درماتیت (Dermatitis)

اگزما نوعی بیماری پوستی است که ناشی از واکنش بدن نسبت به عوامل بیگانه می‌باشد که در نتیجه این واکنش علائم و عوارضی در پوست ایجاد می‌شود من جمله خارش و قرمزی.

انواع بیماری اگزما

نوع حاد

در اگزمای حاد پوست قرمز، دردناک، گرم و متورم می‌شود و دچار خارش و التهاب می‌گردد. ضایعات از نظر شکل تفاوت دارند. می‌توانند به صورت پلاک‌هایی با وجود قرمزی در اطرافشان دیده شوند همچنین ترشح مایعاتی از آن‌ها قابل انتظار است.

نوع تحت حاد

در این نوع هم علائم نوع حاد دیده می‌شود هم نوع مزمن. چرا که وجود قرمزی و اریتم در آن هست اما وزیکول‌های آب دار کمتر دیده می‌شود. خارش، ترک خوردگی و ورم پوست دیده می‌شود.

اگزمای مزمن

اریتم و قرمزی پوست در این نوع اگزما متفاوت می‌باشد .در اینجا پوسته ریزی، افزایش پیگمنتاسیون (رنگدانه دار شدن) پوست، دلمه شدن پوست قابل انتظار است. پیش از ایجاد زخم‌های بزرگ و وزیکول‌ها در پوست، ایجاد ترک و چین‌هایی می‌شود. اگزمای مزمن آخرین مرحله از اگزما می‌باشد.

علل ایجاد بیماری اگزما

می‌توان گفت که اگزمای اتوپیک یا اگزمای اطفال شایع ترین نوع بیماری‌های پوست می‌باشد.

یک پنجم افراد مبتلا را کودکان 7 ساله تشکیل می‌دهند. نشانه‌های آن به صورت خارش و ایجاد تورم در پوست ناحیه صورت خود را نشان می‌دهد. پوست کودکان خشک می‌شود که در حدود دو سوم موارد، این مشکل در طول زمان بهبود می‌یابد.

مبتلایان را پس از کودکان افراد 30 سال به بالا تشکیل می‌دهند. دلیل بروز آن در این افراد به خوبی مشخص نشده است اما ممکن است تحت تاثیر فاکتورهای محیطی بوده باشد. این بیماری می‌تواند بر ابعاد مختلف زندگی فرد تاثیر بگذارد.

تشخیص بیماری اگزما

عارضه اگزما از طریق بررسی سابقه بیمار و خانواده او و نشانه‌های ضایعات پوستی در فرد، تشخیص داده می‌شود.

درمان بیماری اگزما

این بیماری از نظر جسمی و روحی می‌تواند اثرات مخربی بر فرد بگذارد لذا پیگیری درمان و انجام مراقبت‌های لازم در درمان این بیماری گامی اساسی به شمار می‌رود. مواردی که رعایت آنها توصیه می‌شود شامل:

• اجتناب از عوامل محرک
• حمام کردن و استفاده از لوسیون‌های نرم کننده
• استفاده از آنتی بیوتیک‌های عمومی برای درمان عفونت‌های باکتریایی ثانویه
• استفاده از کورتیکواستروئید موضعی
• استفاده از آنتی هیستامین‌ها (ضد حساسیت)
• حمایت روحی بیمار

در مرحله بعد برای اجتناب از مایت‌های موجود در گرد و غبار اقدامات زیر را انجام دهید :

• استفاده از لحاف پنبه‌ای به جای پر
• استفاده از رویه پلاستیکی برای تشک‌ها
• استفاده از ملحفه و پرده کتانی که در دمای 50 درجه سانتیگراد شسته شده باشد.
• استفاده از کف پوش‌هایی که قابلیت نظافت داشته باشند.
• شست و شوی لوازم بازی کودکان با استفاده از آب ولرم
• تهویه مطلوب اتاق

به علاوه رعایت یکسری محدودیت غذایی نیز برای فرد مبتلا ضروری است نظیر :

رعایت رژیم غذایی در مواردی که فرد به غذای خاصی حساسیت دارد الزامی است. در کل رژیم غذایی نقش کلیدی‌ در درمان اگزمای افراد بزرگسال و نوجوان ندارد.

برخی از مواد غذایی که ممکن است در فرد ایجاد حساسیت کنند عبارتند از : آجیل‌ها، ماهی، صدف و تخم مرغ.

افراد در صورت حساسیت به ماده غذایی خاص ممکن است با ایجاد کهیر به آن پاسخ دهند و یا عکس العملی شدیدتر یعنی شوک آنافیلاکسی بروز دهند.

مرحله بعدی درمان

برای درمان ضایعات شدید از استروئید خوراکی استفاده می‌شود. دیگر داروهای مورد استفاده در درمان شامل آزاتیوپرین ، سیکلوسپورین و اینترفرون می‌باشد.

عامل به وجود آورنده درماتیت، اغلب مواجهه با عوامل محرک است. درماتیت تماسی تحریکی معمولا بیماری شغلی (ماشین، چرم، فلز، غذا، ماشین، ماده شیمیایی و صنعت پلاستیک ) بوده و آن‌ها غالبا در معرض محرک‌ها قرار می‌گیرند.

تماس با محرک می‌تواند نتیجه تماس مزمن ماده محرک بر پوست و تماس با اسید و قلیا و ….باشد. درماتیت زمانی رخ می‌دهد که محرک‌ها به مدت و غلظت کافی به کار روند.

درمان درماتیت تماسی تحریکی

مراقبت پوست

در مراقبت پیگیر و عادی پوست ، امولسیون‌ها و کورتیکو استروئیدهای موضعی برای پیشگیری از وخیم شدن پوست استفاده می‌شود.

دوری از قرارگرفتن در معرض محرک‌ها

مانند هوای سرد، صابون‌ها، مواد شوینده، پولیش، حلال‌ها و هر داروی تمیز کننده دیگر.

شستشوی دست و استفاده از مرطوب کننده

همیشه دست‌ها را با آب ولرم بشوئیداز صابون استفاده نکنید در واقع از یک مرطوب کننده به عنوان یک صابون مناسب استفاده کنید.

استفاده از حوله مناسب

دست‌ها را با یک حوله نرم خشک کنید.

استفاده از دستکش مناسب

برای مراقبت از دست‌ها از یک دستکش کتانی استفاده کنید از پوشیدن دستکش پشمی بعلت تحریک پوست اجتناب کنید. برای کار با رطوبت و زمانی که در تماس با هر ماده تحریک کننده هستید دستکش پلاستیکی بپوشید. زیر دستکش‌های پلاستیکی جهت جلوگیری از تعریق زیاد دستکش کتانی پوشیده شود.

معمولا تماس اول با ماده آلرژی زا مشکل خاصی به وجود نمی‌آورد. مدت‌ها پس از آن که پوست فرد در معرض ماده آلرژی زا قرار گرفت، یک پاسخ ایمنی ایجاد می‌شود که پس از مدتی در صورت هر بار مواجهه با ماده آلرژی‌زا یک پاسخ التهابی اگزمایی به وجود خواهد آمد.

تشخیص بیماری آلرژیک تماسی

کنترل درماتیت تماسی همیشه آسان نیست زیرا فاکتورهای زیادی در روند بیماری موثرند مواد به صورت جداگانه برای محرک آزار دهنده یا آلرژن بوسیله پچ تست تعیین می‌شوند.

پچ تست آزمایشی برای تعیین ماده شیمیایی حساسیت‌زای عامل درماتیت است.

اگزمای دست بیماری است كه تمام سنین به خصوص بالغین جوان را درگیر می‌كند.

علل ایجاد بیماری اگزمای دست

• فاكتورهای وراثتی یعنی حساسیت پوستی ارثی.
• تحریك ناشی از تماس مکرر با رطوبت مانند مواد شوینده، روغن و چربی ، حلال‌ها و غیره در خانه و محل كار.
• آلرژی تماسی به مواد اختصاصی شامل سیمان، نیكل، لانولین (روغن پشم) و غیره.

اگزمای دست معمولاً بر اثر رژیم غذایی به وجود نمی‌آید. این بیماری عفونی نبوده و به دیگران قابل سرایت نمی‌باشد.

پیشگیری از بیماری اگزمای دست

• خودداری از جابه‌جا نمودن میوه‌ها سبزیجات و گوشت خام بدون دستكش.
• خودداری از شستن كهنه بچه بدون دستکش.
• پوشیدن دستكش نخی جهت انجام كارهای خشك –خودداری از تماس زیاد با آب، روغن و مواد چربی و حلال.
• در موقع انجام كارهایی كه با رطوبت سركار دارید اگر دستكش نخی بپوشید ماده محرك از آن نشت كرده و مشكل شما را بدتر می‌كند. بهتر است که روی آن دستکش پلاستیکی استفاده کرده و بعد از كار دست خود را با یك مرطوب كننده چرب كنید.

سبوره در اثر تولید بیش از حد سبوم (چربی) در مناطقی كه غدد سباسه در آنجا فراوان وجود دارد دیده می‌شود، مانند چین‌های پوستی، پلك، ابروها، پوست صورت.

و در واقع یك بیماری التهابی مزمن پوست است در مناطقی با غدد سباسه فراوان در محل چین‌های پوستی كه تعداد باكتری در آن محل‌ها بیشتر باشد.

انواع بیماری درماتیت سبوره

به دو صورت چرب و خشك دیده می‌شود.

• نوع چرب : پوست مرطوب و روغنی به نظر می‌رسد ، برجستگی‌هایی روی پوست چرب پدید می‌آید ، پوسته ریزی سفید رنگ (شوره) همراه با خارش و اریتم پوست صورت، گوش‌ها ، گونه‌ها و بینی و پیشانی وجود دارد.
• نوع خشك : پوسته ریزی در ناحیه جمجمه به صورت فلس‌های ریزپودری به طور منتشر كه اصطلاحاً آن را شوره می‌نامند دیده می‌شود ، در نوع خفیف، علایمی وجود ندارد، وقتی كه پوست فلسی می‌شود، باعث خارش شدید می‌شود و این خاراندن پوست موجب عفونت ثانویه و خراش پوستی می‌شود، بیماری درماتیت سبورئیك یك زمینه ژنتیكی دارد، اما هورمون‌ها، عفونت، تنش روانی، و نوع تغذیه در روند بیماری تأثیر می‌گذارد.

بیماری درماتیت سبورئیك دوره خاموشی و عود مكرر دارد .

درمان بیماری سبوره

• کنترل استرس
• نظم دادن به زندگی
• درمان داروئی شامل داروهای موضعی و سیستمیک

بیماری به كورتیكوستروئید موضعی جواب می‌دهد چون كه پاسخ التهابی ثانویه را تخفیف می‌دهد. اما این داروها در نزدیكی پلك‌ها و چشم و ملتحمه باید با احتیاط استفاده شود زیرا كه موجب گلوكوم حاد و كاتاراكت می‌شود. بیماران مبتلا به درماتیت سبورئیك دچار عفونت‌های قارچی و كاندیدیایی بیشتر در چین‌های پوستی می‌شوند و باید پوست در معرض هوا قرار گیرد و خشك نگه داشته شود.

درمان اصلی شوره

برای پیشگیری از سبورئیك مقاوم به یك شامپوی خاص، باید از 2 یا 3 نوع شامپو به طور چرخشی استفاده كرد .مدت شامپو زدن 5-10 دقیقه است. شامپوهای ضد شوره عبارتند از: سولفاید سلنیوم، پریتیون روی، تركیبات اسید سالیسیلیك، گوگرد و شامپوی تار كه حاوی اسید سالیسیلیك و گوگرد می‌باشد.

جهت جلوگیری از گرما و تعریق بیش از حد، باید از محرك‌های محیطی پرهیز كند و پوست تمیز و خشك نگه داشته شود.

© سایت پزشکی و سلامت دکتر سوشا