آگاماگلوبولینمی وابسته به X-LINKED AGAMMAGLOBULINEMIA) X)
درباره بیماری آگاماگلوبولینمی
اطلاعات بیماریها : آگاماگلوبولینمی یا فقدان پادتن (ایمونوگلوبولین) وابسته به کروموزوم X برای نخستین بار در سال ۱۹۵۲ توسط دکتر بروتون شناخته شد و به احترام ایشان آگاماگلوبولینمی بروتون نیز خوانده میشود. این بیماری یکی از اولین و شایعترین موارد نقص ایمنی موروثی است که باعث اختلال در روند بلوغ نوع خاصی از سلولهای ایمنی موسوم به لنفوسیت B یا سلول B شده و درنهایت تولید سلولهای تولیدکنندهی پادتن (پلاسماسلها) کاهش مییابد. پادتنها با ساختارهای ویژه خود به طور اختصاصی یک عامل بیماریزا اعم از باکتری یا ویروس را شناسایی کرده و با خنثیسازی و سایر روشهای دفاعی موجب از بین رفتن عامل بیماریزا در بدن میشوند؛ حال اگر در روند بلوغ سلولهای B مشکلی پدید آید و سلولهای B بالغی که بتوانند پلاسماسل تولید کنند ساخته نشوند، تولید پادتن نیز با مشکل مواجه خواهد شد. به این ترتیب دیگر بدن قادر نخواهد بود که با این سد دفاعی در برابر عوامل بیماریزا از خود دفاع کند و عفونتها در بدن گسترش خواهند یافت. طرح زیر روند بلوغ سلولهای B را نشان میدهد:
سلول بنیادی ایجاد سلول B پیش ساز میکند. پیش ساز سلول B نیز سلول نابالغ B را ایجاد میکند و درنهایت سلول نابالغ به سلول B بالغ تکامل مییابد.
حال اگر جهش در ژن مسئول تغییر از مرحلهی پیش ساز سلولهای Pre-B Cells) B) به مرحله سلولهای نابالغ Immature B Cells) B) در مغز استخوان رخ دهد، بلوغ طبیعی سلولهای B دچار نقص گردیده و این بیماری بروز میکند. در سال ۱۹۹۳ دانشمندان موفق به کشف این ژن گردیدند. این ژن بر روی بازوی بلند کروموزوم جنسی Xq22) X) قرار دارد و مسئول تولید نوعی آنزیم خاص به نام تیروزین کیناز سلولهای B Cells Tyrosine Kinase: BTK) B) است که در تمام مراحل تمایز سلولهای B بیان میگردد. این ژن بهافتخار دکتر بروتون -که موفق به کشف این نقص ایمنی شد و بامطالعه بر روی این بیماری برای اولین بار نشان داد که پلاسماسلها پادتنها را میسازند– به ژن تیروزین کیناز بروتون نیز شهرت دارد.
در بیماران مذکور این ژن دچار تغییر (جهش حذف نقطهای) شده و فرد قادر به ساختن شکل فعال و مؤثر تیروزین کیناز لازم برای بلوغ سلولهای ایمنی B نیست.
علائم و نشانههای بیماری آگاماگلوبولینمی
کلیک کنیدبه دلیل اختلال در تولید پادتن و نقص در ایمنی بدن، بیماران مستعد ابتلا به عفونتهای گوناگون هستند. این عفونتها غالباً در گوش میانی، ریه و سینوسها رخ میدهد و باعث التهاب آنها میشود. ممکن است در برخی از بیماران این عفونتها در پوست، گردش خون یا اندامهای داخلی مانند سیستم گوارش به وجود بیاید و درد شکم، اسهال و مشکلات گوارشی دیگر را به دنبال داشته باشد.
مبتلایان به این بیماری با فقدان یا مقادیر بسیار کم پادتن در خون، عدم حضور یا کمبود سلولهای B در خون محیطی و بافتهای لنفاوی، فقدان مراکز زایا در عقدههای لنفاوی و عدم حضور پلاسماسل در بافتها مشخص میگردند. در معاینات بالینی، بیماران لوزهها و گرههای لنفاوی کوچکتر از حد طبیعی دارند.
تشخیص بیماری آگاماگلوبولینمی
کلیک کنیدبرای غربالگری و یافتن افراد بیمار در جامعه باید سطح پادتنهای خون اندازهگیری شود. در همهی پسران نیز در صورت وجود عفونتهای باکتریایی شدید یا راجعه، خصوصاً اگر لوزهها و گرههای لنفاوی تحلیل رفته باشند، این بیماری باید مورد بررسی قرار گیرد.
پسران مبتلا، نسبت به عفونتهای باکتریایی و برخی عفونتهای خاص ویروسی حساساند و این در حالی است که پاسخ ایمنی در برابر میکروبهای درون سلولی و قارچها طبیعی است. این کودکان در معرض عفونتهای باکتریایی چرکزای ملتحمه، حلق، پوست، گوش میانی و ریه قرار دارند. نوزادان متولد شده با این نقص ایمنی در صورت تغذیه با شیر مادر به دلیل انتقال پادتنهای مادر، ایمنی نسبتاً خوبی داشته و اغلب سالم به نظر میرسند. از این رو افتراق بین نوزاد طبیعی و نوزاد با این نقص ایمنی که از شیر مادر تغذیه میکند، دشوار است و بروز علائم تا اواخر سال اول زندگی نوزاد به تعویق میفتد.
نوزاد پسری که دارای سابقهی این بیماری در بین برادران و اقوام مذکر مادری است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری قرار دارد و باید ازنظر سطح سلولهای B در خون سریعاً مورد بررسی قرار گیرد؛ در صورت تشخیص بیماری قبل از ابتلا به عفونت، درمان آغاز شود.
تشخیص قطعی بیماری با اطمینان از جهش در ژن تیروزین کیناز و یا نبود این آنزیم در خون میسر میگردد.
وراثت
همانطور که اشاره شد، این بیماری ژنتیکی به دلیل جهش در ژن تیروزین کیناز سلولهای B (که بر روی کروموزومهای جنسی X واقع است) رخ میدهد و بهعنوان یک بیماری وراثتی که بهصورت جنسی مغلوب به ارث میرسد شناخته میشود. به علت وجود دو کروموزوم X در خانمها، در صورت وجود یک ژن ناقص بر روی یکی از کروموزومهای X، ژن سالمی که بر روی کروموزوم X دیگر واقع است اثر ژن ناقص را پوشش داده و مانع از بروز بیماری میشود و به این ترتیب فرد سالم به نظر میرسد. اما در آقایان به دلیل وجود تنها یک کروموزوم X، در صورت وجود ژن ناقص بر روی همین یک کروموزوم، بیماری بروز مییابد. بنابراین این نقص ایمنی وراثتی از مادران سالم ولی ناقل ژن ناقص به پسرانشان منتقل میگردد. با تستهای ژنتیکی خاص میتوان وجود بیماری را در جنینی که مادر ناقل دارد مورد بررسی قرارداد.
درمان بیماری آگاماگلوبولینمی
کلیک کنیددر حال حاضر درمان کاملی برای XLA وجود ندارد؛ زیرا جابجا کردن و اصلاح ژن ناقص میسر نیست و اختلال در روند بلوغ سلولهای B ادامه مییابد. عوارض بیماری با تزریق وریدی و یا زیر جلدی پادتنهایی که بدن با کمبود آنها روبرو است، کاهش مییابد. به دلیل نقص ایمنی استفاده از واکسنهای دارای عوامل بیماریزای زنده نظیر فلج اطفال، سرخک، سرخجه و … خطراتی در پی خواهد داشت.
انتظارات
غالب بیماران مبتلا به این نقص ایمنی در صورت مراقبتهای دورهای به هنگام و اندازهگیری پادتنهای خونی به طور منظم، زندگی نسبتاً عادیای خواهند داشت. در این حالت نیازی به ایزوله شدن و یا محدودیت در فعالیتهای روزمره و ورزشی وجود ندارد و یک زندگی فعال و بانشاط برای بیمار انتظار میرود.
شما هم می توانید در مورد این بیماری داستان خود را با ما به اشتراک بگذارید
برای ثبت داستان خود لازم است ابتدا وارد حساب کاربری خود شده یا روی دکمه " افزودن داستان جدید " کلیک کنید. همچنین داستان شما بعد از ثبت، توسط مدیریت سایت بررسی و بعد از تاییدیه مدیریت سایت، داستان شما نمایش داده می شود.شما هم می توانید در مورد این بیماری پرسش خود را با ما به اشتراک بگذارید
برای ثبت پرسش خود لازم است ابتدا وارد حساب کاربری خود شده یا روی دکمه " افزودن پرسش جدید " کلیک کنید. همچنین پرسش شما بعد از ثبت، توسط مدیریت سایت بررسی و بعد از تاییدیه مدیریت سایت، پرسش شما نمایش داده می شود.