سندروم تونل کارپال (Carpal tunnel syndrome)

فشار وارده بر عصب میانی باعث بروز نشانه‌های سندروم تونل کارپال به شرح زیر می‌گردد:

• بی‌حسی یا درد در دستان یا مچ که شما را از خواب بیدار می‌کند.
• بی‌حسی یا گزگز در انگشتان یک یا هر دو دست به جز انگشت کوچک.
• بی‌حسی یا درد که با حرکت دست یا مچ شدیدتر می‌شود؛ به خصوص وقتی یک شیء را در دست می‌گیرید یا مچ دست را خم می‌کنید.
• درد گهگاه ناراحت‌کننده‌ای که از نوک انگشتان تا آرنج کشیده می‌شود.
• ضعف انگشتان دست.

انجام فعالیت‌های مکرر با استفاده از همان انگشت یا دست موجب بروز سندروم تونل کارپال می‌شود. این فعالیت‌ها را در هر بخشی از زندگی از جمله محل کار، منزل، سرگرمی‌ها و ورزش انجام می‌دهیم. سایر علل این سندروم عبارتند از:

• اضافه وزن
• داشتن کیست ( گانگلیون) در غلاف تاندون مچ
• رماتیسم مفاصل
• صدمات قبلی وارده به مچ
• بارداری
• دیابت
• بیماری تیروئید
• مصرف قرص ضد بارداری

برخی از عوامل خطر ابتلا به سندروم تونل کارپال را افزایش می‌دهند. مانند:

عوامل آناتومیک

شکستگی یا جابجایی مچ دست و یا آرتریت که استخوان‌های کوچک مچ دست را دچار تغییر می‌کند، می‌تواند فضای داخل تونل کارپال را تغییر دهد و به عصب داخل آن فشار وارد کند. همچنین افرادی که ذاتاً تونل‌های مچ دستشان کوچک‌تر است، ممکن است بیشتر به سندرم تونل کارپال دچار شوند.

جنسیت

سندرم تونل کارپال معمولاً در زنان بیشتر رخ می‌دهد. این ممکن است به این دلیل باشد که فضای تونل کارپال در زنان نسبت به مردان کمتر است. در بین زنان نیز، آنانی که مبتلا به سندرم تونل کارپال هستند احتمالاً فضای تونل‌ها از دیگر زنان کوچک‌تر است.

مشکلات مرتبط با آسیب عصبی

بعضی از بیماری‌های مزمن مانند دیابت، خطر آسیب‌های عصبی را افزایش می‌دهند، از جمله آسیب به عصب موجود در کانال مچی. بیماری‌های التهابی مانند آرتریت روماتوئید نیز می‌توانند بر روی تاندون‌های مچ دست تأثیر داشته باشند و فشار وارده بر عصب عبوری از آن را تحت فشار قرار دهند.

چاقی

چاقی یک عامل خطر مهم برای سندرم تونل کارپال است.

تغییر در تعادل مایعات بدن

احتباس مایعات ممکن است فشار داخل تونل کارپال را افزایش دهد و باعث تحریک عصب مدیا شود. این مشکل در دوران بارداری و یائسگی رایج است. سندرم تونل کارپال مرتبط با بارداری عموماً پس از حاملگی خودبه‌خود از بین می‌رود.

سایر شرایط پزشکی

شرایط خاصی نظیر یائسگی ، چاقی ، اختلالات تیروئید و نارسایی کلیه احتمال ابتلا به سندرم تونل کارپال را افزایش می‌دهند. همچنین برخی از مشاغل که در آن فرد بیش از حد از مچ دست خود استفاده می‌کنند، مانند کار در خط مونتاژ یک کارخانه، دندانپزشکی و غیره نیز خطر ابتلا به سندروم تونل کارپال را افزایش می‌دهد. به نظر می‌رسد کار طولانی‌مدت با کامپیوتر نیز خطر ابتلا به این عارضه را افزایش می‌دهد، با این وجود شواهد و مطالعات در این زمینه کافی نیست.

برای تشخیص سندروم تونل کارپال پزشک شما ممکن است از شما سؤالاتی بپرسد و یک یا چند آزمایش زیر را انجام دهید تا مشخص شود آیا سندرم تونل کارپال وجود دارد یا نه:

معاینه فیزیکی

ممکن است پزشکتان از طریق خم کردن مچ دست، ضربه زدن به عصب و یا فشار دادن عصب داخل مچ، بروز علائم مرتبط با سندروم تونل کارپال را در شما بررسی کند. او احساسات انگشتان شما و همچنین قدرت عضلانی آن‌ها را مورد بررسی قرار خواهد داد.

عکس‌ برداری اشعه ایکس

بعضی از پزشکان درخواست عکس اشعه X می‌کنند تا مطمئن شوند علت دردهای مچ دست شما مشکلاتی نظیر آرتریت یا شکستگی نباشد.

الکترومیوگرافی

این تست تخلیه الکتریکی تولیدشده در عضلات را اندازه‌گیری می‌کند. در طول این آزمایش، دکتر شما یک الکترود نازک سوزنی را به عضلات خاصی وارد می‌کند تا فعالیت الکتریکی عضلات را هنگام انقباض و استراحت، ارزیابی کند. این آزمایش می‌تواند آسیب‌های عضلانی را شناسایی کند و همچنین ممکن است شرایط دیگری که ممکن است باعث این علائم شوند را رد کند.

بررسی هدایت عصبی

این روش نوعی الکترومیوگرافی تغییر یافته است که در آن دو الکترود روی پوست شما قرار می‌گیرد. یک شوک کوچک به عصب عبوری از تونل کارپال وارد می‌شود تا پزشک ببیند که آیا امواج الکتریکی در تونل کارپال مسدود و کند است یا نه.

روش‌های درمان غیر جراحی سندروم تونل کارپال

استفاده از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی

از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن سدیم برای تسکین درد و کاهش ورم استفاده نمایید( ویتامین B6 درمان مؤثری برای سندروم تونل کارپال نیست).

استراحت دادن دست‌ها

به دستان خود استراحت بدهید و از انجام فعالیت‌هایی که علائم شما را بدتر می‌کنند اجتناب کنید. روی دستان خود نخوابید.

استفاده از مچ‌بند

با پزشک خود در مورد مچ‌بند مشورت کنید.

ورزش دادن دست‌ها

مجموعه حرکات مخصوص انگشتان و مچ را انجام دهید تا از خشکی پیشگیری کند . در صورت ناراحتی این تمرین‌ها را انجام ندهید.

تغییر در سبک زندگی

سایر تغییرات نحوه زندگی مانند کاهش وزن، ترک سیگار و کنترل دیابت در تسکین نشانه‌های این بیماری که با ورم در ارتباط است، مؤثر می‌باشد.

استفاده از کیسه یخ

حداقل سه بار در روز روی قسمت داخلی مچ کیسه یخ بگذارید. به کیسه یخ و کمپرس آب سرد در زیر مراجعه کنید. همیشه بین پوست بدن و کیسه یخ یک پارچه مرطوب قرار دهید و محکم روی پستی و بلندی ناحیه مصدوم فشار بیاورید. هر بار بیش از 10 دقیقه از کیسه یخ استفاده نکنید و با کیسه یخ به خواب نروید.

تزریق کورتیزون

همچنین ممکن است پزشک شما برای درمان سندروم تونل کارپال داروهای کورتیکواستروئیدی مانند کورتیزون را به ناحیه دردناک تزریق کند. گاهی اوقات پزشک شما از سونوگرافی برای هدایت صحیح این تزریق استفاده می‌کند.

کورتیکواستروئیدها باعث کاهش التهاب و تورم می‌شوند که فشار وارده بر عصب مدیا را کاهش می‌دهد. کورتیکواستروئیدهای خوراکی به اندازه تزریق کورتیکواستروئید برای درمان سندرم تونل کارپال مؤثر نیستند.

درمان سایر شرایط مرتبط با سندروم تونل کارپال

اگر سندرم تونل کارپال به علت آرتریت روماتوئید یا سایر بیماری‌های التهابی ایجاد شود، درمان آرتریت ممکن است علائم سندرم تونل کارپال را کاهش دهد. با این حال، این ناکافی است.

عمل جراحي برای آزادسازی تونل کارپال

در صورتی که علائم شما شدید و آزاردهنده باشند و به سایر روش‌های درمانی پاسخ ندهید، ممکن است نیاز به انجام جراحی داشته باشید. هدف از عمل جراحی تونل کارپال این است که فشار وارده بر عصب عبوری از تونل کارپال را از طریق برش رباط‌ها کاهش دهد.

جراحی ممکن است با دو روش مختلف انجام شود:

جراحی آندوسکوپی

در این روش، جراح شما از یک دستگاه که دوربین کوچکی که به آن متصل است (آندوسکوپ) برای دیدن داخل تونل کارپال استفاده می‌کند. جراح کار خود را از طریق ایجاد یک یا دو برش کوچک در رباط‌های موجود در مچ دست انجام می‌دهد. جراحی آندوسکوپی معمولاً درد کمتری نسبت به جراحی باز دارد.

جراحی باز

در این روش، جراحی از طریق کف دست شما و در نواحی نزدیک به تونل کارپال انجام می‌شود و از این طریق رباط‌ها آزاد شود تا فشار وارده بر عصب کاهش یابد. این جراحی می‌تواند خطراتی داشته باشد مانند:

• آزاد شدن ناقص رباط‌ها
• عفونت زخم
• تشکیل اسکار
• آسیب عصبی یا عروقی

برای پیشگیری از سندروم تونل کارپال اقدامات زیر را انجام دهید:

• از انجام هر فعالیتی که فکر می‌کنید موجب بی‌حسی یا درد انگشت، دست یا مچ می‌شود خودداری کنید. اگر نشانه‌ها پس از قطع فعالیت بهبود یافت، می‌توانید به‌تدریج آن فعالیت را شروع و سعی کنید مچ دست را صاف نگه دارید یا فقط کمی خم نمایید.
• از تمام دست خود ( و نه‌فقط انگشتان و شست) برای برداشتن اشیاء استفاده کنید.
• از سرعت و شدت عمل حرکات مکرر دست، مانند تایپ کردن ، بکاهید.
• هنگام انجام حرکات پی‌درپی  از هر دو دست استفاده کنید و وضعیت آن را عوض نمایید.
• به دستان خود استراحت بدهید.
• اگر قادر به تغییر وضعیت دستان یا ابزار کار خود برای پیشگیری از بی‌حسی یا درد نیستید از مچ‌بند برای کاهش فشار به انگشتان ، دست یا مچ استفاده کنید.
• به وضعیت خود توجه نمایید. وقتی در حال تایپ کردن هستید انگشتان شما باید از مچ دستتان پایین‌تر قرار بگیرد( از صفحه کلیدی که محافظ مچ دارد استفاده کنید). وقتی ساعد شما در دو طرف آویزان است شانه‌هایتان را شل کنید.
• عضلات بازو، دست و انگشتان را قوی و انعطاف‌پذیر کنید و تناسب اندام خود را حفظ نمایید.
• اگر حبس ادرار دارید، نمک کمتر مصرف کنید.

• اگر گزگز ، بی‌حسی، ضعف یا درد انگشتان و دستتان بعد از 2 هفته درمان خانگی تسکین یافت.
• اگر در انگشتان یا دستان حس ندارید یا میزان آن کم است.
• اگر حرکات ساده دست را نمی‌توانید انجام دهید یا اگر به طور ناگهانی اشیاء از دستتان میفتد.
• اگر شست و انگشت سبابه را نمی‌توانید روی هم فشار دهید یا شست شما قدرت ندارد.
• اگر به علت درد در انگشتان پا یا دست قادر به کار نیستید.