آمبولی ریه (pulmonary embolism)
درباره بیماری آمبولی ریه
اطلاعات بیماریها : آمبولی ریه به انسداد در یکی از شریانهای ریوی گفته میشود. در اغلب موارد، آمبولی ریه در اثر لخته شدن خونی که از پاها یا به ندرت، دیگر بخشهای بدن (ترومبوز ورید عمقی) به ریهها سفر میکند، ایجاد میشود.
از آنجا که آمبولی ریه تقریباً همیشه در رابطه با ترومبوز ورید عمقی رخ میدهد، بسیاری از پزشکان به هر دو شرایط، یعنی آمبولی ریه و ترومبوز ورید عمقی باهم، ترومبوآمبولی وریدی میگویند. اگر چه هرکسی میتواند به ترومبوز وریدی (DVT) و آمبولی ریه مبتلا شود، عواملی مانند عدم تحرک، سرطان و جراحی خطر ابتلا به آن را افزایش میدهند.
آمبولی ریه میتواند تهدیدکننده زندگی باشد، اما درمان فوری تا حد زیادی میتواند خطر مرگ را کاهش دهد. اقداماتی برای جلوگیری از لخته شدن خون در پاها به درمان آمبولی ریه کمک خواهد کرد.
علائم و نشانههای بیماری آمبولی ریه
کلیک کنیدعلائم آمبولی ریه تا حد زیادی، بسته به اینکه چه مقدار از ریه شما درگیر شده است، اندازه لخته و سلامت کلی شما، بهخصوص وجود یا عدم وجود بیماری ریه یا بیماریهای قلبی متفاوت است. علائم و نشانههای شایع عبارتاند از:
• تنگی نفس : این علامت معمولاً بهطور ناگهانی ایجاد میگردد و همیشه با تقلا و تلاش بیشتر، بدتر میشود.
• درد قفسه سینه : شما ممکن است احساسی شبیه حمله قلبی داشته باشید. درد ممکن است در زمانی که تنفس عمیق (پلورزی)، سرفه، خوردن، خم کردن یا خم شدن را انجام میدهید، بدتر شود. درد با فعالیت بدتر خواهد شد اما در هنگام استراحت نیز از بین نمیرود.
• سرفه کردن : سرفه ممکن است ایجاد خلط خونی یا همراه با رگههای خون، تولید کند.
سایر علائم و نشانههایی که میتواند همراه با آمبولی ریه رخ دهد عبارتاند از:
• درد ساق پا یا تورم، یا هر دو، معمولاً در ماهیچه ساق پا
• پوست رنگ پریده و یا تغییر رنگ پوست (سیانوز)
• تب
• تعرق بیشازحد
• ضربان قلب سریع یا نامنظم
• سبکی سر یا سرگیجه
علل بیماری آمبولی ریه
کلیک کنیدآمبولی ریه زمانی رخ میدهد که در اثر ایجاد یک لخته خون در یکی از سرخرگهای ریه ایجاد میگردد. این لخته خون اغلب در رگهای عمیق پاها ایجاد میگردند، اما همچنین میتوانند در رگهای سایر قسمتهای بدن ایجاد گردند. این وضعیت بهعنوان ترومبوز ورید عمقی (DVT) شناخته میشود. گاهی اوقات، مواد غیر لخته خون نیز میتواند موجب انسداد عروق خونی داخل ریهها شود. مثالها عبارتاند از:
• چربیهای شکسته شده درون مغز استخوان
• بخشی از یک تومور
• حبابهای هوا
داشتن آمبولی ریه تنها نادر است. در اغلب موارد، چندین لخته درگیر هستند اما نه اینکه لزوماً همه آنها در یک زمان اثر بگذارند. بخش از بافت ریه که دارای عروق مسدود شدهاند چون از خون محروم میشوند که منبع تغذیه و تصفیه آنهاست، ممکن است از بین بروند. این بهعنوان انفارکتوس ریوی شناخته میشود. این باعث میشود تأمین اکسیژن برای ریههای شما مشکلتر شود.
عوامل خطر یا ریسک فاکتورها در بیماری آمبولی ریه
کلیک کنیداگرچه هرکسی میتواند دچار لخته شدن خون و آمبولی ریه شود، بعضی عوامل میتوانند خطر ابتلا به آن را افزایش دهند.
تاریخچه پزشکی
شما در معرض خطر بالاتر هستید اگر شما یا هر یک از اعضای خانوادهتان در گذشته دچار لخته شدن خون وریدی یا آمبولی ریه شدهاند. این ممکن است به دلیل اختلالات ارثی باشد که بر خون تأثیر میگذارد و آن را بیشتر مستعد ابتلا به لخته خونی میکند.
شرایط پزشکی خاص
علاوه بر این، شرایط پزشکی خاصی شما را در معرض خطر آمبولی ریه قرار میدهند، مانند:
• بیماری قلبی : بیماری قلبی-عروقی، بهطور خاص نارسایی قلبی، باعث میشود تشکیل لخته با احتمال بیشتری صورت گیرد.
• سرطان : برخی سرطانها، بهخصوص پانکراس، تخمدان و ریه و بسیاری از سرطانهای متاستاز دهنده میتواند سطوح موادی که باعث ایجاد لخته خون میشود را افزایش دهد. همچنین شیمیدرمانی افراد را بیشتر در معرض خطر ابتلا قرار میدهد. زنان باسابقه شخصی یا خانوادگی سرطان پستان که در حال مصرف تاموکسیفن یا رالوکسیفن نیز هستند، در معرض خطر بالاتری از لخته شدن خون میباشند.
عدم تحرک طولانیمدت
لخته خون بیشتر احتمال دارد در طول دوره عدم فعالیت در پاها تشکیل شوند، مانند:
• استراحت در رختخواب : برای یک دوره طولانی پس از عمل جراحی، حمله قلبی، شکستگی پا، ضربه و یا هر بیماری جدی دیگری که نیاز به استراحت مطلق دارد شما بهمراتب بیشتر نسبت به لخته شدن خون آسیبپذیر هستید. هنگامیکه اندامهای تحتانی برای مدتزمان طولانی بهصورت افقی باشند، جریان خون وریدی، کند شده و خون در پاها جمع میشود.
• سفر طولانی : نشستن در یک حالت جمع در هواپیما یا سایر وسایل حمل و نقل و مسافرتی در طول سفرهای طولانی جریان خون را کند میکند که منجر به تشکیل لخته در پاها میشود.
عمل جراحی
جراحی یکی از علل اصلی ایجاد مشکلات مربوط به لخته شدن خون، بهویژه پس از تعویض مفصل ران و زانو میباشد. در طول آمادهسازی استخوان برای مفاصل مصنوعی، بقایای بافت ممکن است وارد جریان خون شده و باعث ایجاد لخته خون شود. نگران نباشید، بیحرکت بودن در طول هر نوع عمل جراحی میتواند منجر به تشکیل لخته شود. این خطر با طولانی شدن مدتزمانی که تحت بیهوشی عمومی هستید، افزایش مییابد. به همین دلیل، بسیاری از افرادی که قرار است تحت هر نوع عمل جراحی مستعد کننده DVT قرار بگیرند، قبل و بعد از عمل جراحی برای جلوگیری از تشکیل لخته، دارو دریافت میکنند.
دیگر عوامل خطر
• سیگار کشیدن : به دلایلی که به خوبی درک نشده است، مصرف دخانیات برخی از مردم را مستعد تشکیل لخته خون میکند بهویژه هنگامیکه با سایر عوامل خطر ترکیب شود.
• اضافه وزن داشتن : اضافه وزن خطر لخته شدن خون را افزایش میدهد مخصوصاً در زنانی که سیگار میکشند و یا فشارخون بالا دارند.
• استروژنها : استروژن موجود در قرصهای ضدبارداری و مورداستفاده در درمانهای جایگزینی هورمونی میتواند فاکتورهای انعقادی موجود در خون شما را افزایش دهد، بهخصوص اگر شما سیگار میکشید و یا اضافهوزن دارید.
• بارداری : وزن نوزاد باعث وارد شدن فشار بر روی رگهای موجود در لگن شده و بازگشت خون را از پاها کند میکند. ایجاد لخته خون در زمانی که جریان خون کند شده باشد یا خون در محل تجمع یافته باشد بیشتر احتمال دارد.
عوارض بیماری آمبولی ریه
کلیک کنیدآمبولی ریه میتواند تهدیدکننده زندگی باشد. حدود یکسوم از افراد مبتلا به آمبولی ریه که مورد تشخیص و درمان قرار نگرفتهاند شانس زنده ماندن ندارند. البته در صورت تشخیص و درمان بهموقع، شانس زنده ماندن افزایش مییابد.
آمبولی ریه همچنین میتواند منجر به افزایش فشارخون ریوی شود؛ وضعیتی که در آن فشارخون در ریهها و در سمت راست قلب بیشازحد بالا است. هنگامیکه شما به انسداد عروق داخل ریهها دچار شوید، قلب مجبور است سختتر کار کند که منجر به افزایش فشارخون در عروق آن ناحیه میشود. این افزایش فشارخون در این عروق و در سمت راست قلب میتواند قلب شما را تضعیف کند.
در موارد نادر، آمبولی کوچک مکرراً رخ میدهد و در طول زمان توسعه مییابد و درنتیجه باعث افزایش فشارخون ریوی مزمن شده و تحت عنوان فشارخون ریوی ترومبوآمبولی مزمن شناخته میشود.
تشخیص بیماری آمبولی ریه
کلیک کنیدتشخیص آمبولی ریه دشوار است، بهخصوص در افرادی که بیماریهای قلبی یا ریوی دارند. به همین دلیل، دکتر شما ممکن است یک سری از آزمایشات را بهمنظور کمک به پیدا کردن علت علائم درخواست دهد. دکتر شما ممکن است یک مورد یا تعداد بیشتری از آزمونهای زیر را درخواست کند.
آزمایش خون
دکتر شما ممکن است یک آزمایش خون برای تعیین میزان ماده دایمر D که باعث حل شدن لخته خون میشود را سفارش دهد. سطح بالای این ماده ممکن است باعث افزایش احتمال لخته شدن خون شود. اگرچه سطوح دایمر D ممکن است توسط بسیاری از عوامل دیگر، ازجمله جراحیهای اخیر افزایش یافته باشد. علاوه بر این، آزمایش خون ممکن است برای تعیین اینکه آیا شما یک اختلال انعقادی وراثتی دارید یا نه نیز انجام میشود.
رادیوگرافی قفسه سینه
این آزمون غیرتهاجمی، تصاویری از قلب و ریهها تهیه میکند. اگرچه اشعه X نمیتواند آمبولی ریه را تشخیص دهد و حتی ممکن است زمانی که آمبولی ریه وجود دارد به نظر عادی برسد. به وسیله این عکسبرداری میتوان سایر شرایطی که از بیماری تقلید میکنند را کنار گذاشت.
سونوگرافی
روشی غیر تهاجمی تحت عنوان سونوگرافی دوبلکس (گاهی اوقات به نام اسکن دوبلکس و یا سونوگرافی فشردهسازی نیز خوانده میشود) با استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا، لخته شدن خون در رگهای موجود در ران بررسی میگردد. در این آزمایش، دکتر از یک دستگاه گرز شکل به نام مبدل برای هدایت امواج صوتی به عروق در حال آزمایش استفاده میکند. این امواج پسازآن به مبدل منعکسشده و توسط یک کامپیوتر به یک تصویر در حال حرکت ترجمه میشود. فقدان حضور لخته، احتمال DVT را کاهش میدهد. اگر عروق بالایی ران روشن باشند، سونوگرافی همچنین در رگهای پشت زانو نیز انجام میپذیرد. اگر در حال حاضر لختهای وجود داشته باشد بهاحتمالزیاد درمان فوراً آغاز خواهد شد.
سیتیاسکن
در سیتیاسکن، با تابش منظم اشعه ایکس از زوایای مختلف و سپس ترکیب آنها تصاویری سهبعدی از ساختار داخلی بدن تهیه میشود. نوعی از CT اسکن که اطراف بدن میچرخد، می ناهنجاری موجود در عروق ریهها را با دقت بسیار بیشتری تشخیص دهد و بسیار سریعتر از سیتیاسکن معمولی است. در برخی موارد، ماده حاجب بهصورت داخل وریدی قبل از انجام سیتیاسکن تزریق میگردد و باعث میشود در طول سیتیاسکن، شریانهای ریوی بهوضوح دیده شوند.
آنژیوگرام ریوی
در این روش، یک تصویر واضح از جریان خون شریانهای ریه تهیه میشود. این دقیقترین راه برای تشخیص آمبولی ریه است اما به دلیل آنکه نیاز به درجه بالایی از مهارت برای اداره خطرات بالقوه جدی دارد معمولاً زمانی انجام میشود که تستهای دیگر موفق به ارائه یک تشخیص قطعی نشده باشند. در آنژیوگرام ریوی، یک لوله قابلانعطاف (کاتتر) به یک ورید بزرگ وارد میشود – معمولاً در کشاله ران – و از آن طریق به داخل شریان قلب و ریه وارد میگردد. سپس یک رنگ خاص به کاتتر تزریق میشود و پرتوهای ایکس تابانده میشوند. یکی از خطرات این روش یک تغییر موقت در ریتم قلب میباشد. علاوه بر این، رنگ ممکن است باعث آسیب کلیه در افراد مبتلابه کاهش عملکرد کلیه شود.
MRI
در اسکن MRI از امواج رادیویی و یک میدان مغناطیسی قدرتمند برای تولید تصاویر دقیق از ساختارهای داخلی بدن استفاده میشود. ازآنجاکه MRI گران است، معمولاً برای زنان باردار (برای جلوگیری از تابش به جنین) و افرادی که کلیهها ممکن است توسط رنگهای استفادهشده در سایر روشهای تصویربرداری، صدمه ببیند، انجام میگیرد.
درمان بیماری آمبولی ریه
کلیک کنیددرمان بر مبنای جلوگیری از بزرگتر شدن لخته خون و جلوگیری از ایجاد لختههای جدید استوار است. درمان فوری برای جلوگیری از عوارض جدی و یا مرگ ضروری است.
داروها
رقیقکننده خون (ضد انعقاد)؛ این داروها از تشکیل لختههای جدید جلوگیری میکنند. هپارین مادهای ضد انعقاد است که اغلب از طریق وریدی یا زیرپوستی تزریق میشود. بهسرعت عمل میکند و اغلب برای چند روز با ضد انعقاد خوراکی، مانند وارفارین، تجویز میگردد که مؤثرتر واقع شود. همه رقیقکنندههای خون عوارض جانبی دارند که خونریزی شایعترین آن است.
حلکنندههای لخته خون (ترومبولیتیکها)؛ داروهایی وریدی هستند که میتوانند لختههای خون را بهسرعت حل کنند. ازآنجاکه این داروهای حلکننده لخته میتوانند باعث خونریزی ناگهانی و شدید شوند، معمولاً تنها در مواقع اضطراری تجویز میگردند.
جراحی و سایر روشها
• حذف لخته : اگر شما یک لخته بسیار بزرگ و تهدیدکننده زندگی در رگهای ریهها داشته باشید دکتر شما ممکن است آن را از طریق قرار دادن یک لوله (کاتتر) نازک و انعطافپذیر که از طریق رگهای خونی وارد میگردد، اقدام به باز کردن آن کند.
• فیلتر ورید : یک کاتتر همچنین میتواند یک فیلتر در رگهای اصلی بدن (به نام ورید اجوف تحتانی) که از پاها به سمت راست قلب وارد میشوند، قرار دهد. این فیلتر میتواند مانع از لخته شدن خون در رگهای ورودی به ریهها شود. این روش معمولاً برای افرادی که توان استفاده از داروهای ضد انعقاد را ندارند و یا داروهای ضد انعقاد به خوبی در بدن آنها عمل نمیکند، استفاده میشود. برخی از فیلترها را میتوان در زمانی که دیگر به آنها نیاز نیست، برداشت کرد.
میخواستم بپرسم که چه رژیم غذایی رو برای درمان امبولی ریه پیشنهاد میکنین؟
شما هم می توانید در مورد این بیماری داستان خود را با ما به اشتراک بگذارید
برای ثبت داستان خود لازم است ابتدا وارد حساب کاربری خود شده یا روی دکمه " افزودن داستان جدید " کلیک کنید. همچنین داستان شما بعد از ثبت، توسط مدیریت سایت بررسی و بعد از تاییدیه مدیریت سایت، داستان شما نمایش داده می شود.شما هم می توانید در مورد این بیماری پرسش خود را با ما به اشتراک بگذارید
برای ثبت پرسش خود لازم است ابتدا وارد حساب کاربری خود شده یا روی دکمه " افزودن پرسش جدید " کلیک کنید. همچنین پرسش شما بعد از ثبت، توسط مدیریت سایت بررسی و بعد از تاییدیه مدیریت سایت، پرسش شما نمایش داده می شود.میخواستم بپرسم که چه رژیم غذایی رو برای درمان امبولی ریه پیشنهاد میکنین؟