خون‌دماغ (Nose bleeding)

پوشش بینی دارای رگ‌های خونی کوچک و زیادی است که نزدیک به سطح قرارگرفته و به‌ راحتی آسیب می‌بیند. دو مورد از شایع‌ترین علل خون دماغ عبارت‌اند از:

• هوای خشک – زمانی که غشاهای بینی خشک شود، بیشتر مستعد ابتلا به خونریزی و عفونت هستند.
• فروبردن چیزی در بینی

سایر علل خون دماغ عبارت‌اند از:

• سینوزیت حاد
• آلرژی
• استفاده از آسپرین
• اختلالات خونریزی، مانند هموفیلی
• رقیق‌کننده خون (ضد انعقادها)، مانند وارفارین و هپارین
• محرک‌های شیمیایی، مانند آمونیاک
• سینوزیت مزمن
• استفاده از کوکائین
• سرماخوردگی
• انحراف تیغه بینی
• وجود جسم خارجی در بینی
• اسپری‌های بینی، مانند آن‌هایی که در درمان آلرژی اغلب استفاده می‌شود
• رینیت غیر حساسیتی
• ضربه به بینی

علل کمتر شایع خون دماغ عبارت‌اند از:

• مصرف الکل
• تلانژکتازی ارثی خونریزی دهنده
• پورپورای ترومبوسیتوپنیک ایدیوپاتیک (Idiopathic thrombocytopenic purpura) (ITP)
• لوسمی
• پولیپ بینی
• جراحی بینی
• تومور بینی
• سه ماهه دوم بارداری
به‌طورکلی، خون دماغ یک علامت یا نتیجه فشارخون بالا است. به‌ ندرت ممکن است که فشارخون شدیداً بالا باعث بدتر شدن یا طولانی شدن زمان خونریزی هنگام خون دماغ شدن بشود.

اغلب خون دماغ‌ها به‌خودی‌خود جدی نیستند و خودبه‌خود و یا با دنبال کردن مراحل مراقبتی متوقف خواهند شد. اگر در شرایط زیر دچار خون دماغ شدید حتماً به پزشک مراجعه کنید:

• به دنبال یک آسیب، مانند تصادف
• مقدار بیشتر از حد انتظار خون
• تداخل با تنفس
• طول کشیدن بیش از ۳۰ دقیقه حتی با فشردن محل
• در کودکان کمتر از ۲ سال رخ دهد

در صورتی‌ که در حال از دست دادن مقدار زیادی خون بودید خودتان رانندگی نکنید و با اورژانس تماس بگیرید. در صورتی‌ که خون دماغ مکرراً تکرار شد، حتی اگر قادر به متوقف کردن آن بودید حتماً به پزشک مراجعه کنید تا علت آن را تشخیص دهد.

اصول مراقبت از خون دماغ شدن

صاف نشستن و به جلو خم شدن : با راست نشستن، فشارخون در رگ‌های بینی کاهش می‌یابد. این مانع خونریزی بیشتر می‌شود. نشستن به جلو به شما کمک می‌کند که از بلع خون، که می‌تواند معده شما را تحریک کند پیشگیری کنید.

به‌ آرامی در بینی خود بدمید تا هرگونه خون منعقدشده خارج گردد. با استفاده از اسپری بینی ضد احتقان یا گرفتگی مجرای بینی را بازکنید.

بستن سوراخ بینی : با استفاده از انگشت شست و انگشت اشاره هر دو سوراخ بینی را ببندید حتی اگر فقط یک طرف خونریزی داشت؛ تنفس را از طریق دهان انجام دهید. این عمل را برای پنج تا 10 دقیقه ادامه دهید. این  فشار بر روی نقطه خونریزی در تیغه بینی انجام می‌گیرد و اغلب جریان خون را متوقف می‌کند.

تکرار کردن : اگر خونریزی متوقف نشد، این مراحل را تکرار تا ۱۵ دقیقه ادامه دهید.

پس از توقف خونریزی با جلوگیری از وارد شدن هرگونه ضربه به بینی و برای چند ساعت خم نشدن به جلو، مانع از شروع مجدد آن شوید. سر خود را بالاتر از سطح قلب نگه‌ دارید.

راه‌هایی برای کمک به جلوگیری از خون دماغ شدن عبارت‌اند از:

• مرطوب نگه‌داشتن پوشش داخلی بینی : به‌خصوص در ماه‌های سرد زمانی که هوا خشک است یک لایه‌نازک وازلین (وازلین) یا پماد آنتی‌بیوتیک (باسیتراسین، Neosporin) با یک سواب پنبه سه بار در روز در بینی قرار دهید. اسپری بینی نمکی نیز می‌تواند به مرطوب نگه‌داشتن غشاء خشک بینی کمک کند.
• کوتاه کردن ناخن در کودکان : با این کار امکان آسیب رساندن به بینی توسط آن‌ها از بین می‌رود.
• استفاده از یک مرطوب‌کننده هوا تا خشکی هوا را از بین ببرد.

مرجع تخصصی پزشکی و سلامت دکتر سوشا