سرطان (Cancer)

سلول‌های سرطانی با سلول‌های طبیعی از این نظر که قابلیت رشد خارج از کنترل و ایجاد تهاجم دارند متفاوت‌اند. یک تفاوت این است که سلول‌های سرطانی کمتر از سلول‌های طبیعی، تخصصی هستند. به این معنا که سلول‌های بالغ به انواع سلول‌های تخصصی با فعالیت‌های متنوع تبدیل می‌شوند، در حالی‌ که سلول‌های سرطانی نمی‌توانند. این یکی از دلایلی است که برخلاف سلول‌های عادی، سلول‌های سرطانی می‌توانند به تقسیم بدون توقف ادامه دهند.

علاوه بر این، سلول‌های سرطانی از سیگنال‌هایی که به‌ طور معمول سلول را به متوقف کردن تقسیم و یا شروع مرگ برنامه‌ریزی سلول، و یا آپوپتوز ( که طی آن بدن، از سلول‌های غیر ضروری خلاص می‌شود) وادار می‌کنند را نادیده می‌گیرند.

سلول‌های سرطانی می‌تواند عروق سلولی، مولکول‌ها، و خونی که تومور را احاطه کرده و آن زا تغذیه می کند-منطقه شناخته‌شده به‌عنوان ریزمحیط-را وادار به تغذیه بافت توموری کند. به‌ عنوان مثال، سلول‌های سرطانی می‌تواند سلول‌های اطراف به رگ‌های خونی مبدل کند که به تومور اکسیژن و مواد مغذی برسانند تا رشد کند. همچنین این رگ‌های خونی مواد زائد را از تومور جمع‌آوری و حذف می‌کنند.

همچنین اغلب سلول‌های سرطانی قابلیت فرار از سیستم ایمنی بدن ( شبکه‌ای از اندام‌ها، بافت‌ها و سلول‌های تخصصی که از بدن در برابر عفونت‌ها و دیگر شرایط محافظت می‌کنند.) را دارند. اگرچه سیستم ایمنی بدن به‌ طور معمول سلول‌های آسیب‌دیده و یا غیر طبیعی را از بدن حذف می‌کند، برخی از سلول‌های سرطانی دارای قابلیت”پنهان” شدن از سیستم ایمنی بدن می‌باشند.

همچنین تومورها می‌توانند از سیستم ایمنی بدن برای زنده ماندن و رشد استفاده کنند. به‌ عنوان مثال، با کمک سلول‌های خاصی از سیستم ایمنی که به‌ طور معمول از یک پاسخ ایمنی فرار جلوگیری می‌کنند سلول‌های سرطانی می‌توانند مانع کشته شدنشان توسط سیستم ایمنی بدن شوند.

بیش از 100 نوع سرطان وجود دارد. معمولاً انواع سرطان بسته به اینکه سرطان از کدام اندام یا بافت منشأ گرفته باشد مشخص می‌گردد. به‌ عنوان مثال، سرطان ریه در سلول‌های ریه شروع می‌شود، و سرطان مغز در سلول‌های مغز شروع می‌شود. همچنین سرطان ممکن است بر اساس نوع سلولی که آن‌ها را تشکیل می‌دهد مانند سلول‌های اپیتلیال یا سلول سنگ‌فرشی توصیف گردد.

برخی از انواع سرطان که در انواع خاصی از سلول‌ها ایجاد می‌شود عبارت‌اند از:

1. کارسینوما

شایع‌ترین نوع سرطان هستند. توسط سلول‌های اپی‌تلیال ایجاد می‌شوند که همان سلول‌های پوشاننده سطوح داخل و خارج از بدن می‌باشد. انواع زیادی از سلول‌های اپی‌تلیال وجود دارد، که اغلب به شکل ستون در زیر میکروسکوپ مشاهده می‌شوند.

کارسینومایی ‌که در انواع مختلفی از سلول‌های اپی‌تلیال آغاز می‌شود نام مخصوص به خود را دارد:

آدنو کارسینوما

آدنوکارسینوما نوعی سرطان ‌است که در سلول‌های اپی‌تلیالی ‌که تولید مایعات یا موکوس می‌کند، ایجاد می‌شود. بافت‌هایی ‌که این نوع از سلول‌های اپی‌تلیال را دارند بافت غده‌ای نامیده می‌شوند. بیشتر سرطان‌‌های پستان، روده بزرگ، پروستات و از نوع آدنوکارسینوم می‌باشد.

کارسینوم سلول بازال

کارسینوم سلول بازال نوعی از سرطان ‌است که در لایه‌‌های پایین‌تر (پایه) و یا بازال اپیدرم آغاز می‌شود که لایه بیرونی از پوست یک فرد ‌است.

کارسینوم سلول سنگفرشی

کارسینوم سلول سنگفرشی سرطانی ‌است که در سلول‌های سنگفرشی شکل می‌گیرد، سلول‌های اپی تلیال که درست در زیر سطح بیرونی پوست قرار دارد. سلول‌های سنگفرشی همچنین سطح بسیاری از ارگان‌‌های دیگر، از جمله معده، روده، ریه، مثانه، و کلیه‌‌ها را می‌پوشاند. سلول‌های سنگفرشی، هنگامی‌ که در زیر میکروسکوپ مشاهده ظاهری صاف، شبیه فلس ماهی دارند. کارسینوم سلول سنگفرشی گاهی اوقات سرطان اپیدرموئید (epidermoid) نامیده می‌شود.

کارسینومای ترانزیشنال یا سلول انتقالی

کارسینوم سلول انتقالی نوعی از سرطان‌ است که در یک نوع از بافت پوششی به نام اپی تلیوم انتقالی، و یا اروتلیوم (urothelium) ایجاد می‌شود. این بافت، از لایه‌‌های زیادی از سلول‌های اپی تلیال که می‌تواند بزرگ‌تر و کوچک‌تر شود ساخته‌شده‌ است، در دیواره مثانه، رحم و بخشی از کلیه (لگنچه کلیه) و چند ارگان دیگر یافت می‌شود. بعضی از سرطان‌های مثانه، تخمدان و کلیه‌‌ها از نوع کارسینوم سلول‌های انتقالی هستند.

2. سارکوم

سارکوم فرمی از سرطان است که در استخوان و بافت نرم یافت می‌شود؛ ازجمله عضله، چربی، عروق خونی، رگ‌های لنفاوی و بافت فیبری (مانند تاندون‌ها و رباط‌ها)

استئوسارکوم شایع‌ترین سرطان استخوان است. شایع‌ترین انواع سارکوم بافت نرم لیومیوسارکوم، سارکوم کاپوزی، فیبر بدخیم هیستیوسیکتوما، لیپوسارکوما، درماتوفیبروسارکوما پروتوبرانس.

3.لوسمی(لوکمی)

سرطانی‌ که در بافت تشکیل‌دهنده خون یعنی مغز‌ استخوان ایجاد می‌شود لوسمی نامیده می‌شود. در این سرطان‌ها تومورهای جامد تشکیل نمی‌شود. در عوض، تعداد زیادی از سلول‌های سفید غیر طبیعی خون (سلول‌های لوسمیک و سلول‌های بلاست لوسمیک) در خون و مغز‌ استخوان وجود دارند که سلول‌های طبیعی خون را احاطه کرده‌اند. پایین آمدن سطح سلول‌های طبیعی خون شرایط بدن را برای رساندن اکسیژن به بافت ، کنترل خونریزی و یا مبارزه با عفونت سخت می‌کند.

چهار نوع شایع سرطان خون بر اساس این‌که با چه سرعتی بیماری بدتر می‌شود (حاد یا مزمن) و این‌که سرطان در چه نوع سلول خونی به وجود آمده است (لنفوبلاستیک و یا میلوئید) وجود دارد.

4.لنفوم

لنفوم سرطانی است که در لنفوسیت‌‌ها (سلول‌های T و یا سلول‌های  B) ایجاد می‌شود. این سلول‌های سفید خون بخشی از سیستم ایمنی بدن می‌باشند که در مبارزه با بیماری نقش دارند. در لنفوم، لنفوسیت‌‌های غیرطبیعی در غدد لنفاوی و عروق لنفاوی، و همچنین در سایر اندام‌های بدن وجود دارند. دو نوع اصلی از لنفوم وجود دارد:

لنفوم هوچکین

افراد مبتلا به این بیماری دارای لنفوسیت‌‌های غیرطبیعی هستند که سلول رید-استرنبرگ نامیده می‌شود. معمولاً این سلول‌ها معمولاً از سلول B تشکیل می‌شوند.

لنفوم غیر هوچکین

شامل گروه بزرگی از سرطان‌‌هاست که در لنفوسیت شروع می‌شود. سرطان می‌تواند به‌سرعت یا به‌آرامی رشد کند و یا می‌تواند از سلول‌های B یا سلول‌های T منشأ بگیرد.

5.میلوم متعدد(مالتیپل میلوما)

مولتیپل میلوما سرطانی ‌است که در سلول‌های پلاسما، نوع دیگری از سلول‌های ‌ایمنی ‌ایجاد می‌شود. سلول‌های پلاسمای غیرطبیعی، که سلول‌های میلوم نامیده می‌شوند، در مغز ‌استخوان ساخته می‌شوند و توموری در ‌استخوان‌‌های کل بدن ایجاد می‌کنند. میلوم متعدد میلوم پلاسما سل و بیماری کاهلر (Kahler) نیز نامیده می‌شود.

6.ملانوم

این نوع از سرطان در سلول‌هایی آغاز می‌شود که ملانوسیت‌ها را ایجاد می‌کنند؛ ملانوسیت‌‌ها سلول‌های تخصصی‌ای هستند که ملانین (رنگ‌دانه‌ای که رنگ پوست را ایجاد می‌کند) تولید می‌کنند. ملانوما در پوست وجود دارد، همچنین می‌تواند در دیگر بافت‌های رنگ‌ دانه‌دار مانند چشم نیز وجود داشته باشد.

7.تومورهای مغز و نخاع

انواع مختلفی از تومورهای مغزی و نخاعی وجود دارد. این تومورها بر اساس نوع سلولی که در آن شکل می‌گیرد و در جایی که تومور در ابتدا در سیستم عصبی مرکزی ایجاد شده است. برای مثال، یک توموراستروسیتی در سلول‌های ستاره‌ای شکلی در مغز به‌ نام استروسیت، که به حفظ سلامت سلول‌های عصبی کمک می‌کنند ایجاد می‌شود. تومورهای مغزی می‌توانند خوش‌خیم (غیر سرطانی) و یا بدخیم (سرطانی) باشند.

8. دیگر انواع تومور

تومورهای سلول‌های زایا(Germ cells)

تومور سلول زایا یک نوع تومور ‌است که در سلول‌هایی ‌که ایجاد اسپرم یا تخمک می‌کنند ، ایجاد می‌شود. این تومورها می‌توانند تقریباً در هر جایی از بدن ایجاد شوند و می‌تواند خوش‌خیم یا بدخیم باشد.

تومور نورواندوکرینی

تومورهای نورواندوکرین در سلول‌هایی‌ که در پاسخ به سیگنال‌‌های دریافتی از سیستم عصبی ،هورمون‌‌هایی را به خون آزاد می‌کنند، ایجاد می‌شوند. این تومورها، ممکن است باعث شوند این سلول‌ها بیش‌از‌حد معمول هورمون تولید کنند که می‌تواند علائم مختلفی ایجاد کند. تومورهای نورواندوکرین ممکن است خوش‌خیم یا بدخیم باشد.

تومور کارسینوئید

تومور کارسینوئید یک نوع تومور نورواندوکرینی می‌باشد. آن‌ها تومور‌‌هایی با رشد آهسته هستند که معمولاً در دستگاه گوارش (اغلب در راست‌روده و روده کوچک) ایجاد می‌شوند. ممکن است تومورها به کبد و یا قسمت‌‌های دیگر بدن گسترش پیدا کنند و ممکن است با ترشح موادی مانند سروتونین و یا پروستاگلاندین‌‌ها، سندرم کارسینوئید را ایجاد کنند.

سرطان می‌تواند باعث بروز علائم مختلفی شود:

• تغییرات پوستی، مانند ایجاد خال جدید یا تغییر در رنگ و شکل خال
• زخمی که بهبود نمی‌یابد
• تغییرات پستان مانند تغییر در اندازه یا شکل پستان یا نوک پستان و یا تغییر در بافت پوست پستان
• یک برآمدگی یا ضخیم شدن بخشی از پوست یا زیر آن
• گرفتگی صدا و سرفه‌ی مزمن
• تغییر در عادات روده
• ادرار کردن سخت و دردناک
• مشکلاتی در غذا خوردن، مانند ناراحتی بعد از خوردن، بلع مشکل،
• تغییراتی در وزن (افزایش یا کاهش بدون علت وزن)
• از دست دادن اشتها بدون هیچ دلیل شناخته‌شده
• تعریق شبانه
• درد شکم بدون علت
• خونریزی غیرمعمول؛ وجود خون در ادرار یا مدفوع و خونریزی واژینال
• احساس خستگی و ضعف

سرطان یک بیماری ژنتیکی است که توسط تغییراتی در ژن‌هایی ‌که کنترل عملکرد سلول‌های ما را بر عهده دارند، به‌ خصوص آن‌هایی که چگونگی رشد و تقسیم را بر عهده دارند، ایجاد می‌شود.

تغییرات ژنتیکی باعث سرطان می‌شود از پدر و مادر به ارث می‌رسد. آن‌ها همچنین می‌توانند در طول عمر فرد و درنتیجه یکسری از خطاهای مربوط به تقسیم سلول‌ها و یا درنتیجه آسیب به DNA در اثر تماس‌های محیطی رخ دهد. برخی از مواد سرطان‌زا عبارت‌اند از:
مواد شیمیایی موجود در دود تنباکو، و تابش‌هایی چون اشعه ماوراءبنفش از خورشید
سرطان در هر فردی درنتیجه ترکیب منحصر به‌ فردی از تغییرات ژنتیکی ایجاد می‌شود. همچنان که سرطان به رشدش ادامه می‌دهد، تغییرات دیگری نیز رخ خواهد داد. حتی در درون تومور، سلول‌های مختلف ممکن است تغییرات ژنتیکی مختلف داشته باشد.

در مجموع، سلول‌های سرطانی تغییرات ژنتیکی بیشتری دارند؛ مانند جهش در DNA برخی از این تغییرات ممکن است ارتباطی با ایجاد سرطان نداشته باشند. آن‌ها ممکن است در نتیجه سرطان به وجود آمده باشند نه اینکه علت آن باشند.

تغییرات ژنتیکی‌ای ‌که به سرطان منجر شود تحت تأثیر سه نوع اصلی از ژن‌‌ها با عنوان پروتوانکوژن، ژن‌های سرکوبگر تومور و ژن ترمیم‌کننده DNAمی‌باشد. گاهی اوقات این تغییرات به نام “محرک” سرطان خوانده می‌شود.

پروتوانکوژن در رشد طبیعی سلول‌ها و تقسیم آن‌ها دخالت دارد. با این‌ حال، هنگامی‌که این ژن‌ها به دلایل خاصی تغییر کنند و یا فعال‌تر از حد معمول شوند ( ژن سرطان‌زا یا انکوژن) ممکن است باعث شود سلول‌ها بیش ‌از حد رشد کنند و زمانی که باید بمیرند به حیات ادامه دهند.

ژن‌های سرکوبگر تومور نیز در کنترل رشد و تقسیم سلول دخالت دارند. سلول‌های خاصی با تغییر در ژن سرکوب‌کننده تومور ممکن ‌است در تقسیم کنترل نشده سلول نقش داشته باشند.

ژن‌های ترمیم DNA در ترمیم DNA آسیب دیده نقش دارند. سلول‌هایی ‌که جهش‌‌هایی در این ژن دارند در نهایت جهش‌‌های دیگری در سایر ژن‌‌ها خواهند داشت. این جهش‌‌ها ممکن‌ است باعث شود سلول‌ها سرطانی شوند.

در متاستاز، سلول‌های سرطانی از جایی که برای اولین بار تشکیل‌شده‌اند (سرطان اولیه) جداشده و از طریق سیستم خون یا لنف در بخش‌های دیگر بدن تشکیل تومور جدید (تومورهای متاستاتیک) می‌دهند. نوع سرطان در تومور متاستاتیک از همان نوع سرطان اولیه است و به همان نام خوانده می‌شود. به ‌عنوان مثال، سرطان پستانی که به شکل یک تومور متاستاتیک در ریه سرطان ایجاد کند سرطان متاستاتیک پستان نامیده می‌شود، نه سرطان ریه. در زیر میکروسکوپ نیز سلول‌های سرطانی متاستاتیک به ‌طور کلی شبیه همان سلول‌های سرطانی اصلی است.
یک سرطان که از محل اولیه به‌جای دیگری از بدن گسترش یافته است سرطان متاستاتیک نامیده می‌شود. این فرایند یعنی گسترش سلول‌های سرطانی به سایر نقاط بدن متاستاز گفته می‌شود.
درمان ممکن است به افزایش طول عمر برخی از افراد با سرطان متاستاتیک کمک کند. گرچه هدف اصلی از درمان سرطان متاستاتیک جلوگیری از رشد سرطان و یا تسکین علائم ناشی از آن می‌باشد. تومورهای متاستاتیک می‌توانند آسیب شدیدی به نحوه عملکرد بدن وارد کنند به‌طوری‌که بیشتر افرادی که بر اثر سرطان می‌میرند سرطان متاستاز شده باعث مرگشان می‌باشد.

هر تغییر در بافت‌های بدن نشان‌دهنده سرطان نیست. برخی از تغییرات بافت ممکن است در صورت عدم درمان به سرطان منجر شود. در اینجا چند نمونه از تغییرات بافتی که سرطان نیستند، اما در برخی از موارد می‌بایست مورد نظارت قرار بگیرند آورده شده است:

هایپرپلازی

هیپرپلازی زمانی رخ می‌دهد در یک بافت سلول‌ها سریع‌تر از سلول‌های معمولی رشد کنند و سلول‌های اضافی به وجود آورند. بااین‌حال، سلول‌ها و نحوه ایجادشان در بررسی زیر میکروسکوپ عادی و سازمان‌یافته به نظر می‌رسد. هیپرپلازی می‌تواند توسط عوامل و یا شرایط مختلفی، ازجمله التهاب مزمن ایجاد شود.

دیسپلازی

دیسپلازی یک بیماری جدی‌تر از هیپرپلازی ‌است. در دیسپلازی هم یک تجمع سلولی اضافی وجود دارد. اما سلول‌ها غیرطبیعی هستند و تغییراتی در چگونگی سازماندهی‌شان وجود دارد. به‌ طور کلی، هرچه سلول‌ها و بافت‌ها بیشتر غیرطبیعی به نظر برسند، بیشتر شانس ابتلا به سرطان وجود خواهد داشت.
برخی از انواع دیسپلازی ممکن است نیاز به درمان داشته باشد و یا می‌بایست تحت نظارت قرار گیرد. یک مثال از دیسپلازی، خال غیر طبیعی (به نام خال دیسپلاستیک ) است که بر روی پوست ایجاد می‌شود. خال دیسپلاستیک می‌تواند به ملانوم (نوعی سرطان پوست) منجر شود اگرچه اغلب این اتفاق نمی‌افتد.

کارسینومای درجا

شرایط جدی‌تر ” کارسینومای درجا” است. گاهی اوقات، هرچند آن را به نام سرطان می‌خوانند، اما اغلب منجر به سرطان نمی‌شود زیرا سلول‌های غیرطبیعی از بافت اصلی به سایر نقاط انتشار نمی‌یابند. آن به بافت‌های اطراف به شیوه‌ای‌ که سلول‌های سرطانی تهاجم انجام می‌دهند حمله نمی‌کنند. اما از آنجا که برخی از آن‌ها می‌توانند به سرطان منجر شوند می‌بایست تحت مراقبت و درمان قرار بگیرند.

برای شما مهم است که بدانید چرا یک شخص دچار سرطان می‌شود و دیگری نمی‌شود. تحقیقات نشان داده است که عوامل خطری وجود دارد که شانس فرد را برای ابتلا به سرطان افزایش می‌دهند. برخی از عواملی که با کاهش خطر ابتلا به سرطان مرتبط هستند نیز وجود دارند.

لیست زیر شامل مهم‌ترین عوامل خطر شناخته‌شده هستند. هرچند از برخی از این عوامل خطر می‌توان اجتناب کرد از برخی نیز مانند افزایش سن نمی‌توان گریخت. برخی از این عوامل عبارت‌اند از:

• سن
• الکل
• مواد سرطان‌زا
• التهاب مزمن
• رژیم غذایی
• هورمون
• سرکوب سیستم ایمنی
• عوامل عفونی
• چاقی
• تابش اشعه‌های مختلف
• نور خورشید
• دخانیات

• سرطان های قابل درمان کدام‌اند؟
• کشف سریع‌ترین تست تشخیص سرطان
• 4 نکته راجع به رژیم غذایی ضد سرطان
• مهم‌ترین علائم سرطان که نادیده می‌گیرید
• 10 توصیه و رژیم غذایی برای پیشگیری از سرطان
• آزمایش غربالگری از مردان برای تشخیص سرطان
• 15 علامت سرطان که مردان نادیده می‌گیرند
• 15 نشانه سرطان در زنان که نباید نادیده گرفته شود

مرجع تخصصی پزشکی و سلامت دکتر سوشا