دیابت بارداری (Gestational diabetes)

برای اکثر افراد مبتلا به دیابت بارداری ، علامت و نشانه خاصی بارز نمی‌شود.

محققان نمی‌دانند که چرا برخی از زنان باردار دچار دیابت بارداری می‌شوند. درک اینکه چگونه دیابت بارداری رخ می‌دهد ممکن است بتواند به تشخیص مکانیسم شکل‌ گیری دیابت بارداری در بدن فرد حامله کمک کند.

بدن با هضم مواد غذایی که می‌خوریم، قند (گلوکز) تولید می‌کند و آن را به جریان خون می‌فرستد. در پاسخ، لوزالمعده یا پانکراس هورمونی به نام انسولین تولید می‌کند. انسولین هورمونی است که کمک می‌کند تا گلوکز موجود در جریان خون به سلول‌های بدن حرکت کرده و در آنجا به‌ عنوان منبع انرژی مصرف شود.

در دوران بارداری، جفت، که کودک را به جریان خون مادر متصل می‌کند، سطح بالایی از هورمون‌های مختلف تولید می‌کند. تقریباً همه آن‌ها عمل انسولین را در سلول‌های مادر مختل کرده و منجر به بالا رفتن قند خون می‌شوند. بالا رفتن اندک قند خون بعد از غذا در دوران بارداری طبیعی است.

همان‌طور که کودک شما رشد می‌کند، جفت هورمون‌های مسدود کننده انسولین بیشتری تولید می‌کند. در دیابت بارداری، هورمون‌های جفت باعث تحریک افزایش قند خون به سطحی که می‌تواند بر رشد و تکامل کودک شما تأثیر بگذارد، خواهد شد. دیابت بارداری معمولاً در طول نیمه دوم بارداری شکل می‌گیرد؛ گاهی اوقات در اوایل هفته ۲۰.

هر زنی می‌تواند به دیابت بارداری دچار شود ولی برخی از زنان در معرض خطر بیشتری هستند. عوامل خطر برای دیابت بارداری عبارت‌اند از:

• سن بالای ۲۵ سال
• سابقه خانوادگی و یا شخصی دیابت
• به دنیا آوردن کودک بیش از ۴٫۱ کیلوگرم در بارداری قبلی و یا تولد نوزاد مرده بدون دلیل قابل توضیح
• داشتن اضافه‌ وزن با BMI بالاتر از ۳۰
• نژادهای غیر سفید پوست مانند زنان سیاه‌ پوست، اسپانیایی، سرخ‌ پوستان آمریکایی و آسیایی

بسیاری از زنان مبتلا به دیابت بارداری نوزادان سالمی به دنیا می‌آورند. با این‌ حال، دیابت بارداری که به‌ دقت مدیریت نشود می‌تواند منجر به افزایش کنترل نشده سطح قند خون و درنتیجه بروز یکسری عوارض شود.

عوارضی که ممکن است کودک شما را تحت تأثیر قرار دهد عبارت‌اند از:

• وزن بیش‌ از حد در هنگام تولد و رشد بیش‌ از حد نوزاد (ماکروزومی)
• تولد زودرس و ابتلا به سندروم زجر تنفسی (یک بیماری که در آن تنفس نوزاد با مشکل رو به‌ رو می‌شود و لذا کودک مبتلا تا زمان بلوغ و قوی‌تر شدن نیاز به دستگاه‌های کمک تنفسی خواهد داشت).
• قند خون پایین یا هایپوگلیسمی
• ابتلا به دیابت نوع ۲ در مراحل بعدی زندگی
• دیابت درمان‌ نشده حاملگی می‌تواند به مرگ نوزاد قبل یا مدت کوتاهی پس از تولد منجر شود.

عوارضی که ممکن است مادر را تحت تأثیر قرار دهد عبارت‌اند از:

• فشار خون بالا و پره اکلامپسی (یک عارضه جدی ناشی از بارداری است که باعث فشار خون بالا و سایر علائم شده که می‌تواند زندگی مادر و نوزاد را تهدید کند.)
• ابتلا به دیابت در آینده

آن دسته از زنانی که بعد از وضع حمل، به وزن ایده‌آل خود برسند احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ کمتر از ۱ در هر ۴ نفر می‌باشد.

پزشک، سطح قند خونتان را اندازه‌گیری خواهد کرد. سپس بر اساس میزان خطر شما یکسری آزمایش را درخواست خواهد کرد؛ برخی عبارت‌اند از:

آزمایش قند خون ناشتا یا آزمایش قند خون تصادفی

برای این آزمایش فرد می‌بایست ناشتا باشد به این معنا که قبل از انجام آزمایش نباید چیزی جز آب بخورد و بیاشامد. سپس پزشک در ساعات مختلفی از روز قند خون فرد را اندازه‌گیری می‌کند. این آزمایش می‌تواند برخی از افراد مبتلا به دیابت بارداری را تشخیص دهد ولی برای تشخیص قطعی نیاز به آزمایشات دیگری نیز می‌باشد.

آزمایش غربالگری پاسخ به قند

در این آزمایش، از فرد خواسته می‌شود که پس از ناشتایی، یک شربت شیرین مصرف نماید. بعد از یک ساعت قند خون فرد اندازه‌گیری می‌گردد.

تست تحمل خوراکی قند

برای انجام این آزمایش می‌بایست تا سه روز پیش از انجام آن، غذاهای طبیعی مصرف نمایید. سپس از شما خواسته می‌شود که برای حداقل ۸ ساعت قبل از انجام آزمایش ناشتا باشید. بعد از آن قند خون شما در فواصل زمانی یک ساعت، دو ساعت و سه ساعت پس از نوشیدن شربت اندازه‌گیری می‌شود و با نتایج مربوط به قند خون قبل از نوشیدن شربت مقایسه می‌گردد. اگر سطح قند خون در حداقل دو آزمایش، در محدود نرمال نباشد شما مبتلا به دیابت بارداری تشخیص داده می‌شوید.

درمان دیابت بارداری مستلزم برداشتن قدم‌های صحیح جهت حفظ سطح قند خون در محدود نرمال دارد. برای این منظور می‌بایست به موارد زیر توجه شود:

• رژیم غذایی مناسب
• داشتن فعالیت بدنی کافی
• استفاده از انسولین در صورت لزوم

رژیم غذایی مناسب

پزشک تغذیه و متخصص غدد برنامه غذایی مناسب را به شما پیشنهاد خواهد کرد. مقدار غذا و نوع غذای مصرفی توسط وی برای شما تعیین خواهد گشت. در یک رژیم غذایی سالم مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه نقش زیادی دارد. از طرفی می‌بایست مصرف مواد قندی و شیرینی‌جات در حد پایینی باشد و فیبر نیز می‌بایست به وعده‌های غذایی اضافه گردد. تعداد وعده‌های غذایی فرد نیز می‌بایست زیاد باشد ولی با مقدار کم.

داشتن فعالیت بدنی کافی

داشتن فعالیت بدنی مناسب و منظم برای همه افراد توصیه می‌شود که افراد دیابتی نیز از این قاعده مستثنا نیستند. داشتن حداقل ۳۰ دقیقه ورزش هوازی منظم مانند پیاده‌ روی، شنا، دوچرخه‌ سواری و غیره می‌تواند در تعدیل سطح قند خون مؤثر باشد.

استفاده از انسولین در صورت لزوم

در صورتی‌ که با پیگیری رژیم غذایی مناسب و دنبال کردن ورزش منظم مشکل مرتفع نشد، استفاده از انسولین تجویز خواهد گردید. انسولین به دلیل اینکه آنزیم‌های معده روی عملکرد آن تداخل می‌کنند، نمی‌تواند به‌ صورت خوراکی استفاده شود لذا به‌ صورت تزریقی تجویز می‌گردد.

مرجع تخصصی پزشکی و سلامت دکتر سوشا

• چه کارهایی باید قبل از بارداری انجام دهیم
• تغذیه و ویتامین های مورد نیاز قبل و دوران بارداری
• بایدها و نبایدهای دوران بارداری ( 8 عامل بسیار مهم )
• 10 کاری که خانم‌ها باید برای بارداری سالم انجام دهند

مرجع تخصصی پزشکی و سلامت دکتر سوشا