خشکی دهان (Dry mouth)

اگر شما بزاق کافی تولید نمی‌کنید، ممکن است این علائم و نشانه‌ها در شما ایجاد شود:

• خشکی دردهان یا گلو
• بزاق ضخیم و رشته‌ای
• بوی بددهان
• سختی جویدن، صحبت کردن و بلع
• حس تغییر طعم و مزه
• پوسیدگی دندان مکرر
• سوزش لثه و بیماری‌های لثه

علاوه بر این، خشکی دهان ممکن است باعث چسبیدن رژ لب به دندان شود.

اگر شما متوجه نشانه‌های مداوم خشکی دهان و علائم آن شدید، یک وقت ملاقات با پزشک بگیرید.

خشکی دهان علل متعددی دارد:

داروها

بسیاری از داروها، از جمله داروهای بدون نسخه، به‌عنوان یک عارضه جانبی تولید خشکی دهان می‌کنند؛ خصوصاً داروهای مورد استفاده در درمان افسردگی، درد عصب (نوروپاتی) و اضطراب، و همچنین برخی از آنتی‌هیستامین، ضد احتقان‌ها، شل کننده‌های عضلانی و داروهای ضد درد.

پیری

روند پیری لزوماً باعث ایجاد دهان خشک است. همچنین افراد مسن‌تر بیشتر احتمال دارد داروهایی که ممکن است خشکی دهان ایجاد کنند مصرف نمایند.

درمان سرطان

داروهای شیمی‌درمانی می‌تواند ماهیت بزاق و مقدار تولید آن را تغییر دهد که می‌تواند موقت باشد و پس از خاتمه درمان به حالت عادی بازگردد. پرتو درمانی به سر و گردن نیز می‌تواند به غدد بزاقی آسیب برساند و باعث کاهش قابل‌ توجهی در تولید بزاق شود و این مورد نیز می‌تواند موقتی یا دائمی، بسته به دوز تابش و منطقه درمان باشد.

آسیب عصبی

آسیب یا جراحی که باعث آسیب عصبی به سر و گردن شود نیز می‌تواند باعث خشکی دهان شود.

دیگر شرایط بهداشتی

خشکی دهان می‌تواند درنتیجه برخی از بیماری‌ها ازجمله بیماری خود ایمنی سندرم شوگرن یا بیماری HIV / AIDS ایجاد شود. سکته مغزی و بیماری آلزایمر هم می‌توانند باعث خشکی دهان شوند، حتی اگر غدد بزاقی عملکرد معمولی داشته باشند. خرخر کردن و تنفس با دهان باز هم می‌تواند به خشکی دهان کمک کند.

استفاده از توتون و تنباکو

سیگار کشیدن و یا جویدن تنباکو می‌تواند علائم خشکی دهان را افزایش دهد.

استفاده از مت آمفتامین (Methamphetamine)

استفاده از مت آمفتامین می‌تواند دهان را شدیداً خشک نموده و باعث صدمه به دندان شود که این بیماری به‌ عنوان دهان مت (meth mouth) شناخته شود.

اگر شما به اندازه کافی بزاق تولید نمی‌کنید و مبتلا به خشکی دهان هستید، این می‌تواند به عوارض زیر منجر شود:

• افزایش پلاک، پوسیدگی دندان و بیماری لثه
• زخم‌های دهان
• عفونت‌های قارچی دردهان
• زبان باردار
• زخم و یا شکاف پوست گوشه دهان
• لب ترک‌ خورده

برای تعیین خشکی دهان، دکتر با بررسی دهان و سابقه پزشکی و تمام داروهایی که دریافت می‌کنید ازجمله داروهای بدون نسخه به تشخیص می‌پردازد.

گاهی اوقات ممکن است آزمایش خون، اسکن و تصویر برداری از غدد بزاقی و یا اندازه‌گیری مقدار بزاق برای شناسایی علت خشکی دهان نیاز باشد. اگر دکتر شما مشکوک شود که خشکی دهان به علت سندرم شوگرن ایجاد شده است، یک نمونه کوچک از سلول‌های غدد بزاقی برمی‌دارد (بیوپسی) و برای آزمایش می‌فرستد.

درمان شما بستگی دارد به علت خشکی دهان. دکتر یا دندان‌پزشک شما ممکن است:

تغییر داروهایی که باعث خشکی دهان می‌شود

پزشک ممکن است دوز دارو را تنظیم کند و یا نوع آن را به داروی دیگری که خشکی دهان ایجاد نمی‌کند تغییر دهد.

استفاده از مرطوب‌کننده دهان

می‌توان با استفاده از داروهای بدون نسخه و بزاق مصنوعی و یا مرطوب‌ کننده به روان‌سازی دهان و حفظ رطوبت آن کمک کرد.
اگر خشکی دهان شدید باشد، دکتر و یا دندان‌ پزشک شما ممکن است:

• دارویی تجویز کند که باعث تحریک بزاق شود؛

دکتر شما ممکن است با تجویز پیلوکارپین (Salagen) و یا سویملین Evoxac) cevimeline) تولید بزاق را تحریک نماید.

• محافظت از دندان‌ها

برای جلوگیری از پوسیدگی دندان، دندان‌پزشک ممکن است استفاده از سینی‌های فلوراید یا شستشو با کلرهگزیدین را توصیه کند.

رعایت این نکات می‌تواند به از بین بردن علائم کمک کند:

• آب یا نوشیدنی‌های بدون قند بنوشید یا با مکیدن تراشه‌های یخ در طول روز به مرطوب نگه‌ داشتن دهان کمک کنید و با نوشیدن آب بین وعده‌های غذایی جویدن و بلع را تسهیل نمایید.
• جویدن آدامس بدون قند یا مکیدن آب‌نبات سخت بدون قند. با این‌ حال، در برخی از افراد، زایلیتول، که اغلب در آدامس‌ها یا آب‌نبات بدون قند یا شکر پیدا شده است، اگر به مقدار زیاد مصرف شود ممکن است اسهال یا گرفتگی ایجاد کند.
• تنفس از طریق بینی به‌ جای دهان. شما ممکن است نیاز به درمان خر و پف داشته باشید که موجب می‌شود شما در طول شب با دهان نفس بکشید.
• اضافه کردن رطوبت هوا با استفاده از مرطوب‌ کننده اتاق
• لب‌های خود را برای تسکین مناطق خشک یا ترک‌ خورده مرطوب نمایید.

اجتناب از محصولاتی که می‌تواند علائم شما را بدتر کند؛ این شامل:

• کافئین و الکل
• توتون و تنباکو
• آنتی‌هیستامین و ضد احتقان
• غذاهای شیرین یا اسیدی و آب‌نبات همچنین مواد غذایی تند یا شور

بزاق برای حفظ سلامت دندان و دهان مهم است؛ انجام این مراحل برای حفاظت از دندان‌ها ممکن است به شرایط خشکی دهان شما کمک کند:

• مسواک زدن با خمیردندان حاوی فلوراید و استفاده از نخ دندان
• قبل از خواب استفاده از شستشو دهنده یا ژل‌های حاوی فلوراید
• مراجعه به دندان‌پزشک دو بار در سال

• درمان گياهي بوي بد دهان
• تفکرات اشتباه در خصوص بهداشت دهان و دندان
• حفظ بهداشت دهان و دندان و مبارزه با بوی بد دهان
• 6 درمان طبیعی برای زخم‌های دهانی | آفت دهان
• خشکی دهان | عوارض و روش های درمان خشکی دهان

مرجع تخصصی پزشکی و سلامت دکتر سوشا