یبوست (Constipation)

علائم و نشانه‌های یبوست مزمن عبارت‌اند از:

• کمتر از سه بار اجابت مزاج در هفته
• داشتن مدفوع ناصاف و سخت
• زور زدن برای اجابت مزاج
• احساس یک انسداد در راست‌ روده که مانع از اجابت مزاج می‌شود.
• احساس اینکه نمی‌توانید به‌ طور کامل مقعد خود را از مدفوع خالی کنید.
• نیاز به کمک برای تخلیه راست‌ روده، مانند استفاده از دست خود برای فشار بر روی شکم و یا استفاده از یک انگشت برای تخلیه مدفوع از مقعد
• یبوست ممکن است مزمن در نظر گرفته شود اگر شما تجربه دو یا تعداد بیشتری از این علائم را برای حدود سه ماه داشته باشید.

اگر تجربه تغییرات غیر قابل توضیح و مداوم در اجابت مزاج داشتید حتماً به پزشک مراجعه کنید.

یبوست معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که مدفوع به‌ کندی در روده حرکت کند که این امر باعث خشکی و سفتی مدفوع خواهد شد. علل آن می‌تواند موارد زیر باشد:

انسداد کلون و راست‌روده : این انسداد می‌تواند به دلایلی چون شقاق مقعد، انسداد روده، سرطان کلون، تنگی کلون، سایر مشکلات شکمی که به روده فشار وارد می‌آورد، سرطان مقعد و سایر موارد باشد.

مشکلات مربوط به اعصاب مربوط به کلون و مقعد : که به دلایلی چون بیماری‌ ام اس، بیماری پارکینسون، آسیب نخاعی، سکته و دیگر موارد می‌تواند رخ دهد.

اختلال در عضلاتی که باعث تخلیه مدفوع می‌شوند : مشکلاتی که در ماهیچه‌های لگن وجود دارد می‌تواند به یبوست مزمن منجر شود. بعضی از علل عبارت‌اند از ضعیفی ماهیچه‌های لگن، ناتوانی در شل شدن عضلات لگن برای اجابت مزاج (anismus)،ماهیچه‌های لگن فرایند انقباض و آرامش را به‌ طور هماهنگ و به‌ درستی انجام ندهند (dyssynergia).

شرایطی که بر هورمون‌های بدن اثر می‌گذارند : دیابت، پرکاری غدد پاراتیروئیدی، بارداری، کم کاری تیروئید و دیگر شرایط که بالانس هورمونی بدن را به هم می‌زنند می‌توانند منجر به یبوست شوند.

عواملی که ممکن است خطر ابتلا به یبوست مزمن را افزایش دهند عبارت‌اند از:

• بالا بودن سن
• زن بودن
• از دست دادن آب
• داشتن رژیم غذایی کم فیبر
• فعالیت بدنی کم یا فاقد فعالیت بدنی بودن
• مصرف برخی از داروها، از جمله آرام‌بخش‌ها، مواد مخدر و یا داروهای خاص برای کاهش فشارخون

• رگ‌های متورم در مقعد (بواسیر)
• زور زدن برای اجابت مزاج ممکن است باعث تورم رگ‌های داخل و اطراف مقعد شود.
• پاره شدن پوست مقعد (شقاق مقعد)
• مدفوع بزرگ و یا سخت می‌تواند باعث خراش‌هایی در مقعد شود.
• مدفوعی که نمی‌تواند خارج شود (اثر مدفوعی)
• یبوست مزمن ممکن است باعث تجمع مدفوع سخت شود که در روده شما گیر کند.
• بیرون زدن روده از مقعد (پرولاپس رکتوم).
• زور زدن برای اجابت مزاج می‌تواند باعث کشیده شدن و بیرون زدن مقدار کمی از رکتوم به مقعد شود.

تست‌ها و روش‌هایی که باعث تشخیص یبوست می‌شوند عبارت‌اند از:

• بررسی راست‌ روده و قسمت‌های پایین‌تر و یا بخش سیگموئیدی روده بزرگ (سیگموئیدوسکوپی)
• بررسی راست‌ روده و کل روده بزرگ (کولونوسکوپی)
• بررسی عملکرد ماهیچه اسفنکتر مقعد (مانومتری آنورکتال)
• بررسی حرکت مواد غذایی از طریق روده بزرگ (مطالعه ترانزیت کولون)
• استفاده از اشعه ایکس در مقعد هنگام اجابت مزاج (defecography)

درمان یبوست مزمن معمولاً با تغییر در رژیم غذایی و شیوه زندگی به‌منظور افزایش سرعت حرکت مدفوع در روده آغاز می‌شود. اگر این تغییرات کمکی نکند، دکتر شما ممکن است دارو یا جراحی را توصیه کند.

رژیم غذایی و تغییر شیوه زندگی

دکتر شما ممکن است تغییرات زیر را برای از بین بردن یبوست توصیه کند:

افزایش دریافت فیبر غذایی

با اضافه کردن فیبر به رژیم غذایی وزن مدفوع افزایش می‌یابد و سرعت عبورش از طریق روده نیز بالا می‌رود. شروع به خوردن میوه‌ها و سبزیجات تازه بیشتری در طول روز کنید. نان‌های سبوس‌دار و غلات و حبوبات را انتخاب نمایید.

دکتر شما ممکن است مقدار خاصی از فیبر را برای مصرف روزانه توصیه کند. به‌طورکلی، مصرف ۱۴ گرم فیبر به ازای هر ۱۰۰۰ کالری در رژیم غذایی روزانه لازم است.

افزایش ناگهانی در مقدار فیبری که می‌خورید می‌تواند باعث نفخ و گاز معده شود، بنابراین به‌ آرامی شروع کنید و برای بیش از چند هفته برنامه‌ ریزی کنید.

انجام ورزش

انجام ورزش در بیشتر روزهای هفته مفید است. فعالیت بدنی فعالیت عضلانی در روده را افزایش می‌دهد. سعی کنید به طور منظم در بیشتر روزهای هفته ورزش کنید.

نیاز به اجابت مزاج را جدی بگیرید

به محض اینکه احساس نیاز به اجابت مزاج نمودید حتماً درصدد رفع آن برآیید.

• یبوست در دوران بارداری
• ده راه‌ حل خوب برای رفع یبوست
• راههای درمان یبوست در کودکان چیست
• 12 ماده غذایی مناسب برای رفع یبوست

مرجع تخصصی پزشکی و سلامت دکتر سوشا