واریس (varicose-veins)

وریدهای واریسی ممکن است هیچ‌گونه دردی ایجاد نکند. علائمی که ممکن است هنگام داشتن رگ‌های واریسی بارز سازید عبارت‌اند از:

• وجود رگ‌هایی به رنگ ارغوانی تیره یا آبی‌رنگ
• رگ‌هایی که ظاهر پیچ‌وتاب خورده و برآمده‌ای دارند؛ اغلب شبیه یکسری کابل بر روی پاها دیده می‌شوند.

گاهی علائم و نشانه‌های دردناک رخ می‌دهد، برخی از آن‌ها ممکن است شامل:

• احساس درد و یا سنگینی در پاها
• احساس سوزش، ضربان، گرفتگی عضلانی و تورم در پایین پاها
• بدتر شدن درد پس از نشستن یا ایستادن برای مدت طولانی
• خارش در اطراف یک یا بیشتر رگ‌ها
• خونریزی از رگ‌های واریسی
• تغییر رنگ پوست به قرمز

تغییر رنگ، سخت شدن رگ، التهاب پوست و یا زخم شدن پوست در نزدیکی مچ پا می‌تواند به معنای وجود یک مشکل جدی و بیماری عروق باشد که نیاز به مراقبت‌های پزشکی دارد.

وریدهای عنکبوتی شبیه وریدهای واریسی هستند، اما از آن‌ها کوچک‌ترند. وریدهای عنکبوتی به سطح پوست نزدیک‌ترند و اغلب به رنگ قرمز یا آبی هستند.

آن‌ها در پاها رخ می‌دهد، اما همچنین می‌تواند در صورت یافت می‌شود. وریدهای عنکبوتی در اندازه متفاوت و اغلب مانند تار عنکبوت است.

سرخرگ‌ها خون را از قلب خود به بقیه بافت‌های بدن می‌رسانند. رگ‌ها خون را از بقیه بدن به قلب بازمی‌گردانند تا گردش خون برقرار شود. برای بازگشت خون به قلب، رگ‌های موجود در پاها باید با جاذبه زمین مقابله کند.

انقباضات عضلانی در پایین پاها به‌عنوان پمپ عمل می‌کند و انعطاف‌پذیری دیواره رگ‌ها در کنار آن، باعث بازگشت خون به قلب خواهد شد. دریچه‌های کوچک موجود در رگ‌ها نیز باعث جریان یک‌طرفه خون به سمت قلب شده و از بازگشت خون به پایین بدن جلوگیری می‌کند.

علل ایجاد واریس می‌تواند شامل:

سن : با افزایش سن،رگ‌ها کشسانی خود را از دست می‌دهند و دریچه‌های موجود در رگ‌ها ضعیف‌تر می‌شوند. لذا با جمع شدن خون در پاها،رگ‌ها بزرگ‌شده و به‌صورت واریسی درمی‌آیند. این رگ‌ها آبی‌رنگ هستند که علت آن این است که خون موجود در آن‌ها فاقد اکسیژن است زیرا نتوانسته با بازگشت به ریه تصفیه شود.

بارداری : برخی از زنان باردار دچار واریس می‌شوند. بارداری حجم خون در بدن را افزایش می‌دهد اما جریان خون از پاها به لگن را کاهش می‌دهد. این تغییر گردش خون برای حمایت از جنین در حال رشد است اما می‌تواند باعث ایجاد یک عارضه جانبی برای مادر شود. تغییرات در هورمون‌های دوران بارداری نیز ممکن است نقش داشته باشد. وریدهای واریسی که در دوران بارداری ایجاد می‌شوند معمولاً بدون درمان خاصی طی ۳ تا ۱۲ ماه پس از زایمان بهبود می‌یابند.

• سن : خطر واریس با افزایش سن افزایش می‌یابد.
• جنسیت : زنان با احتمال بیشتری به این بیماری دچار می‌شوند. تغییرات هورمونی در دوران بارداری، قاعدگی یا یائسگی ممکن است یکی از دلایل آن باشد. همچنین درمان‌های جایگزینی هورمونی نیز می‌تواند خطر ابتلا به واریس را افزایش دهد.
• سابقه خانوادگی : اگر دیگر اعضای خانواده دچار واریس باشند احتمال بروز آن در شما نیز افزایش می‌یابد.
• چاقی : چاقی، باعث افزایش فشار وارده به رگ‌های موجود در پا می‌شود.
• ایستادن یا نشستن طولانی‌مدت : به دلیل آنکه در این زمان‌ها، خون به خوبی گردش نمی‌کند.

عوارض واریس، اگرچه نادر است، عبارت‌اند از:

• زخم : زخم‌های بسیار دردناک ممکن است در پوست نزدیک واریس به‌خصوص در نزدیکی مچ پا تشکیل شود. زخم درنتیجه تجمع مایع در درازمدت در این بافت‌ها ایجاد می‌گردد که خود ناشی از افزایش فشارخون در رگ‌های این ناحیه می‌باشد. معمولاً قبل از ایجاد زخم، در ناحیه مربوطه تغییر رنگ ایجاد می‌گردد که می‌بایست در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.
• لخته شدن خون : گهگاه، رگ‌های عمیق موجود در پاها بزرگ می‌شوند. در چنین مواردی، پای آسیب‌ دیده ممکن است، به‌طور قابل‌توجهی ورم کند. هرگاه هریک از پاها دچار این تورم ناگهانی شد می‌بایست فوراً به پزشک مراجعه کنیم زیرا ممکن است نشان‌دهنده ایجاد لخته خون باشد (یک بیماری پزشکی که تحت عنوان ترومبوفلبیت (thrombophlebitis) شناخته‌شده است).
• خون‌ریزی : گاهی اوقات، عروق بسیار نزدیک به پوست ممکن است پشت دچار پارگی شوند. این معمولاً باعث خونریزی جزئی می‌شود. اما، هرگونه خونریزی حتی اگر جزئی باشد نیز باید تحت مراقبت پزشکی قرار گیرد زیرا که احتمال بروز مجدد آن وجود خواهد داشت.

برای تشخیص واریس، دکتر شما یک معاینه فیزیکی انجام خواهد داد و پاها را در حالت ایستاده  ازنظر وجود تورم بررسی خواهد کرد. پزشک از شما می‌خواهد که در صورت وجود هرگونه  درد در ناحیه پاها، آن را ذکر کنید.

شما همچنین ممکن است به یک آزمایش سونوگرافی نیاز داشته باشید تا مشخص شود که آیا رگ‌های شما عملکرد نرمال دارند و همچنین وجود هرگونه شواهدی از یک لخته خون در رگ‌های شما بررسی گردد. در این آزمون غیرتهاجمی، تکنسین یک دستگاه کوچک دستی (مبدل)، به‌ اندازه یک قالب صابون را روی پوست منطقه مورد نظر قرار می‌دهد. مبدل با انتقال تصاویر از رگ‌های پاها به یک مانیتور، به پزشک کمک می‌کند که وضعیت آن را بررسی کند.

خوشبختانه، درمان این بیماری معمولاً نیاز به بستری در بیمارستان نیست و دوره آن طولانی و ناراحت‌کننده نیست. رگ‌های واریسی به‌ طور کلی به‌ صورت سرپایی درمان می‌شود.

خود مراقبتی

مراقبت از خود – مانند ورزش، کاهش وزن، نپوشیدن لباس‌های تنگ، بالا بردن پاها، و اجتناب از دوره‌های طولانی‌مدت ایستادن و یا نشستن – می‌توانید درد را تسکین داده و از بدتر شدن واریس جلوگیری کنند.

جوراب واریس

پوشیدن جوراب‌های واریس در تمام طول روز است باعث می‌شود که به‌طور پیوسته به پاها فشار وارد شود و درنتیجه رگ‌ها و عضلات ساق پا حرکت خون را مؤثرتر انجام می‌دهند.

درمان‌های اضافی برای رگ‌های واریسی شدیدتر

• اسکلروتراپی : در این روش، پزشک با تزریق ماده‌ای خاص در رگ‌های واریسی باعث کوچک شدن و درنهایت بسته شدن آن رگ می‌شود. طی چند هفته، رگ‌های واریسی می‌بایست محو شوند. اسکلروتراپی نیاز به بیهوشی ندارد و گاهی ممکن است به بیش از یک بار تزریق نیاز باشد.
• فوم-اسکلروتراپی رگ‌های بزرگ : این روش جدیدتر است و با یک محلول که به‌صورت فوم می‌باشد و در مورد رگ‌های بزرگ انجام می‌شود.
• جراحی لیزری : پزشکان با استفاده از فن‌آوری های جدید در درمان با لیزر به بستن وریدهای واریسی کوچک‌تر و وریدهای عنکبوتی اقدام می‌کنند. در جراحی با لیزر با استفاده از نور لیزر بر روی ورید، باعث محو و ناپدید شدن آن می‌شوند. هیچ برش و یا سوزنی هم استفاده نمی‌شود.
• روش کاتتر با استفاده از فرکانس رادیویی یا انرژی لیزر : در این روش درمانی، پزشک با استفاده از یک لوله نازک (کاتتر) به داخل رگ های آسیب‌دیده واردشده و سپس نوک آن با استفاده از فرکانس رادیویی یا انرژی لیزر، گرم می‌شود. این فرایند باعث از بین رفتن رگ هدف می‌شود. این روش، درمان انتخابی برای رگ‌های واریسی بزرگ‌تر است.
• بستن ورید : در این روش با گره زدن یک رگ قبل از آن که به وریدهای عمقی بپیوندد و از بین بردن رگ از طریق برش‌های کوچک، درمان صورت می‌گیرد. این یک روش سرپایی برای اکثر مردم است. از بین بردن رگ تأثیر منفی بر گردش خون موجود در پا نمی‌گذارد زیرا وریدهای عمیق‌تر در پا کار گردش خون را به‌درستی انجام خواهند داد.
• آمبولیتوری فلبکتومی : پزشک از طریق ایجاد یک سوراخ کوچک در پوست، اقدام به حذف رگ‌های واریسی کوچک‌تر می‌کند. تنها بخش‌هایی از پا که در اطراف محل موردنظر برای حذف رگ هستند، در این روش سرپایی بی‌حس می‌گردند. زخم در این روش حداقل است.
• عمل جراحی اندوسکوپیک : در این روش پزشک با استفاده از یک دوربین که در پاهای شما کار گذاشته می‌شود از نزدیک رگ‌های واریسی را مشاهده نموده و با انجام برش‌های کوچک، آن را حذف می‌کند. این روش به‌صورت سرپایی انجام می‌شود.

وریدهای واریسی است که در دوران بارداری ایجاد می‌گردند بدون درمان پزشکی در عرض ۳ تا ۱۲ ماه پس از زایمان بهبود می‌یابند.

© سایت پزشکی و سلامت دکتر سوشا