پریودنتیت (periodontitis)
تعریف بیماری پریودنتیت
اطلاعات بیماریها : پریودنتیت یک عفونت جدی لثه است که باعث ایجاد خساراتی در بافت نرم و استخوان است که دندان‌ها را از بین می‌برد. پریودنتیت می‌تواند علاوه بر از دست دادن دندان باعث افزایش خطر ابتلا به حمله قلبی یا سکته و دیگر مشکلات سلامتی جدی شود. پریودنتیت به طور شایع رخ می‌دهد اما تا حد زیادی قابل‌پیشگیری است. پریودنتیت معمولاً درنتیجه عدم رعایت بهداشت دهان رخ می‌دهد. مسواک زدن حداقل دو بار در روز، نخ دندان روزانه و معاینات منظم دندانپزشکی تا حد زیادی می‌تواند شانس ایجاد پریودنتیت را کاهش دهد.
انواع بیماری پریودنتیت
انواع مختلف و یا کلاس‌های متنوعی از پریودنتیت وجود دارد. پریودنتیت مزمن که معمول‌ترین آن است، عمدتاً بزرگ‌سالان را تحت تأثیر قرار می‌دهد، هرچند کودکان نیز مبتلا می‌شوند. پریودنتیت مهاجم معمولاً در دوران کودکی یا اوایل دوران بلوغ شروع می‌شود و تنها تعداد کمی از افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
علائم و نشانه‌های بیماری پریودنتیت
کلیک کنیدعلائم و نشانه‌های پریودنتیت می‌تواند شامل:
• لثه‌های متورم
• لثه‌های قرمز یا بنفش روشن
• لثه که احساس مناقصه هنگام لمس
• لثه که به دور از دندان‌های خود را (فروکش) را بکشد، ساخت دندان خود را نگاه طولانی‌تر از طبیعی
• ایجاد فضاهای جدید بین دندان‌ها
• چرک بین دندان‌ها و لثه‌ها
• بوی بد دهان
• مزه بد دردهان
• دندان لق
• تغییر در نحوه جفت شدن دندان‌ها هنگام جویدن یک ماده
چه زمانی باید به دندان پزشک مراجعه کنیم؟
کلیک کنیدلثههای سالم، سفت و به رنگ صورتی کم رنگ می‌باشند. اگر لثه‌ها باد کرده و به رنگ قرمز تیره هستند و خونریزی دارند می‌تواند نشان دهنده پریودنتیت باشد. شروع سریع و به موقع درمان آسیب‌های ناشی از پریودنتیت را کاهش می‌دهد و به طور بالقوه از دیگر مشکلات جدی سلامت جلوگیری می‌کند.
علل بیماری پریودنتیت
کلیک کنیداعتقاد بر این است که پریودنتیت با پلاک دهانی (یک فیلم چسبنده که عمدتاً از باکتری تشکیل شده است) شروع می‌شود. پلاک‌ها زمانی ایجاد می‌شوند که نشاسته و قند در مواد غذایی با باکتری‌هایی که به طور معمول دردهان یافت می‌شوند برهم کنش می‌کنند. مسواک زدن و نخ دندان، باعث حذف پلاک‌ها می‌شود اما پلاک مجدداً و به سرعت، معمولاً در عرض ۲۴ ساعت ایجاد می‌گردد.
پلاکی که بر روی دندان بیش از دو یا سه روز باقی می‌ماند می‌تواند در لثه به تارتار (کالکولوس) را ایجاد کند که شکل سخت شده پلاک می‌باشد. تارتار همچنین ممکن است درنتیجه محتوای مواد معدنی بزاق تشکیل شود. تارتار پلاک را در مقابل حذف شدن سخت‌تر می‌کند و به عنوان یک مخزن برای باکتری عمل می‌کند. نمی‌توان از شر تارتار تنها با مسواک زدن و نخ دندان خلاص شد بلکه نیاز به تمیز کردن حرفه‌ای دندان می‌باشد. هرچه که پلاک و تارتار بیشتر بر روی دندان شما باقی بماند، آسیب بیشتری می‌تواند ایجاد شود. در ابتدا، آن‌ها به سادگی ممکن است باعث تحریک و التهاب بخشی از لثه که در اطراف دندان‌ها قرار دارد، شوند. این عارضه به عنوان التهاب لثه، خفیف‌ترین شکل بیماری پریودنتال شناخته می‌شود.
التهاب مداوم درنهایت باعث ایجاد پاکت‌هایی بین لثه و دندان می‌شود که با پلاک، تارتار و باکتری‌ها پر می‌شود. باکتری‌ها اندوتوکسین – یک محصول جانبی متابولیسم باکتری- که مسئول بسیاری از التهاب‌های اطراف دندان است تولید می‌کنند. در آن زمان، این پاکت عمیق‌تر می‌شود و باکتری‌های بیشتری تجمع می‌یابند، درنهایت به بافت‌های زیرین لثه پیشروی می‌کنند. این عفونت عمیق باعث از دست دادن بافت و استخوان در این نواحی می‌شود. اگر استخوان بیش از حد از بین برود، ممکن است یک یا چند دندان را از دست بدهند.
عوامل خطر یا ریسک فاکتورها در بیماری پریودنتیت
کلیک کنیدعواملی که می‌تواند خطر ابتلا به پریودنتیت را افزایش دهند عبارت‌اند از:
• التهاب لثه
• وراثت
• عادات بد بهداشت دهان و دندان
• مصرف دخانیات
• بیماری دیابت
• سن بالا
• کاهش ایمنی، مثلاً در افراد مبتلا به سرطان خون، HIV / AIDS یا تحت شیمی درمانی
• تغذیه نامناسب
• برخی از داروها
• تغییرات هورمونی، مانند کسانی که در دوران حاملگی یا یائسگی به سر می‌برند
• سوء مصرف مواد
• مشکلاتی در جفت شدن دندان‌ها هنگام جویدن یک ماده
عوارض بیماری پریودنتیت
کلیک کنیدبرخی عوارض مرتبط با بیماری لثه عبارت‌اند از:
• از دست دادن دندان
• بیماری عروق کرونر
• سکته مغزی
• تولد نوزاد کم وزن و زودرس
• دیابت به خوبی کنترل نشده
• مشکلات تنفسی
• آرتریت روماتوئید
• آسم
برخی تحقیقات نشان می‌دهد که باکتری مسئول پریودنتیت می‌تواند از طریق بافت لثه به جریان خون وارد شود و بر ریه‌ها، قلب و سایر قسمت‌های بدن تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، باکتری‌ها ممکن است به سرخرگ قلب وارد شوند، جایی که ممکن است یک چرخه از التهاب و تنگی شریان که به حملات قلبی منجر می‌شود راه بیفتد.
تشخیص بیماری پریودنتیت
کلیک کنیدتشخیص پریودنتیت به طور کلی ساده است. تشخیص بر مبنای توضیحات خود بیمار درباره علائم بیماری و معاینه دهان صورت می‌گیرد. دندان پزشک شما برای پلاک و تارتار تجمع و برای خونریزی آسان است. برای تعیین شدت پریودنتیت، دندان پزشک ممکن است اقدامات زیر را انجام دهد :
استفاده از یک ابزار برای اندازه‌گیری عمق شیار پاکت بین لثه و دندان
دندان‌پزشک و یا یک متخصص بهداشت ،یک کاوشگر فلزی را در کنار دندان در زیر خط لثه و در نواحی مختلفی در سراسر دهان قرار می‌دهد. در یک دهان سالم، عمق پاکت معمولاً بین ۱ و ۳ میلی‌متر (میلی‌متر) است. پاکت عمیق‌تر از ۵ میلی‌متر ممکن است به پریودنتیت مربوط باشد.
تصویر برداری اشعه ایکس
استفاده از عکس برداری اشعه ایکس برای بررسی از دست دادن استخوان در مناطقی که دندان پزشک پاکت عمیق‌تری مشاهده می‌کند.
درمان بیماری پریودنتیت
کلیک کنیدهدف از درمان پریودنتیت حذف کامل پاکت اطراف دندان‌ها و جلوگیری از آسیب به استخوان اطراف آن می‌باشد. درمان ممکن است توسط یک پریودنتیست، دندان پزشک و یا یک متخصص بهداشت دهان انجام شود. برای درمان موفق می‌بایست یک برنامه روزانه مراقبت از دهان و دندان داشته باشید.
درمان غیر جراحی
اگر پریودنتیت پیشرفته نباشد، درمان با روش کمتر تهاجمی انجام می‌شود مانند:
جرم گیری
جرم‌گیری باعث حذف تارتار و باکتری‌ها از سطوح دندان در زیر لثه می‌شود. این کار با استفاده از ابزار یا دستگاه اولتراسونیک انجام می‌شود.
برنامه‌ریزی ریشه
در برنامه‌ریزی ریشه که به آن کورتاژ ریشه نیز گفته می‌شود سطوح ریشه صاف می‌گردد و به این ترتیب از تجمع بیشتر تارتار و اندوتوکسین باکتریایی جلوگیری می‌شود.
آنتی بیوتیک‌ها
پریودنتیست یا دندان‌پزشک ممکن است از آنتی‌بیوتیک‌های موضعی یا خوراکی برای کمک به کنترل عفونت باکتریایی استفاده کند. آنتی‌بیوتیک‌های موضعی می‌تواند با شستشوی دهان با آنتی‌بیوتیک یا ریختن ژل‌های حاوی آنتی‌بیوتیک‌ها در فضای بین دندان‌ها و لثه و یا به پاکت پس از تمیز کردن عمیق آن، استفاده گردد. با این حال، آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی ممکن است لازم باشد تا به طور کامل باکتری‌های عفونت‌زا را از بین ببرد.
درمان‌های جراحی
اگر پریودنتیت شما پیشرفته کرده باشد بافت لثه ممکن است به درمان غیر جراحی و بهداشت دهان و دندان پاسخ ندهد. در آن صورت، درمان پریودنتیت ممکن است به عمل جراحی نیاز داشته باشد:
جراحی فلپ (جراحی کاهش پاکت)
در این روش، پریودنتیست برش کوچکی در لثه ایجاد می‌کند به‌طوری‌که یک بخش از بافت لثه را می‌توان برداشت تا با دسترسی به ریشه برای تراشیدن مؤثرتر و مسطح کردن ریشه اقدام کند. از آنجا که اغلب پریودنتیت باعث از دست دادن استخوان می‌شود، استخوان زیرین ممکن است فرم داده شده سپس بافت لثه به جای قبلی بازگردانده شود. بعد از این که بهبود یافتید تمیز کردن این مناطق و حفظ بافت لثه سالم آسان‌تر می‌شود.
پیوندهای بافت نرم
وقتی که شما بخشی از بافت لثه را بر اثر بیماری لثه از دست دادید ممکن است نیاز به ترمیم این بافت داشته باشید لذا معمولاً با برداشت قطعه‌ای از بافت سقف دهان و یا هر دهنده دیگری و اتصال آن به محل مورد نظر این ترمیم انجام شود. این روش می‌تواند از تخریب بیشتر بافت لثه جلوگیری کند و ظاهر بهتری به دندان‌ها و دهان بدهد.
پیوند استخوان
این روش در زمانی که پریودنتیت باعث از بین رفتن استخوان اطراف ریشه دندان شده باشد انجام می‌شود. پیوند ممکن است از قطعات کوچک استخوان خود فرد انجام شود و یا استخوان ممکن است مصنوعی یا اهدا شده باشد. پیوند استخوان باعث جلوگیری از نابودی دندان با نگه داشتن دندان در محل خود. همچنین به عنوان یک اسکلت برای رشد مجدد استخوان طبیعی عمل می‌کند.
هدایت بازسازی بافت
در این روش رشد مجدد استخوانی که توسط باکتری نابود شده است انجام می‌شود. در یک رویکرد، دندان‌پزشک یک قطعه خاص از پارچه‌های زیست سازگار بین استخوان موجود و دندان قرار می‌دهد. این ماده از ورود بافت‌های ناخواسته به منطقه در حال بهبودی جلوگیری می‌کند و اجازه می‌دهد استخوان رشد کند.
مشتقات ماتریکس مینا
یکی دیگر از تکنیک‌ها شامل استفاده از ژل مخصوص در ریشه دندان بیمار است. این ژل حاوی همان پروتئینی است که باعث رشد مینای دندان و تحریک رشد استخوان و بافت سالم می‌شود.
پیشگیری از بیماری پریودنتیت
کلیک کنیدسعی کنید این اقدامات را به منظور کاهش و یا جلوگیری از پریودنتیت انجام دهید:
• تمیز کردن دندان‌ها بر اساس یک برنامه توصیه شده توسط دندان‌پزشک
• استفاده از مسواک نرم و تعویض آن حداقل هر سه تا چهار ماه.
• استفاده از مسواک برقی، که ممکن است در از بین بردن پلاک و تارتار مؤثرتر باشد.
• مسواک زدن دندان‌ها دو بار در روز یا بعد از هر وعده غذایی یا میان وعده.
• نخ دندان روزانه
• استفاده از یک دهان شویه برای کمک به کاهش پلاک بین دندان‌ها
• تکمیل مسواک زدن و نخ دندان با یک تمیز کننده بین دندانی، مانند برس بین دندانی و یا چوب دندان ویژه که برای تمیز کردن بین دندان‌ها طراحی شده است.
بهترین راه برای جلوگیری از پریودنتیت، دنبال کردن یک برنامه بهداشت دهان و دندان، که خیلی زود آن را شروع کنیم و در طول زندگی ادامه دهیم. این بدان معناست که مسواک زدن دندان‌ها حداقل دو بار در روز – در صبح و قبل از رفتن به رختخواب – و نخ دندان حداقل یک بار در روز انجام شود. بهتر است، بعد از هر وعده غذا یا میان وعده با استفاده از برس‌های مخصوص دندان‌ها پاکسازی شوند. تمیز کردن با مسواک و نخ دندان باید سه تا پنج دقیقه یا بیشتر طول بکشد. نخ دندان قبل از مسواک زدن به شما کمک می‌کند ذرات مواد غذایی شل و باکتری‌ها را از دندان‌ها پاک کنید.
همچنین، مراجعه به دندان‌پزشک و یا متخصص بهداشت دندان به‌طور منظم برای شستشو و تمیز کردن دندان‌ها، معمولاً هر ۶ تا ۱۲ ماه توصیه می‌شود. اگر شما عوامل خطری که شانس ابتلا به پریودنتیت را افزایش می‌دهند- مانند داشتن خشکی دهان، مصرف داروهای ضد فشارخون و یا سیگار کشیدن – را داشتید ممکن است به تمیز کردن و مراقبت‌های بیشتری نیاز داشته باشید.
مطالب مرتبط با بیماری پریودنتیت
کلیک کنید© سایت پزشکی و سلامت دکتر سوشا
شما هم می توانید در مورد این بیماری داستان خود را با ما به اشتراک بگذارید
برای ثبت داستان خود لازم است ابتدا وارد حساب کاربری خود شده یا روی دکمه " افزودن داستان جدید " کلیک کنید. همچنین داستان شما بعد از ثبت، توسط مدیریت سایت بررسی و بعد از تاییدیه مدیریت سایت، داستان شما نمایش داده می شود.شما هم می توانید در مورد این بیماری پرسش خود را با ما به اشتراک بگذارید
برای ثبت پرسش خود لازم است ابتدا وارد حساب کاربری خود شده یا روی دکمه " افزودن پرسش جدید " کلیک کنید. همچنین پرسش شما بعد از ثبت، توسط مدیریت سایت بررسی و بعد از تاییدیه مدیریت سایت، پرسش شما نمایش داده می شود.