آنافیلاکسی (anaphylaxis)
درباره بیماری آنافیلاکسی
اطلاعات بیماریها : آنافیلاکسی یک فوریت پزشکی است که به علت یک واکنش حاد و شدید از نوع آلرژی اتفاق میافتد و بیشتر اندامهای بدن را تحت تأثیر قرار میدهد. این آلرژی خطرناک بعد از تماس مجدد با یک ماده حساسیتزا (آلرژن) که بیمار قبلاً با آن تماس داشته و نسبت به آن حساس شده است رخ میدهد.
مرگ و میر ناشی از آنافیلاکسی به ۰٫۴ مورد به ازای هر یک میلیون نفر جمعیت، در هر سال بالغ میگردد. تقریباً هر فردی به احتمال یک درصد در معرض خطر آنافیلاکسی قرار دارد. مرگ بر اثر آنافیلاکسی ناشی از پنیسیلین به یک مورد در هر هفت و نیم میلیون تزریق بالغ میشود. آنافیلاکسی به علت نیش زنبور (زنبورعسل، زنبورهای زرد و قرمز و …)، در حدود ۰٫۴ تا ۴ درصد اتفاق میافتد.
علائم و نشانههای بیماری آنافیلاکسی
کلیک کنیدنشانههایی که قبل از آنافیلاکسی ظاهر میشود عبارتاند از: اضطراب، خارش پوست، سردرد، تهوع و استفراغ، عطسه و سرفه، درد شکم، کهیر و ورم لبها یا مفاصل، اسهال، تنگی نفس و خس خس تنفسی، کاهش فشارخون، تشنج و بالاخره از دست دادن هوشیاری. ممکن است ورم، خارش و آبریزش از چشم نیز وجود داشته باشد. همچنین خارش دهان و گلو، خشن شدن صدا، گرفتگی بینی، درد سینه و گرفتگی آن، احساس گرما و برافروختگی صورت، قرمزی پوست و احساس نیاز به دفع ادرار نیز ممکن است عارض شود.
بنابراین آنافیلاکسی میتواند اندامهای مختلف از جمله پوست، ریه، قلب و رگهای خونی، چشمان و اعصاب را درگیر سازد.
ممکن است آنافیلاکسی با ناراحتیهای عصبی مانند حملات اضطراب و دلهره، مسمومیت با الکل و کاهش قند خون اشتباه شود. آزمایشی برای تشخیص سریع آنافیلاکسی وجود ندارد و پزشک براساس تاریخچه بیماری (تماس با ماده حساسیتزا، تزریق پنیسیلین یا داروهای دیگر، نیش حشرات و..) و معاینه بیمار و چگونگی پاسخ به درمان، به تشخیص بیماری میپردازد.
علل بیماری آنافیلاکسی
کلیک کنیدآنافیلاکسی یک واکنش سیستم دفاعی بدن انسان است که طی آن پادتنی از نوع ایمنوگلوبین E علیه مواد بیگانه و حساسیتزا ایجاد میشود.
پادتن IgE با اثر گذاشتن بر روی سلولهای بازوفیل و ماستوسیتها (نوعی از سلولهای ایمنی) باعث آزاد شدن تعدادی از مواد شیمیایی به ویژه هیستامین میشود. تأثیر این مواد در دستگاه گردش خون و سایر اندامهای بدن باعث کاهش شدید فشارخون و از هوش رفتن ناگهانی بیمار میشود.
بعضی از مواد دارویی مانند آسپیرین یا ایبوپروفن میتوانند با آزاد کردن مواد شیمیایی یادشده به طور مستقیم و نه به کمک پادتن(IgE) سبب بروز علائم پدیده آنافیلاکسی شوند. این نوع واکنشها را آنافیلاکسی وار (یعنی مثل آنافیلاکسی) مینامیم.
مواد بسیاری میتوانند واکنش آنافیلاکسی یا آنافیلاکسی وار ایجاد کنند.
• داروها یکی از عوامل اصلی به وجود آورنده آنافیلاکسی هستند که آنتیبیوتیکها، داروهای ضد تشنج، داروهای شل کننده عضلات و بعضی مایعات داخل وریدی از آن جملهاند. آسپیرین و دیگر داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی نیز میتوانند واکنشهای آنافیلاکسی وار ایجاد کنند.
• خون و فراوردههای خونی نیز از عوامل شایع ایجاد آنافیلاکسی هستند.
• غذاها و موادی که به غذاها افزوده میشود نیز میتوانند آنافیلاکسی ایجاد کنند. تعدادی از این غذاهای عبارتاند از: شیر، تخممرغ، صدف ماهی، بادامزمینی و درختی، آجیل، سبزیجات، ماهی سفید، کرفس و غیره. بعضی از غذاها نیز که مقدار زیادی هیستامین در خود دارند (ماهیهایی که به طرزی غلط در سردخانه نگهداری شدهاند) پس از هضم، هیستامین آنها جذب و موجب آنافیلاکسی میشوند.نقش افزودنیهای مجاز غذایی از نظر ایجاد آلرژیها و ازجمله آنافیلاکسی توجه روزافزونی را به خود جلب کرده است. مواد سولفیتی که بهعنوان نگهدارنده مواد غذایی در خشکبار و سبزیجات، مشتقات سیبزمینی، سبزیجات سالاد، خیارشور و ترشیجات به کار میرود موجب یک واکنش آنافیلاکسی وار به ویژه در افرادی که سابقه آسم شدید دارند میشوند. لذا به کارگیری مواد سولفیتی در میوهجات و سبزیجات تازه ممنوع شده است و در سایر مواد غذایی چنانچه مقدار سولفیتها از ده قسمت در میلیون بیشتر باشد باید مقدار دقیق آن روی چسب غذا نوشته شود.
آنافیلاکسی و ورزش
در بعضی افراد، ورزش سخت در هوای گرم باعث احساسگرمی و خارش پوست، گاهی کهیر، کاهش فشارخون و نفس تنگی میشود. این افراد ممکن است سابقه هیچ گونه آلرژی مانند آسم یا آلرژی بینی نداشته باشند. این آنافیلاکسی بعد از هر برنامه ورزشی رخ نمیدهد و در بعضی موارد فقط بعد از خوردن غذاهایی مانند کرفس، ماهی صدف، گندم و هلو و سپس انجام ورزش اتفاق میافتد.
عوامل خطر یا ریسک فاکتورها در بیماری آنافیلاکسی
کلیک کنیدبسیاری از عوامل خطر آنافیلاکسی شناختهنشده است اما برخی از عواملی که ممکن است خطر آن را افزایش دهند عبارتاند از:
• سابقه شخصی آنافیلاکسی : اگر شما پیشازاین آنافیلاکسی را حتی برای یک بار تجربه کردهاید، خطر بروز این واکنش افزایش مییابد. واکنش بعدی ممکن است سختتر از اولین واکنش باشد.
• آلرژی یا آسم : افرادی مبتلابه آلرژی یا آسم با افزایش خطر ابتلا به آنافیلاکسی مواجه هستند.
• سابقه خانوادگی : اگر عضوی از خانواده شما تجربه آنافیلاکسی ناشی از ورزش را داشته باشد، خطر ابتلا به این نوع از آنافیلاکسی بالاتر از کسی است که هیچگونه سابقه خانوادگی برای آن ندارد.
عوارض بیماری آنافیلاکسی
کلیک کنیدیک واکنش آنافیلاکتیک در زمانی که یک حمله شدید اتفاق میافتد میتواند تهدیدکننده زندگی باشد. در حالت میتواند تنفس و یا ضربان قلب را متوقف کند. در این مورد، فرد به احیاء قلبی ریوی (CPR) و درمانهای اضطراری دیگر نیاز خواهد داشت.
تشخیص بیماری آنافیلاکسی
کلیک کنیددکتر شما در مورد هر نوع واکنش آلرژیک قبلی از شما سؤال خواهد کرد. سؤالهای مطرح شده در این ارزیابی معمولاً عبارتاند از:
• آیا هرگونه مواد غذایی خاصی وجود دارد که بتواند مسبب این واکنش باشد.
• داروهای مصرفی شما خصوصاً اگر به نظر میرسد برخی از داروها با علائم شما در ارتباط هستند.
• اینکه آیا شما علائم آلرژی را در زمانی که پوست شما در تماس با لاتکس بوده است تجربه کردهاید یا خیر.
• آیا نیش از هر نوع از حشرات علائم مربوط به این واکنش را در شما ایجاد کرده است یا خیر.
برای کمک به تأیید تشخیص:
شما ممکن است برای آلرژی با تست پوستی یا آزمایش خون موردبررسی قرار گیرید. همچنین ممکن است از شما خواسته شود که یک لیست مفصل از آنچه که میخورید، تهیه کنید و یا از شما بخواهند از خوردن غذاهای خاص برای یک دوره زمانی خودداری کنید.
دکتر شما سعی میکند شرایط دیگری که میتوانند علت احتمالی علائم شما باشند را رد کند، از جمله:
• اختلالات تشنجی
• شرایطی غیر از آلرژی که باعث گرگرفتگی و یا سایر علائم پوستی شود.
• ماستوسیتوز(یک اختلال سیستم ایمنی بدن)
• مسائل روانی، مانند حملات هراس
• مشکلات قلبی و ریوی
درمان بیماری آنافیلاکسی
کلیک کنیدآنافیلاکسی یک عارضه خطرناک و یک فوریت پزشکی است. بنابراین بهترین درمان پیشگیری از وقوع آن است. پزشکان باید قبل از تجویز دارو یا بیهوشی عمومی، سابقه دقیقی از وجود آلرژیها در بیماران یا حساسیت آنان نسبت به داروهای مختلف به دست آورند. بیمارانی که سابقه آلرژی شدید نسبت به دارو، غذا و نیش حشرات دارند یا سابقه آنافیلاکسی داشتهاند باید از دستبند یا گردنبند طبی ویژهای که سابقه و نوع آلرژی بیمار را مشخص میکند استفاده کنند. این بیماران باید آمپولهای آماده تزریق آدرنالین (آناکیت و …) را به همراه داشته باشند و طرز استفاده از آن را بدانند. درمان هرچه سریعتر آنافیلاکسی از مرگومیر و شدت بیماری پیشگیری خواهد کرد.
پیشگیری از بیماری آنافیلاکسی
کلیک کنید• اگر درگذشته نسبت به بعضی از غذاها حساسیت نشان دادهاید از خوردن آنها باید پرهیز کنید.
• اگر سابقه آنافیلاکسی داشتهاید باید زیر نظر یک پزشک متخصص مورد معاینه، مراقبت و درمان قرار گیرید.
• حتیالامکان پس از مشورت با پزشک از نوع خوراکی داروها بهجای شکل تزریقی استفاده کنید.
• همیشه داروهای تجویزشده را دقیقاً طبق دستور پزشک معالج خود مصرف کنید.
• بعد از تزریق هر دارویی یا دریافت تزریقات زیر پوستی حساسیتزدایی (درمان ایمنی)، حداقل بیست دقیقه در محل تزریقات و نزدیکی دفتر پزشک حضورداشته باشید.
• همیشه اطلاعات دقیق و کاملی از سابقه بیماری و درمان آن به پزشک معالجتان ارائه دهید.
• اگر درگذشته آلرژی شدید نسبت به دارو، غذا یا نیش حشرات داشتهاید باید همیشه از دستبند یا گردنبند طبی ویژهای که سابقه وقوع آلرژی و نحوه درمان آن را مشخص میکند استفاده کنید. همچنین سرنگ آماده مصرف آدرنالین را همیشه به همراه خود داشته باشید و با طرز استفاده از آن آشنا باشید.
شما هم می توانید در مورد این بیماری داستان خود را با ما به اشتراک بگذارید
برای ثبت داستان خود لازم است ابتدا وارد حساب کاربری خود شده یا روی دکمه " افزودن داستان جدید " کلیک کنید. همچنین داستان شما بعد از ثبت، توسط مدیریت سایت بررسی و بعد از تاییدیه مدیریت سایت، داستان شما نمایش داده می شود.شما هم می توانید در مورد این بیماری پرسش خود را با ما به اشتراک بگذارید
برای ثبت پرسش خود لازم است ابتدا وارد حساب کاربری خود شده یا روی دکمه " افزودن پرسش جدید " کلیک کنید. همچنین پرسش شما بعد از ثبت، توسط مدیریت سایت بررسی و بعد از تاییدیه مدیریت سایت، پرسش شما نمایش داده می شود.