بی اشتهایی عصبی | آنورکسیا | (Anorexia)

علائم و نشانه‌های جسمانی آنورکسیا نرووزا به گرسنگی و ضعف مربوط است؛ اما این اختلال شامل مشکلات عاطفی و رفتاری نیز می‌شود که با احساس نادرستی نسبت به وزن بدن و ترس شدید از افزایش وزن یا چاقی همراه است.

علائم جسمانی بی اشتهایی عصبی

برخی از علائم و نشانه‌های فیزیکی شامل موارد زیر می‌باشد:

• از دست دادن شدید وزن
• لاغری بدن
• تعداد غیر طبیعی سلول‌های خونی
• خستگی
• بی خوابی
• سرگیجه یا غش کردن
• تغییر رنگ متمایل به آبی انگشتان
• نازکی، شکنندگی و ریزش مو
• کرکی و نرم بودن موهای بدن
• قطع قاعدگی
• یبوست
• خشکی یا زردی پوست
• عدم تحمل سرما
• آریتمی قلبی
• فشار خون پایین
• بی آبی بدن
• پوکی استخوان
• تورم دست یا پا

علائم عاطفی و رفتاری بی اشتهایی عصبی

علائم و مشکلات رفتاری آنورکسیا شامل تلاش برای کاهش وزن توسط روش‌های زیر می‌باشد:

• محدود کردن غذای دریافتی با رژیم یا روزه گرفتن، به همراه ورزش شدید
• خوردن غذا و وادار کردن خود به استفراغ برای خلاص شدن از آن و در برخی مواقع استفاده از ملین‌ها، تنقیه، داروهای رژیمی یا محصولات گیاهی
• مشغول شدن به غذا از طریق طبخ و آماده‌سازی اما امتناع از خوردن آن
• انکار گرسنگی و امتناع از غذا خوردن در جمع
• ترس از افزایش وزن
• دروغ گفتن درباره‌ی مقدار غذای خورده شده
• چک کردن مکرر اندام خود در آینه
• انزوا
• زودرنجی
• بی خوابی
• کاهش میل جنسی
• افسردگی
• میل به خودکشی

علل بیولوژیک بیماری بی اشتهایی عصبی

علت دقیق بیماری بی اشتهایی عصبی ناشناخته است. همانند بسیاری از بیماری‌ها، احتمالاً ترکیبی از عوامل بیولوژیکی، روحی و محیطی در بروز آن است. گرچه هنوز به طور دقیق مشخص نیست که چه ژن‌هایی در بروز بیماری آنورکسیا دخیل‌اند، احتمالاً یکسری عوامل ژنتیکی وجود دارند که باعث افزایش احتمال ابتلا به این بیماری می‌شوند.

علل روان‌شناختی بیماری بی اشتهایی عصبی

برخی از افراد مبتلا به بی اشتهایی ممکن است دارای ویژگی‌های شخصیتی وسواسی-اجباری باشند که باعث می‌شود به رژیم‌های سخت رو آورند. همچنین آن‌ها ممکن است دارای ویژگی‌های کمال گرایانه باشند؛ به طوری که همیشه فکر کنند به اندازه کافی لاغر نیستند. علاوه بر این‌ها ممکن است این افراد سطح بالایی از اضطراب داشته باشند و به همین علت از خوردن غذا امتناع کنند.

علل محیطی بیماری بی اشتهایی عصبی

فرهنگ جوامع غربی که امروز به کشورهای جهان سوم نیز سرایت کرده است، مدام بر لاغری تأکید می‌کند و آن را یک ارزش تلقی می‌کند. همچنین فشار همسالان خصوصاً در دختران، باعث شکل‌گیری این نوع اختلالات رفتاری می‌گردد.

بیماری آنورکسیا می‌تواند عوارض متعددی داشته باشد و حتی در شدیدترین حالتش، می‌تواند مرگبار باشد. مرگ ناگهانی ممکن است حتی در افرادی که به شدت کم وزن نیستند، اتفاق بیفتد. این مشکل ممکن است در اثر غیر طبیعی شدن ریتم قلب (آریتمی ها) یا عدم تعادل الکترولیت ها (مواد معدنی مانند سدیم، پتاسیم و کلسیم) که در حفظ مایعات بدن نقش دارند، ایجاد گردد.

سایر عوارض ناخوشایند ناشی از بیماری آنورکسیا عبارتند از:

• کم خونی
• مشکلات قلبی مانند پرولاپس دریچه میترال، ریتم‌های غیر طبیعی قلب یا نارسایی قلبی
• از دست دادن استخوان (پوکی استخوان)، افزایش خطر شکستگی‌های استخوانی
• از دست دادن عضلات
• قطع قاعدگی در زنان
• کاهش تستوسترون در مردان
• مشکلات دستگاه گوارش مانند یبوست، نفخ یا حالت تهوع
• اختلالات الکترولیتی مانند پایین بودن سطح پتاسیم، سدیم و کلرید
• مشکلات کلیوی

اگر فرد مبتلا به این بیماری دچار سوء تغذیه شدید شود، اندام‌های داخلی بدنش از جمله مغز، قلب و کلیه، ممکن است آسیب ببینند. می‌تواند آسیب ببیند. در برخی موارد این آسیب‌ها ممکن است برگشت‌ناپذیر باشند، حتی زمانی که بی اشتهایی عصبی تحت کنترل درآمده باشد.

علاوه بر عوارض جسمی، افراد مبتلا به آنورکسیا معمولاً اختلالات روانی دیگری نیز دارند. برخی از آن‌ها عبارتند از:

• افسردگی، اضطراب و اختلالات خلقی دیگر
• اختلالات شخصیتی
• اختلالات وسواس فکری
• سوء مصرف الکل و مواد
• خودسوزی، افکار خودکشی یا حتی اقدام به خودکشی

در صورتی که پزشک به وجود بیماری بی اشتهایی عصبی در شما مشکوک شود، با انجام آزمایشات متعدد سعی می‌کند سایر علل مرتبط با کاهش وزن را بررسی و رد کند. در صورتی که علت مشکل شما، سایر بیماری‌ها و اختلالات نباشد، با احتمال بیشتری برای شما تشخیص بیماری آنورکسیا داده خواهد شد.

برخی از این آزمایشات عبارتند از:

معاینه فیزیکی

در این معاینه قد و وزن شما اندازه‌گیری خواهد شد. بررسی علائم حیاتی مانند ضربان قلب، فشار خون و دمای بدن؛ همچنین بررسی پوست و ناخن از نظر وجود هر گونه مشکل و بیماری؛ گوش دادن به صدای قلب و ریه‌ها و بررسی شکم شما نیز انجام خواهد شد.

آزمایش خون

این آزمایش معمولاً شامل شمارش کامل سلول‌های خون (CBC) و بررسی الکترولیت ها و پروتئین‌های موجود در خون و همچنین عملکرد کبد، کلیه و تیروئید شما می‌شود. ممکن است انجام آزمایش ادرار نیز انجام درخواست شود.

ارزیابی روان‌شناختی

معمولاً شما به یک پزشک یا متخصص بهداشت روان ارجاع می‌شوید تا از نظر افکار، احساسات و عادت‌های غذایی مورد ارزیابی قرار بگیرید. معمولاً از شما خواسته می‌شود که تعدادی پرسشنامه ارزیابی روانشناسی را تکمیل کنید.

عکس برداری با اشعه ایکس

ممکن است پزشکتان برای بررسی تراکم استخوان، بررسی شکستگی‌های استخوانی، بررسی بیماری پنومونی یا مشکلات قلبی درخواست اسکن با اشعه ایکس نماید. همچنین ممکن است برای بررسی آریتمی های قلبی الکتروکاردیوگرام نیز درخواست گردد

درمان بیماری بی اشتهایی عصبی عموماً با استفاده از یک رویکرد تیمی انجام می‌شود که شامل یک تیم پزشکی، متخصصان روانپزشکی و متخصصان تغذیه می‌شود که همگی در زمینه اختلالات خوردن تخصص دارند. درمان مداوم و آموزش تغذیه صحیح برای بهبود وضعیت این بیماران ضروری است.

معمولاً برای درمان بیماری آنورکسیا مراحل زیر طی می‌شود:

بستری شدن

اگر بیماری بی اشتهایی به حدی رسیده باشد که باعث به خطر افتادن زندگی فرد شود، ممکن است نیاز به بستری شدن فرد در بیمارستان باشد. در این مرحله، فرد برای مشکلاتی نظیر اختلال ریتم قلب، کم آبی، سوء تغذیه شدید، عدم تعادل الکترولیتی یا مشکلات اضطراری روانپزشکی تحت درمان قرار می‌گیرد.

مراقبت پزشکی

به علت تعداد زیاد عوارض ناشی از بی اشتهایی عصبی، ممکن است نیاز به نظارت مکرر روی علائم حیاتی، میزان هیدراتاسیون و الکترولیتها و همچنین شرایط جسمی مرتبط با این بیماری داشته باشید. در موارد شدید، افراد مبتلا به آنورکسیا در ابتدا نیاز به تغذیه از طریق لوله‌ای که در بینی قرار می‌گیرند و به معده می‌رود، دارند (لوله نازا گاستریک).

بازگرداندن وزن سالم

اولین هدف در درمان بیماران آنورکسیایی، بازگشت آنان به وزن سالم است. شما نمی‌توانید بدون بازگشت به وزن سالم و یادگیری شیوه‌های تغذیه صحیح از بیماری بی اشتهایی عصبی بهبود یابید. در این زمینه معمولاً پزشک متخصص تغذیه به کمک تیم درمانی می‌آید و به شما کمک می‌کند.

روان درمانی

در مرحله روان درمانی خود فرد، خانواده و اطرافیانش جهت مقابله با مشکلات مرتبط با بی اشتهایی عصبی تحت آموزش قرار می‌گیرند. بدین طریق آنان می‌آموزند که چگونه انتخاب غذایی بهتری داشته باشند. هدف دوم هم کمک به تغییر باورها و اندیشه‌هایی است که خوردن فرد را محدود کرده‌اند.

داروهای درمان آنورکسیا

هیچ درمان دارویی برای درمان بیماری بی اشتهایی عصبی تائید نشده است زیرا هیچ‌یک از آن‌ها تأثیر خوبی ندارند. با این حال، اگر سایر اختلالات روانپزشکی نظیر افسردگی و اضطراب باعث بروز این عارضه شده باشند، داروهای ضد افسردگی و یا سایر داروهای روانپزشکی می‌تواند به درمان کمک کنند.

یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های درمان بیماران مبتلا به آنورکسیا این است که فکر می‌کنند نیازی به درمان ندارند و بی اشتهایی را یک بیماری نمی‌دانند. از طرفی این افراد معمولاً ترس از افزایش وزن دارند. با وجودیکه افراد مبتلا به آنورکسیا می‌توانند بهبود یابند، اگر در معرض استرس زیاد و یا در شرایط تحریک‌کننده قرار بگیرند، بیماری‌شان عود خواهد کرد؛ بنابراین شاید لازم باشد در طول مدت درمان خود، برای مدیریت استرس و اضطرابشان تحت روانکاوی قرار بگیرند.

پیشنهاد می‌کنیم مقاله ” داروی گیاهی برای درمان لاغری مفرط ” را نیز در وب سایت پزشکی و سلامت دکتر سوشا بخوانید. برای دریافت مشاوره پزشکی تلگرام به تلگرام دکتر سوشا مراجعه کنید.

هیچ روش تضمین‌شده‌ای برای پیشگیری از بی اشتهایی عصبی وجود ندارد. مراجعه به پزشکی می‌تواند راهی مناسب برای تشخیص به موقع و شناسایی علائم و شاخص‌های اولیه این مشکل باشد. به عنوان مثال، آن‌ها می‌توانند در هنگام ویزیت بیمار، در مورد عادات غذا خوردن و رضایت از ظاهر فرد، سؤالاتی بپرسند.

اگر متوجه شدید که یک عضو خانواده یا دوستتان دارای اعتماد به نفس پایین، عادت‌های غذایی ناصحیح و نارضایتی از ظاهر است، به او پیشنهاد کنید که به پزشک مراجعه کنید. اگرچه ممکن است قادر به پیشگیری از اختلال غذایی آنورکسیا نباشید؛ در عوض می‌توانید درباره رفتارهای سالم‌تر و گزینه‌های درمانی با پزشک مشورت کنید.

پیشنهاد می‌کنیم مقاله ” پودر جوانه گندم برای چاقی ” را نیز در وب سایت پزشکی دکتر سوشا بخوانید. برای دریافت مشاوره رایگان پزشکی به بخش مشاوره پزشکی تلگرام دکتر سوشا مراجعه کنید.

آنورکسیا، همانند سایر اختلالات غذایی، می‌تواند کنترل زندگی‌تان را به دست بگیرد. متأسفانه بسیاری از مبتلایان به آنورکسیا ، حداقل در مراحل ابتدایی، نیاز به درمان ندارند. میل آن‌ها برای لاغر ماندن بیشتر از سلامتی‌شان اهمیت پیدا می‌کند. اگر نگران عزیزتان هستید، حتماً او را نزد پزشک ببرید.

اگر هر کدام از مشکلات ذکر شده را در خود مشاهده می‌کنید، یا فکر می‌کنید که دچار اختلال غذایی آنورکسیا هستید، به پزشک مراجعه کنید. اگر می‌خواهید این اختلال را از عزیزانتان مخفی کنید، شخص مورد اعتمادی را بیابید که بتوانید مشکلتان را با او در میان بگذارید.

فهمیدن علائم آنورکسیا در افراد مبتلا مشکل است زیرا اغلب لاغری، عادات و مشکلات غذایی‌شان را مخفی می‌کنند. با این وجود در صورت مشاهده علائم هشداردهنده زیر در خود یا عزیزانتان، حتماً به پزشک مراجعه کنید:

• صرف نظر کردن از وعده‌های غذایی
• بهانه‌جویی برای غذا نخوردن
• خوردن مقدار ناچیز غذا، آن هم از غذاهای کم‌چرب و کم‌کالری
• عادات غذایی نامناسب، مانند بیرون ریختن غذا پس از جویدن
• وزن کردن مکرر خود
• چک کردن مکرر عیوب خود در آینه
• شکایت درباره چاقی با وجود لاغری مفرط
• امتناع از غذا خوردن در جمع
• ساییدگی دندان‌ها بر اثر القای استفراغ
• پوشاندن خود توسط لایه‌های متعدد لباس

مطالب مرتبط با بیماری آنورکسیا 

• لاغری شکم با داروهای گیاهی
• چاق کردن صورت بدون ضرر و زیان
• احساس بد افراد چاق درباره اضافه وزن
• چگونه در یک هفته صورتمان را چاق کنیم؟
• انواع نوشیدنی های چاق و لاغر کننده کدامند