاده پزشکی تأیید شده و به عنوان بوتاکس شناخته می‌شود. هر ویال بوتاکس حاوی 100 واحد کلستریدیوم بوتولینوم نوع A ، 0.5 میلی گرم آلبومین انسانی و 0.9 میلی گرم کلرید سدیم برای رقیق کردن و مخلوط کردن محلول است. مواد نگهدارنده‌ای در ویال وجود ندارد بنابراین باید بعد از هر بار استفاده از آن دور ریخته شود. پس از مخلوط کردن ویال با کلرید سدیم ، باید در یخچال نگهداری شود و باید طی 4 ساعت از مخلوط کردن استفاده شود.

بوتاکس چگونه عمل می‌کند؟ و چگونه روی عضلات تاثیر می گذارد؟

با تزریق سم بوتاکس، این سم در انتهای عصب کار خود را شروع کرده و با بستن راه‌های عصبی به صورت موقت یا دائم، باعث از کار افتادن آن عضله می‌شود.

هنگامی که بوتاکس در محل اتصال عصبی عضلانی به عضله تزریق می‌شود، 7-3 روز پس از تزریق زمانی است که اوج از کار افتادگی عضله رخ می‌دهد. بعد از تزریق بوتاکس پایانه‌های عصبی آسیب نمی‌بینند اما دیگر نمی‌توانند مواد شیمیایی انتقال دهنده عصبی را آزاد کنند. این بدان معنی است که پایانه‌های عصبی جدید باید در اطراف ناحیه تزریق رشد کنند، رشد پایانه‌های جدید بین 3-2 ماه طول می‌کشد تا بتوانند پیام عصبی را انتقال دهد. پس از ایجاد پایانه‌های عصبی جدید، فلج مجدد عضلات سهولت می‌یابد و برای ادامه فلج عضلات نیاز به تکرار تزریق بوتاکس است.

بوتاکس جز زیبایی برای چه اهدافی کاربرد دارد؟

تعدادی از بیماری‌های مربوط به اعصاب و اختلالات عضلانی که بوتاکس برای درمان آن تأیید شده است، عبارتند از:

• تعریق زیر بغل غیرقابل کنترل شدید
• انقباضات شدید عصب و عضلات در گردن و شانه‌ها که به عنوان دیستونی گردنی شناخته می‌شوند.
• چشمک زدن غیر قابل کنترل یا بلفارواسپاسم
• استرابیسموس یا انحراف چشم
• دیستونیا یا حرکات و انقباضات غیر ارادی ماهیچه‌ها که باعث پیچ خوردگی عضلات می‌شوند.
• تورتیکولی یا عارضه کجی گردن
• انقباضات حنجره که باعث ایجاد مشکلاتی در حنجره از جمله گرفتگی مزمن و قطع گفتار می‌شود.
• لکنت زبان
• دیسکینزیا یا مشکل در جویدن و بلع یا حرکات تکراری دهان و زبان که قابل کنترل نیستند.
• اسپاسم صورت و فلج ناگهانی برخی قسمت‌های صورت ( اسپاسم همی‌فاسیال)
• سندرم تورت
• لرزه‌های غیر ارادی مانند بیماری پارکینسون
• بیماری‌هایی که باعث ایجاد اسپاسم عضلات می‌شود، از جمله مولتیپل اسکلروزیس ، سکته مغزی ، آسیب دیدگی مغزی ، فلج مغزی ، آسیب نخاعی
• سندرم فری که در این بیماری افراد بعد از غذا خوردن ، گر می‌گیرند و عرق می‌کنند
• میگرن مزمن
• فعالیت بیش از حد مثانه

و برخی موارد دیگر که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره خواهیم کرد.

درمان سردرد میگرنی با تزریق بوتاکس (کاربرد بوتاکس در درمان میگرن مزمن)

قبل از صحبت در مورد نحوه کار بوتاکس در میگرن مزمن ، مهم است که بدانید میگرن مزمن یا اپیزودیک چیست؟

سردردهای میگرنی نوعی اختلال عصبی شناختی به حساب می‌آید که شامل افزایش فعالیت مغز و حساسیت به محرک‌ها می‌شود. میگرن ممکن است در اثر انواع خاصی از غذاها، استرس ، بوهای خاص و چرخه قاعدگی ایجاد شود. میگرن می‌تواند خود را به شکل‌های مختلفی بروز دهد؛ برخی از افراد یک یا چند علامت مانند حساسیت به نور و صدا و یا حالت تهوع را در میگرن‌های مزمن تجربه می‌کنند ، در شرایطی که میگرن شدید باشد، فرد به استفراغ دچار می‌شود.

روش‌های درمان میگرن

برخی از میگرن ها بدون دارو با کارهایی مانند ماندن در یک اتاق آرام و تاریک، استفاده از کمپرس سرد در محل‌هایی که درد شدید دارند و جلوگیری از هر چیزی که باعث میگرن می‌شود، می‌توان کنترل کرد. برخی از بیماران می‌توانند داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مصرف کنند و درد سردرد میگرنی خود را بهبود دهند. اگر هیچ یک از کارهای فوق برای تسکین درد میگرن موثر نباشد، ممکن است به بیماران داروهایی مانند پروپرانولول ، تیمولول یا توپاماکس معرفی شود. اگر هیچ یک از این داروها 3 ماه یا بیشتر کار نکنند، می‌توان از تزریق بوتاکس برای درمان میگرن استفاده کرد.

چگونگی تزریق بوتاکس برای درمان میگرن

بوتاکس هر 12 هفته یک بار می‌تواند در 31 نقطه روی سر و گردن تجویز ‌‌شود. درد در مدت زمان كوتاهی پس از تزریق بوتاکس كاهش می‌یابد زیرا انتقال دهنده‌های عصبی مسدود شده و درد میگرن متوقف می‌شوند.

تعداد دوزها و تزریق‌های انجام شده در هر جلسه 3 ماهه درمانی، براساس علائم، قد، وزن و تحمل نسبت به تزریقات قبلی برای هر بیمار است.

چگونه تزریق بوتاکس برای درمان میگرن مزمن کار می‌کند

استفاده ایمن و اثر بخش بوتاکس به عنوان یک روش درمانی و پیشگیری کننده از بیماری میگرن مزمن در آزمایشات بالینی فاز سوم مورد مطالعه قرار گرفته و نشان داده شده است که تزریق بوتاکس باعث کاهش سردردهای میگرنی و همچنین بهبود کیفیت زندگی می‌شود.

حداقل 50٪ افرادی که سردرد میگرنی دارند و سپس بوتاکس دریافت کرده‌اند، میزان مصرف حاد داروهای سردردشان کاهش یافته است. استفاده از بوتاكس به عنوان درمانی برای پیشگیری از میگرن برای بیمارانی كه نتوانند از میگرن رها شوند، به همراه گزینه‌های درمانی دیگر توصیه می‌شود.

پیشنهاد می‌کنیم مطلب آنچه که درباره بوتاکس به شما نمی‌گویند را از سایت پزشکی دکتر سوشا بخوانید.

درمان بیماری بیش فعالی مثانه با بوتاکس

ساختار مثانه

به طور کلی مثانه یکی از اعضای دستگاه ادراری است که مانند کیسه‌ای برای جمع آوری ادرار حاصل از فعالیت کلیه‌ها عمل می‌کند. دیواره مثانه از ماهیچه و بافت پیوندی ارتجاعی تشکیل شده است و ماهیچه مثانه دتروسور نام دارد.

مشکل بیش فعالی مثانه چیست؟

توجه داشته باشید که نباید بیش فعالی مثانه را با بی اختیاری ادرار اشتباه بگیرد، مثانه بیش فعال (OAB) توسط انجمن بین المللی به عنوان یک فوریت برای ادرار کردن تعریف می‌شود و ممکن است با بی اختیاری همراه باشد و یا همراه نباشد. مشکل بیش فعالی مثانه باعث می‌شود افراد حتی در شب نیز نیاز به دفع ادرار پیدا کنند. اگرچه مشکل بیش فعالی مثانه در افراد مسن شایع‌تر است، اما این اختلال می‌تواند برای هرکسی اتفاق بیفتد. با افزایش سن ، توانایی مثانه در نگه داشتن ادرار کم شده و توانایی جلوگیری از خروج ادرار از مثانه ضعیف می‌شود به همین دلیل است که افراد مسن بیشتر نیاز به دفع ادرار دارند و در سنین بالا مشکل بیش فعالی مثانه پیدا می‌کنند.

علت بیش فعالی مثانه چیست؟

علت بیش فعالی مثانه شاید بیش فعالی عضله دتروسور مثانه باشد، که با پر شدن مثانه، ناگهان منقبض می‌شود. در حقیقت در بعضی از افراد، مثانه ممکن است به طور ناگهانی و بدون هیچ دلیل واضحی، منقبض شود و باعث نشت ادرار شود. این امر به این دلیل است که عضله دتروسور (Detrusor) مثانه بیش فعال می‌شود. بیش فعالی این عضله که موجب نشت ناگهانی ادرار می‎شود، ممکن است در اثر آسیب به نخاع یا سایر آسیب‌های عصبی عضلانی مانند بیماری مولتیپل اسکلروزیس ایجاد شود.

نقش و تاثیر بوتاکس در درمان بیش فعالی مثانه

اثر تزریق بوتاکس به عضله دفع کننده ادرار و درمان بیش فعالی مثانه ، برای اولین بار در سال 1999 گزارش شد. بوتاکس به دلیل توانایی در کاهش انقباضات عضلانی و اسپاسم ناشی از عضله دفع کننده بیش فعال (عضله دتروسور مثانه) ، در حال حاضر به عنوان درمانی برای بیش فعالی مثانه پذیرفته شده است. به همین دلیل است که از درمان بیش فعالی مثانه به عنوان یکی از کاربردهای غیر زیبایی بوتاکس نام بردیم.  

پزشک از سیستوسکوپ برای هدایت محل تزریق استفاده می‌کند تا فقط قسمت های خاصی از ماهیچه مثانه تحت تأثیر تزریق بوتاکس قرار گیرند.

اثرات تزریق بوتاکس به عضله مثانه

• عضله مثانه آرامش می‌یابد و به اندازه قبل اسپاسم نمی‌کند زیرا انتشار انتقال دهنده عصبی مسدود شده است تا کمتر سیگنال دریافت شود.
• ظرفیت نگه داشتن ادرار توسط مثانه افزایش می‌یابد زیرا عضله مثانه بیش از اندازه منقبض نمی‌شود.
• بعد از تزریق بوتاکس بی اختیاری ادرار کاهش می‌یابد زیرا عضله مثانه مانند گذشته فعال نیست.

نکات مهم بعد از تزریق بوتاکس برای درمان بیش فعالی مثانه

در صورت مشاهده هریک از علائم زیر بعد از استفاده از بوتاکس برای درمان بیش فعالی مثانه ،با پزشک مشورت کنید:

• عفونت ادراری
• تکرر ادرار
• سوزش ادرار
• درد هنگام  دفع ادرار
• تخلیه ناقص مثانه ( به عنوان احتباس ادرار نیز شناخته می‌شود)

نکات دیگری که باید راجع به کاربردهای غیر زیبایی بوتاکس بدانید

چه چیز دیگری وجود دارد که می توانید درمورد تزریق بوتاکس و کاربردهای غیر زیبایی بوتاکس بدانید؟ در حال حاضر استفاده از بوتاکس برای درمان انواع بیماری‌ها، در مراحل مطالعات پژوهشی است. یکی از این موارد، استفاده از بوتاکس برای درمان آرتروز است. چندین مطالعه کوچک تحقیقاتی در مورد تاثیر تزریق بوتاکس برای تسکین درد آرتریت در شانه‌ها ، زانوها و باسن انجام شده است. افرادی که در این مطالعات کوچک شرکت کرده‌اند، از بهبود درد و ورم مفاصل بعد از تزریق بوتاکس و حرکت آسان‌تر و استفاده راحت‎تر از مفاصل خبر داده‌اند.

تعداد بیمارانی که در این مطالعات، مورد آزمایش و مطالعه قرار گرفته‌اند، محدود بوده است و در بسیاری از این مطالعات، گروه کنترلی وجود نداشته است که دارونما دریافت کرده‌ باشند و بتوانیم برای مقایسه اثربخشی این دو گروه را با هم مقایسه کنیم؛ اما باید بگوییم که اگر تزریق بوتاکس بتواند به افراد مبتلا به آرتروز و یا دیگر بیماری‌های نام برده کمک کند، شروع کوچک اما مهمی در عرصه پزشکی است.

هنوز اطلاعات زیادی در مورد بوتاکس و اینکه چه اختلالات و بیماری‌های دیگری ممکن است توسط تزریق بوتاکس درمان شود، وجود ندارد. اما مطالعات نشان داده است که تزریق بوتاکس برای بیمارانی که به بیماری دیستونیا ، اسپاسم ، استرابیسموس ، میگرن مزمن و مثانه بیش فعال مبتلا هستند، کیفیت زندگی بهتر و کاهش علائم را همراه داشته است.