نفخ معده | باد شکم (Stomach bloating)
درباره بیماری نفخ معده ( باد شکم )
نفخ معده که معمولاً تحت عنوان گاز معده نیز نامیده میشود به وسیله وجود گاز در سیستم گوارش ایجاد میگردد. به طور معمول رودهها حدود ۱۵ تا ۲۰۰۰ میلیلیتر گاز تولید میکنند که از طریق مقعد خارج میشود. این نفخ یا باد شکم از انواعی از گازها مانند متان، نیتروژن و کربن دیاکسید تشکیل شده است. تفاوت در بوی باد شکم ناشی از تفاوت در نسبت گازها میباشد. نسبت گازها نیز بر حسب نوع غذایی که ما میخوریم تعیین میگردد.
باد شکم از طریق هوای بلعیده شده، هضم غذا، خوردن غذاهای با فیبر بالا و همچنین محصولات جانبی باکتریهای روده تولید میشود. برخی از اختلالات سیستم گوارش مانند سندروم روده تحریک پذیر نیز میتوانند ایجاد گاز اضافی کنند.
علائم و نشانه های بیماری نفخ معده
کلیک کنیدخارج شدن باد از معده امری طبیعی میباشد اما میزان آن بین افراد مختلف تفاوت میکنند و بستگی به عوامل متعددی از جمله رژیم غذایی دارد. برخی از افراد تنها دفعات انگشت شماری باد شکم را در طول روز تجربه میکنند؛ اما برخی از افراد ممکن است حتی چهل بار در روز دچار نفخ معده شوند. به طوری که میزان میانگین است باد شکم حدود ۱۵ بار اعلام میگردد.
علائم مربوط به موارد شدید نفخ معده عبارتند از:
- خارج کردن بسیار زیاد باد شکم
- بوی بد باد شکم
- خروج باد شکم همراه با صدا
- بادکردگی و ناراحتی در ناحیه شکم
- ایجاد صدای قار و قور در بخش پایینی شکم
علت بیماری نفخ معده
کلیک کنیدخروج گاز از روده بخشی عادی از فرایند هضم محسوب میشود. گاز با روشهای متعددی ایجاد میگردد مانند:
بلعیدن هوا
دهان یک محفظه کاملاً بسته نیست؛ بنابراین ممکن است مقدار کمی هوا همراه با خوردن غذا و نوشیدن آب وارد دستگاه گوارش شما شود. بخشی از اکسیژن و نیتروژن هوای بلعیده شده وارد جریان خون شده و بخش اضافی آن در روده باقی میماند تا از طریق آن دفع شود. بلعیدن هوا اغلب در افرادی که مضطرب هستند بیشتر دیده میشود.
هضم عادی غذا
اسید معده توسط ترشحات پانکراس خنثی میشود که در اثر این واکنش گاز دیاکسید کربن به عنوان یک محصول جانبی تولید میگردد.
باکتریهای روده
روده حاوی تعدادی باکتری هاست که با تخمیر برخی از اجزای مواد غذایی به هضم بهتر غذا کمک میکنند. فرآیند تخمیر باعث تولید یکسری از گازها به عنوان یک محصول جانبی میشود. برخی از گازها به جریان خون وارد میشوند و از طریق ریهها از بدن خارج میگردند. باقیمانده آنها در روده ایجاد نفخ معده میکنند.
فیبر غذایی زیاد
فیبر برای سلامتی دستگاه گوارش ضروری است؛ اما میزان زیاد آن میتواند در دستگاه گوارش ایجاد گاز کند. روده کوچک نمیتواند برخی از ترکیبات را تجزیه کند که فیبر نیز یکی از آنها میباشد. فیبرها توسط باکتریهای خاصی در روده تجزیه میشوند که نتیجه آن تولید گازهای بیشتری توسط باکتریها میباشد. فیبر باید بهتدریج به رژیمهای غذایی افزوده شود تا زمان کافی برای هضم آنها توسط باکتریهای روده فراهم شود.
عدم تحمل لاکتوز
ناتوانی بدن در هضم قندهای موجود در شیر گاو در برخی از افراد باعث تولید مقدار بیشتری گاز در روده میشود. علت این است که یکسری از باکتریهای روده که توان هضم قندهای موجود در شیر را دارند، همراه با هضم آن، مقدار زیادی گاز تولید میکنند.
عدم تحمل به کربوهیدراتهای دارای زنجیره کوتاه
برخی از مردم ممکن است مستعد تولید گاز در نتیجه تخمیر دیگر کربوهیدراتها مانند فروکتوز باشند. فروکتوز در غذاهایی مانند عسل، شربت ذرت و برخی میوهها وجود دارد. این کربوهیدراتهای زنجیره کوتاه تحت عنوان FODMAPS شناخته میشوند.
اختلالات گوارشی که باعث ایجاد گاز میشود
تخلیه بیش از حد گاز از رودهها که به وسیله آروغ زدن یا باد شکم خارج میگردند، گاهی نشاندهنده اختلالات گوارشی هستند؛ مانند:
- پانکراتیت اتو ایمیون
- بیماری سلیاک
- بیماری کرون
- دیابت
- اختلالات خوردن
- بیماری رفلاکس معده
- بیماری التهابی روده
- انسداد روده
- عدم تحمل لاکتوز
- زخم گوارشی
- کولیت اولسراتیو
- سندروم دامپینگ
برخی از خانم ها نیز به دنبال راهی برای خلاصی از نفخ دوران قاعدگی هستند؛زیرا در این دوران نیز ممکن است فرد دچار نفخ معده شود.
عوارض بیماری نفخ معده
کلیک کنیدبرخی از مشکلات ناخوشایند یا خجالتآوری که در اثر نفخ شکم ایجاد میگردد، عبارتند از:
دفع باد شکم همراه با صدای بلند
علت ایجاد این صدا وجود عضلاتی قدرتمند در ناحیه مقعد میباشد که هوا را مجبور میکند از محفظه تنگی عبور کند. برای پیشگیری از ایجاد این صدا میبایست هوا با قدرت کمتری از این مجرا عبور کند. از طرفی میبایست رژیم غذایی خود را طوری تنظیم کنیم که غذاهای تولی کننده گاز کمتری در آن وجود داشته باشد.
بوی بد باد معده
گاز معده تولید شده در اثر تخمیر باکتریها میتواند دارای بو باشد که بوی آن بستگی به نوع غذای مصرف شده دارد. راه حل این مشکل محدود کردن مصرف غذاهایی مانند سیر، پیاز، غذاهای تند و آبجو میباشد.
بیش از حد بودن گاز معده
علت این مشکل بلع هوا، خوردن غذاهای با فیبر بالا، عدم تحمل لاکتوز و دیگر مشکلات گوارشی میباشد. پیشنهادهایی برای کاهش این مشکل وجود دارد، مانند کاهش مصرف غذاهای تولید کننده گاز و پیروی از دستورات پزشکی.
درمان بیماری نفخ معده
کلیک کنیدبرای درمان باد شکم زیاد ، راهحلهایی وجود دارد. در زیر پیشنهادهایی برای کاهش باد معده یا نفخ شکم آورده شده است:
- عدم مصرف همزمان غذاهای ایجادکننده نفخ شکم
- عدم افزایش ناگهانی مقدار فیبر موجود در رژیم غذایی
- کاهش مصرف شیر در صورت وجود عدم تحمل لاکتوز
- استفاده از محصولات حاوی زغال فعال یا دیگر داروهای بدون نسخه در صورت نیاز
چه موقع برای بیماری نفخ معده به پزشک مراجعه کنیم ؟
کلیک کنیدبرخی از اختلالات سیستم گوارش مانند سندروم روده تحریکپذیر، میتوانند باعث ایجاد مشکلاتی مانند باد شکم شوند. در صورتی که دچار نفخ شکم غیر معمولی، دردهای شکمی، تغییراتی در عادات توالت رفتن یا هر علامت ناراحتکننده دیگر مربوط به سیستم گوارشی شدید حتماً به پزشک مراجعه کنید.
عدم تحمل لاکتوز از طریق بیوپسی روده کوچک تشخیص داده میشود. این فرآیند به وسیله یک متخصص و با استفاده از دستگاه آندوسکوپ انجام میشود. برای این کار به فرد آرامبخش داده میشود.
عدم تحمل نسبت به کربوهیدراتهای زنجیره کوتاه، توسط تست تنفسی هیدروژن تشخیص داده میشود. ابتدا فرد یک کربوهیدرات زنجیره کوتاه را میبلعد و پس از آن دو تا سه ساعت از نظر هرگونه عملکرد غیر طبیعی دستگاه گوارش مورد بررسی قرار میگیرد.
سبک زندگی مناسب
کلیک کنیدرژیم غذایی مناسب برای بیماری نفخ معده
غذاهای که باعث نفخ شکم میشوند
در یک رژیم غذایی نیاز به تنوع زیادی میباشد. غذاهایی که میزان زیادی گاز تولید میکنند نیز حاوی مواد مغذی ضروری میباشد و نباید به طور کامل حذف شوند. بهتر است میزان مصرف آنها را کاهش دهید. مثالهایی از غذاهایی که باعث نفخ شکم میشوند عبارتند از:
- محصولات لبنی مانند شیر (در صورتی که عدم تحمل لاکتوز وجود داشته باشد)
- میوههای خشک شده مانند کشمش و آلو
- میوههایی مانند سیب، زردآلو، هلو و گلابی
- غذاهای حاوی فیبر غیر محلول بالا که به خصوص در پوستهها و بعضی گیاهان وجود دارد
- حبوبات مانند لوبیا، نخود، سویا و آجیل
- سبزیجات مانند هویج، بادمجان، پیاز، کلم بروکلی و کلم
- نوشیدنیهای گازدار مانند نوشابه
- سوربیتول که به عنوان جایگزین شکر در برخی از آبنبات های بدون قند مصرف میشود.
- فروکتوز که در برخی از میوهها یافت میشود و به عنوان شیرین کننده در برخی از نوشابهها و سایر محصولات استفاده میشود.
ملین ها و نفخ شکم
بسیاری از ملین ها مانند لاکتولوز ، سوربیتول و برخی از مکملهای فیبر نیز باعث نفخ شکم میشوند و نباید به طور منظم از آنها استفاده شود مگر در مواردی که پزشک مصرف آن را توصیه کرده باشد.
مطالب مرتبط با بیماری نفخ معده
- چه کار های را با معده خالی نباید انجام داد
- خوردنی های مفید برای معده درد کداماند؟
- عدم تحمل لاکتوز ، چرا نمیتوانیم شیر بخوریم؟
منبع :
تهیه و ترجمه : سایت سلامت دکتر سوشا
بازگشت به صفحه اطلاعات بیماری
با سلام و خسته نباشید
من یکی دو ماهیه که ورم معده دارم و گاز معده ام زیاد شده دکتر چنتا شربت بهم داده ولی تا الان که فایده نداشته. تنگی نفس هم دارم انگار یه چیزی سر دلم گیر کرده باشه چون نمی تونم نفس عمیق بکشم. میشه راهنماییم کنین؟
شما هم می توانید در مورد این بیماری داستان خود را با ما به اشتراک بگذارید
برای ثبت داستان خود لازم است ابتدا وارد حساب کاربری خود شده یا روی دکمه " افزودن داستان جدید " کلیک کنید. همچنین داستان شما بعد از ثبت، توسط مدیریت سایت بررسی و بعد از تاییدیه مدیریت سایت، داستان شما نمایش داده می شود.شما هم می توانید در مورد این بیماری پرسش خود را با ما به اشتراک بگذارید
برای ثبت پرسش خود لازم است ابتدا وارد حساب کاربری خود شده یا روی دکمه " افزودن پرسش جدید " کلیک کنید. همچنین پرسش شما بعد از ثبت، توسط مدیریت سایت بررسی و بعد از تاییدیه مدیریت سایت، پرسش شما نمایش داده می شود.با سلام و خسته نباشید
من یکی دو ماهیه که ورم معده دارم و گاز معده ام زیاد شده دکتر چنتا شربت بهم داده ولی تا الان که فایده نداشته. تنگی نفس هم دارم انگار یه چیزی سر دلم گیر کرده باشه چون نمی تونم نفس عمیق بکشم. میشه راهنماییم کنین؟