کم‌خونی فقر آهن چیست و چگونه آن را مدیریت کنیم؟

کم‌خونی فقر آهن چیست؟

مجله پزشکی و سلامت : کم‌خونی فقر آهن در اثر پیشرفت کمبود آهن به وجود می‌آید. وقتی آهن موجود در بدن کمتر از میزان طبیعی باشد کمبود آهن به وجود می‌آید. این کمبود ازنظر شدت دارای درجه‌های مختلفی است. در نخستین مرحله کمبود آهن، بدن از ذخایر آهن تهی می‌شود اما غلظت آهن سرم و هموگلوبین خون و سطح هماتوکریت طبیعی  است. به‌بیان‌دیگر کم‌خونی هنوز در بدن نمایان نشده است.
کم‌خونی فقر آهن مرحله پیشرفته‌تر کمبود آهن پس از خالی شدن ذخایر آهن در بدن است. این مرحله به‌وسیله کاهش یا عدم وجود ذخایر آهن و پایین بودن غلظت آهن سرم، درصد اشباع ترانسفرین (نوعی پروتئین موجود در خون)، غلظت هموگلوبین و یا میزان هماتوکریت مشخص می‌گردد.

جذب آهن

علاوه بر درمان با دارو ، باید به آهن قابل‌جذب غذا نیز توجه شود. برای تأمین آهن موردنیاز بدن 90-80 درصد زنان بالغ و مردان و زنان نوجوان ،باید ۱٫۸ میلی‌گرم آهن جذب کنند. جذب آهن در بدن بستگی به ذخایر آهن بدن دارد چنانچه ذخایر آهن بدن کم باشد جذب آهن بیشتر می‌شود. بیمارانی که کم‌خونی فقر آهن دارند در حدود 30-20 درصد آهن غذا را جذب می‌کنند. درصورتی‌که افرادی که کمبود آهن ندارند 10-5 درصد آهن غذا را جذب می‌کنند. جذب آهن اغلب تحت تأثیر شکل آهن موجود در غذا می‌باشد. آهن موجود در پروتئین‌های حیوانی مثل گوشت گاو، ماهی، گوشت پرندگان (مرغ و …) بیشتر جذب می‌شود درصورتی‌که جذب آهن در پروتئین‌های گیاهی (آهن غیر هم (heme)) مثل سبزیجات و میوه‌جات کمتر می‌باشد. دامنه جذب آهن غیر همی بین ۳ تا ۸ درصد است. اسیدآسکوربیک (ویتامین C) جذب آهن غیر همی را زیاد می‌کند چون با آهن غیر همی ترکیب‌شده و تشکیل کمپلکسی محلول می‌دهد که قابل‌جذب می‌باشد. چنانچه همراه آهن غیر همی، آهن همی مصرف شود جذب آهن غیر همی را زیادتر می‌کند ولی مکانیسم این عمل ناشناخته است.

عواملی که بیماری کم‌خونی فقر آهن را تشدید می‌کنند

عواملی مثل کربنات‌ها، اگزالات‌ها، فسفات و فیتات‌ها (موجود در حبوبات، نان سبوس‌دار) مانع جذب آهن می‌شوند. فاکتورهای موجود در فیبر سبزیجات ممکن است از جذب آهن غیر همی جلوگیری کنند. مصرف چای همراه یا بلافاصله بعد از غذا می‌تواند تا ۵۰ درصد جذب آهن را کاهش دهد زیرا تشکیل ترکیبات غیر محلول آهن می‌دهد. جذب آهن موجود در زرده تخم‌مرغ به علت وجود فسویتین کم می‌باشد.

5 توصیه کاربردی برای بهبود بیماری کم‌خونی فقر آهن

1-میزان آهن مورد نیاز بدن را بدانید

مقدار آهن مورد نیاز بدن شما ، بستگی به سن و جنسیت شما دارد. درک این که بدن شما به چه مقدار آهن نیاز دارد، اولین قدم برای مدیریت کم خونی نقص آهن است.

2-رژیم غذایی حاوی آهن برای بهبود بیماری کم‌خونی فقر آهن

برای بهبود کم‌خونی فقر آهن رعایت یک رژیم غذایی سالم شامل میوه‌ها و سبزیجات، غلات، شیر و لبنیات بدون چربی ، گوشت لخم (گوشت کم‌چربی) ، ماهی ، لوبیا خشک ، تخم‌مرغ  و آجیل مفید است. رژیم غذایی شما باید عاری از چربی‌های اشباع، چربی‎های ترانس، کلسترول، نمک و قند اضافه شده باشد.
برخی از منابع غذایی سرشار از آهن عبارت‌اند از:
جگر، گوشت به‌ویژه گوشت گاو، قلوه، زرده تخم‌مرغ، سبزیجات برگ سبز تیره، میوه خشک‌شده برگه‌ها) به‌خصوص برگه زردآلو، لوبیا چشم‌بلبلی، نخود خشک‌شده و دانه‌ها روغنی.

3- مصرف مواد غذایی کمک کننده به جذب آهن

ویتامین C می‌تواند به بدن شما در جذب بهتر آهن از منابع غذایی کمک کند، بنابراین سعی کنید غذاهای سرشار از ویتامین C را به همراه غذاهای غنی از آهن بخورید تا بیماری کم‌خونی فقر آهن در شما بهبود یابد.

4- برای درمان کم‌خونی فقر آهن خوددرمانی نکنید

زیادی آهن نیز می‌تواند خطرناک باشد.قبل از اینکه برای کنترل و مدیریت کم‌خونی فقر آهن ، به خوددرمانی روی آورید، با پزشک راجع به علائم خود صحبت کنید و درمان را خودتان انجام ندهید.

5-ملاقات و مشورت با پزشک

حتی اگر علائم بیماری کم‌خونی فقر آهن شما کنترل شده است ، با پزشک و مرکز درمانی خود در تماس باشید.معاینه منظم و مشورت با پزشک به شما کمک می‌کند تا بیماری کم‌خونی فقر آهن را به خوبی کنترل کنید.

© وب سایت پزشکی و سلامت دکتر سوشا