تهوع و استفراغ بعد از شیمی درمانی
تهوع و استفراغ رایجترین عارضه بعد از شیمی درمانی
مجله پزشکی و سلامت دکتر سوشا : تهوع و استفراغ بعد از شیمی درمانی از عوارض جانبی رایج شیمی درمانی میباشد؛ اما در بیشتر موارد، این عوارض جانبی را میتوان با داروهای پیشگیرانه و مراقبتهای بعد از شیمی درمانی کنترل کرد.
اگر شما شیمی درمانی انجام میدهید، شما و پزشکتان میتوانید اقداماتی برای جلوگیری یا کاهش تهوع و استفراغ بعد از شیمی درمانی انجام دهید. این کار میتواند روند درمان سرطان شما را راحتتر کند.
چه کسی در معرض تهوع و استفراغ بعد از شیمی درمانی قرار دارد؟
این که آیا تهوع و استفراغ را در طول شیمی درمانی یا بعد از آن تجربه خواهید کرد یا نه بستگی به یکسری عوامل دارد. برخی از آنها عبارتند از:
• نوع داروهای شیمی درمانی که دریافت میکنید.
• دریافت همزمان سایر روشهای درمان سرطان مانند رادیوتراپی
• داشتن سابقه تهوع و استفراغ در گذشته
کدام داروها موجب تهوع و استفراغ بعد از شیمی درمانی میشوند؟
داروهای شیمی درمانی بر اساس احتمال تهوع و استفراغ به چهار دسته مختلف تقسیم میشوند:
• احتمال تهوع و استفراغ شدید
• احتمال تهوع و استفراغ متوسط
• احتمال تهوع و استفراغ کم
• احتمال تهوع و استفراغ حداقل
داروهای شیمی درمانی که احتمالاً به تهوع و استفراغ بعد از شیمی درمانی از نوع شدید یا متوسط میانجامند، عبارتند از:
• آلمتوزوماب ( Alemtuzumab )
• آلترامین ( Altretamine )
• آزاسیتیدین ( Azacitidine )
• بنداموستین ( Bendamustine )
• بوسولفان ( Busulfan )
• کربوپلاتین ( Carboplatin )
• کارموستین ( Carmustine )
• سیسپلاتین ( Cisplatin )
• کلوفارابین ( Clofarabine )
• کریزوتینیب ( Crizotinib )
• سیکلوفسفامید ( Cyclophosphamide )
• سیترابین ( Cytarabine )
• داکاربازین ( Dacarbazine )
• داکتینومایسین ( Dactinomycin )
• دانوروبیسین ( Daunorubicin )
• دوکسوروبیسین ( Doxorubicin )
• اپیروبیسین ( Epirubicin )
• استراموستین ( Estramustine )
• اتوپوزید ( Etoposide )
• ایداروبیسین ( Idarubicin )
• ایفوزفامید ( Ifosfamide )
• ایرینوتکان ( Irinotecan )
• لوموستین ( Lomustine )
• مکلورتامین ( Mechlorethamine )
• میتوتان ( Mitotane )
• پروکربازین ( Procarbazine )
• اگزالیپلاتین ( Oxaliplatin )
• استرپتوزوسین ( Streptozocin )
• تموزولومید ( Temozolomide )
اینکه یک دارو تا حد چه موجب تهوع و استفراغ بعد از شیمی درمانی شود، بستگی به میزان دریافتی شما از آن دارو دارد. بعضی از داروها ممکن است کمترین احتمال ایجاد عوارض جانبی را در دوزهای پایینتر داشته باشند. لذا در صورتی که دچار تهوع و استفراغ بعد از شیمی درمانی شدید، از پزشک خود بخواهید که در صورت امکان نوع دارو و یا دوز آن را تغییر دهد.
عوامل تشدید کننده تهوع و استفراغ بعد از شیمی درمانی
همه افراد به شیوه یکسانی به شیمی درمانی واکنش نشان نمیدهند. برخی از عوامل ممکن است باعث افزایش تهوع و استفراغ بعد از شیمی درمانی شما شوند.
اگر یک یا تعداد بیشتری از موارد زیر در شما وجود داشته باشد میتواند احتمال تهوع و استفراغ بعد از شیمی درمانی را در شما افزایش دهد:
• شما یک زن باشید.
• کمتر از 50 سال سن داشته باشید.
• شما طی دورههای قبلی درمان تهوع و استفراغ را تجربه کرده باشید یا سابقه بیماری حرکتی داشته باشید.
• شما سطح اضطراب بالایی داشته باشید.
• داشتن حالت تهوع صبحگاهی در زمان بارداری
• هنگام ابتلا به دیگر بیماری ها نیز دچار تهوع و یا استفراغ شده باشید.
• شما سابقه نوشیدن الکل نداشته باشید یا فقط مقدار کمی مصرف کرده باشید.
• همچنین، اگر انتظار تهوع و استفراغ بعد از شیمی درمانی را داشته باشید، احتمال وقوع آن وجود دارد.
شما ممکن است این تصور را داشته باشید که تمام درمانهای سرطان این عارضه جانبی، یعنی تهوع و استفراغ بعد از شیمی درمانی را ایجاد کنند؛ اما این عقیده اصلاً درست نیست. پزشکتان میتواند در این زمینه شما را راهنمایی کند.
چگونه از تهوع و استفراغ بعد از شیمی درمانی جلوگیری کنیم؟
اکثر افراد تحت شیمی درمانی از داروهای ضد تهوع برای جلوگیری از تهوع و استفراغ بعد از شیمی درمانی استفاده میکنند.
این داروها به تنهایی یا به صورت ترکیبی، به صورت قرص یا از طریق تزریق در ورید بازوی شما تجویز میشوند. پزشکتان بر اساس نوع درمانی که دریافت میکنید داروی مناسب را برای رفع تهوع و استفراغ بعد از شیمی درمانی تجویز خواهد کرد.
داروهای مورد استفاده برای جلوگیری از تهوع و استفراغ عبارتند از:
• آلپرازولام ( Alprazolam )
• آپرپیتانت ( Aprepitant )
• دگزامتازون ( Dexamethasone )
• دیفن هیدرامین ( Diphenhydramine )
• داولاسترون ( Dolasetron )
• درونابینول ( Dronabinol )
• دروپریدول ( Droperidol )
• فوزاپرپیتانت ( Fosaprepitant )
• گرانیزترون ( Granisetron )
• هالوپریدول ( Haloperidol )
• لورازپام ( Lorazepam )
• متيل پردنيزولون ( Methylprednisolone )
• متوکلوپرامید ( Metoclopramide )
• میدازولام ( Midazolam )
• نابیلون ( Nabilone )
• اولانزاپین ( Olanzapine )
• اندانسترون ( Ondansetron )
• پالونوستررون ( Palonosetron )
• پروکلرپرازین ( Prochlorperazine )
• پرومتازین ( Promethazine )
• اسکوپولامین ( Scopolamine )
پزشکتان داروی مناسب را برای درمان تهوع و استفراغ بعد از شیمی درمانی، براساس وضعیت شما، نوع داروهای مصرفی و دوز آن تجویز خواهد کرد. پزشکتان یکسری داروها را برای قبل از شیمی درمانی توصیه خواهد کرد. سپس داروهایی برایتان تجویز میکند تا به طور منظم در روزهای بعد از شیمی درمانی مصرف کنید تا از وقوع تهوع و استفراغ پیشگیری کنید. همچنین داروهایی برای زمانی که به تهوع و استفراغ بعد از شیمی درمانی دچار شدید، تجویز خواهد کرد.
پزشکان از این رویکرد پیشگیرانه برای جلوگیری از تهوع و استفراغ بعد از شیمی درمانی به کار میگیرد زیرا در صورت شروع هریک از عوارض بعد از شیمی درمانی ، کنترل آنها دشوار خواهد بود. تهوع و استفراغ به شما احساس درماندگی، خستگی و اضطراب خواهد داد و شاید تمایل خود را برای ادامه برنامه درمانی خود از دست بدهید.
سایر اقدامات برای پیشگیری از تهوع و استفراغ بعد از شیمی درمانی
شما میتوانید با اقداماتی بروز تهوع و استفراغ بعد از شیمی درمانی را کاهش دهید. مثلاً :
• خوردن وعدههای غذایی : به جای خوردن چند وعده غذایی سنگین در طول روز از وعدههای غذایی سبک اما مکرر استفاده کنید. در صورت امکان، وعدههای غذایی خود را حذف نکنید. خوردن یک وعده غذایی سبک چند ساعت قبل از درمان نیز ممکن است به پیشگیری از تهوع و استفراغ بعد از شیمی درمانی کمک کند.
• غذاهایی بخورید که برایتان جذاب است : این بهترین اتفاق ممکن است ولی بهتر است از خوردن غذاهای سرخشده، چرب و شیرین که باعث تحریک شما خواهد شد، اجتناب کنید. خصوصاً که مصرف مواد قندی با باعث افزایش خطر بروز سرطان میشود. علاوه بر این، مواد غذایی سرد به دلیل بوی کمتری که دارند با احتمال کمتری ایجاد تهوع و استفراغ بعد از شیمی درمانی میکنند. در طول دوره درمان مواد غذایی خود را پخته و فریز کنید تا از دردسر پختن غذا در این مدت خلاص شوید. همچنین میتوانید از فرد دیگری بخواهید که برایتان غذا بپزد تا از تهوع و استفراغ بعد از شیمی درمانی به دنبال استشمام بوی غذا در امان باشید.
• مقدار زیادی مایعات بنوشید : در مدت درمان خود از نوشیدنیهای سرد مانند آب، آبمیوههای غیر شیرین، چای یا نوشیدنیهای زنجبیلی که فاقد کربنات باشند، استفاده کنید. برای پیشگیری از تهوع و استفراغ بعد از شیمی درمانی بهتر است در وعدههای مکرر مقداری کمی از این نوشیدنیها بنوشید. به جای اینکه در یک یا دو وعده مقدار زیادی از آن را بنوشید.
• اجتناب از بوی ناخوشایند : استشمام هر بویی ممکن است منجر به تهوع و استفراغ بعد از شیمی درمانی شود. بنابراین بهتر است از استشمام هر بویی خصوصاً آنهایی که برایتان ناخوشایند است اجتناب کنید. تنفس در هوای تازه هم میتواند به شما کمک کند.
• راحت باشید : برای اجتناب از تهوع و استفراغ بعد از شیمی درمانی بعد از غذا خوردن استراحت کنید اما نه به مدت طولانی. همچنین بهتر است دراز نکشید. سعی کنید از لباسهای راحت استفاده کنید و از فعالیتهایی که شما را خسته میکند اجتناب کنید.
• مدیتیشن و مراقبه : بهتر است با استفاده از تکنیکهای آرامسازی، از تهوع و استفراغ بعد از شیمی درمانی پیشگیری کنید. اقداماتی مثل مراقبه و تنفس عمیق میتوانند کمککننده باشند.
این اقدامات مراقبت از خود ممکن است به شما در جلوگیری از تهوع و استفراغ بعد از شیمی درمانی کمک کنند، اما نمیتوانند جای داروهای ضد تهوع و استفراغ را بگیرند. درمان تهوع و استفراغ بعد از شیمی درمانی بر حسب علت و علائم آن از فردی به فرد دیگر تفاوت میکند.
زمان مراجعه به پزشک برای تهوع و استفراغ بعد از شیمی درمانی
تهوع و استفراغ میتواند ناشی از شرایط پزشکی غیر مرتبط با شیمی درمانی باشد؛ بنابراین، مهم است که در صورت مواجه شدن با شرایط زیر با پزشک خود تماس بگیرید:
• با وجود مصرف دارو ، همچنان از تهوع و استفراغ بعد از شیمی درمانی رنج میبرید.
• تهوع و استفراغی که مشکلاتی در خوردن و تغذیه شما ایجاد کرده است.
• 4 تا 5 بار استفراغ در یک دوره 24 ساعته.
• احساس پفکردگی و ورم
• درد و یا ورم معده قبل از تهوع و استفراغ
• درگیری با عوارض جانبی مصرف داروهای ضد تهوع و استفراغ
مقالات پیشنهادی دکتر سوشا :
- چطور حالت تهوع را درمان کنیم؟
- ناباروری زنان بعد از شیمی درمانی
- غذاهای بعد از شیمی درمانی
- مراقبتهای بعد از شیمی درمانی
- تهوع و استفراغ و 7 واقعیت جالب و عجیب آن
شما هم می توانید در مورد این مقاله پرسش خود را با ما به اشتراک بگذارید
برای ثبت پرسش خود لازم است ابتدا وارد حساب کاربری خود شده یا روی دکمه " افزودن پرسش جدید " کلیک کنید. همچنین پرسش شما بعد از ثبت، توسط مدیریت سایت بررسی و بعد از تاییدیه مدیریت سایت، پرسش شما نمایش داده می شود.جنسیت زن سن 46 نوع سرطان کبد. یک هفته پیش شیمی درمانی شده. خواهرم امروز خیلی شدید دل درد و اسهال و استفراغ داره. در ضمن تب و لرز هم داره. نمیدونم چکار کنم و دسترسی هم پزشک معالجش ندارم. الان لطفا منو راهنمایی کنید.