هپاتیت Hepatitis A | A

هپاتیت A یک بیماری کبدی است که به‌ وسیله ویروس هپاتیت A ایجاد می‌گردد. هپاتیت A شکلی از هپاتیت ویروسی است که هپاتیت عفونی نیز نامیده می‌شود چرا که می‌تواند از طریق تماس از یک فرد به‌ فرد دیگر انتقال یابد. عفونت هپاتیت A خفیف‌تر از هپاتیت B بوده و عفونت بدون علامت آن به‌ ویژه در کودکان شایع می‌باشد. هپاتیت A حالت ناقلی یا عفونت مزمن کبدی ایجاد نمی‌کند. زمانی که بیماری پایان می‌یابد عفونت مزمن هم ایجاد نمی‌شود. با این‌ وجود ممکن است پس از یک ماه بیماری مجدداً عود کند.

عفونت با ویروس هپاتیت A در سراسر جهان گستردگی وسیعی دارد. اطلاعات آماری شیوع عفونت را در کشورهای مختلف به‌ صورت متفاوت گزارش کرده‌اند. شیوع عفونت با دفع نامناسب فاضلاب، عدم تهیه آب آشامیدنی بهداشتی و تراکم جمعیت ارتباط مستقیم دارد. حدود ۹۰ درصد کودکان در مناطقی از جهان مانند شرق آسیا، آفریقا، هند، تعدادی از کشورهای خاورمیانه و آمریکای جنوبی قبل از رسیدن به سن ۳ سالگی به عفونت مبتلا می‌شوند. بعد از آن‌ که فرد به این عفونت مبتلا شد این ابتلا باعث ایمنی دائم در بدن می‌شود. در این مناطق معمولاً ابتلای به عفونت در سنین پایین مشاهده می‌شود که البته با افزایش سطح زندگی، ارتقاء بهداشت عمومی و بهبود دفع فاضلاب، سن ابتلا هم افزایش می‌یابد. کودکان مهدکودک‌ها، مراقبین کودکان و کارکنان مراکز بهداشتی نسبت به سایر گروه‌ها در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری هستند. در نواحی با شیوع کم عفونت، مانند شمال اروپا، آمریکای شمالی و استرالیا با افزایش سن میزان ابتلای جمعیت افزایش می‌یابد. باید یادآور شد کاهش شیوع عفونت در این مناطق باعث افزایش جمعیت حساس به عفونت می‌شود و وقتی این افراد به نواحی با شیوع بالا مسافرت می‌کنند دچار عفونت می‌شوند.

ویروس هپاتیت A از گروه ویروس‌های کبدی به شمار می‌آید. این ویروس کروی بوده و فاقد پوشش است. ماده ژنتیکی ویروس هپاتیت A از نوع RNA است. ژنوم (ماده ژنتیکی) ویروس پروتئین‌های متعددی را می‌سازد که برخی از آن‌ها وارد ساختمان ویروس می‌شوند.

ویروس هپاتیت A از راه مدفوعی-دهانی منتقل می‌گردد. ویروس هپاتیت A نسبت به شرایط محیطی بسیار مقاوم بوده و می‌تواند ماه‌ها در محیط باقی بماند. ویروس در مدفوع افراد آلوده به هپاتیت A یافت می‌شود. از راه‌های دیگر انتقال می‌توان به تماس با افراد آلوده، تزریق مواد مخدر با سرنگ آلوده و تماس جنسی اشاره کرد. انتقال عفونت از طریق آب و مواد غذایی یکی از مهم‌ترین راه‌های انتقال ویروس می‌باشد. انتقال بیماری از راه خون و فراورده‌های آن در بیماران با تزریق خون مکرر یا استفاده از فراورده‌های آن مانند بیماران هموفیل و بیماران دیالیزی گزارش‌ شده است ولی موارد آن بسیار ناچیز بوده است.

با توجه به وجود موقت و کوتاه‌ مدت ویروس در گردش خون، احتمال وجود ویروس در خون و فراورده‌های آن نادر بوده و بنابراین دریافت خون و فراورده‌های آن را نمی‌توان از راه‌های اصلی انتقال به شمار آورد.

هپاتیت A بیماری حاد و خود محدود شونده‌ای است که در ۹۰ درصد کودکان بی سر و صدا و در ۲۰ تا ۳۰ درصد بالغین بیماری همراه با خستگی، درد در ناحیه فوقانی راست شکم و بی‌قراری است. علائم بالینی که کمتر دیده می‌شود شامل موارد زیر است:

• درد عضلانی
• درد مفاصل
• لرز و اسهال

زمانی که رنگ بیمار زرد می‌گردد رنگ ادرار تیره و قهوه‌ای می‌شود. این تغییر به علت وجود ماده‌ای به نام بیلی‌ روبین در ادرار است که یک هفته تا ده روز پس‌ از این مرحله رنگ مدفوع روشن می‌شود. دوره کمون بیماری ۱۰ تا ۵۰ روز و به‌ طور متوسط ۳۰ روز می‌باشد.

همان‌طور که گفته شد فرد آلوده به هپاتیت A ممکن است هیچ علامتی از بیماری نداشته باشد و همچنین افراد با سن بیشتر با احتمال بیشتری علائم را نسبت به بچه‌ها نشان می‌دهند. علائم در صورت وجود غیر اختصاصی بوده و معمولاً شامل تب، خستگی و علائمی می‌باشد که در بالا ذکر آن رفت. علائم معمولاً کمتر از دو ماه طول می‌کشند اما برخی افراد هستند که تا ۶ ماه علائم را نشان می‌دهند. اگر والدین هریک از علائم زیر را در کودکشان مشاهده کردند باید فوراً با پزشک تماس بگیرند:

• کودک قادر به نوشیدن مایعات نباشد.
• پوست کودک زرد شود.
• علائم کم‌آبی داشته باشد. مثل عدم دفع ادرار در یک دوره بیش از ۸ ساعت یا خشکی دهان
• کودک ناخوش به نظر آید.

علائم هپاتیت A معمولاً تشخیص داده نمی‌شود چرا که اختصاصی هپاتیت A نیست. هپاتیت A از نظر علائم بالینی با سایر هپاتیت‌های ویروسی تفاوتی ندارد. در این بیماری آنزیم‌های کبدی که به‌ وسیله آزمایش خون مشخص می‌شود افزایش می‌یابند که حاکی از آسیب کبدی است. پادتن (آنتی‌بادی) ضدویروس هپاتیت A از نوع (M (IgM دو تا سه هفته پس از آغاز عفونت تشکیل می‌شود که با روش‌های آزمایشگاهی قابل‌ تشخیص است. آنتی‌بادی از نوع (G (IgG نیز یک تا دو هفته پس از نوع M در خون ظاهر می‌شود و برخلاف نوع M که تا چند ماه در خون وجود دارد معمولاً در طول زندگی در خون وجود خواهد داشت. در مدفوع بیمار از ۱۰ روز قبل از علائم بالینی تا سه ماه پس از آغاز عفونت، ویروس قابل‌ شناسایی خواهد بود هرچند که علائم بیماری بهبود یافته و آنزیم‌های کبدی نیز به حالت عادی برگشته است. برای تشخیص هپاتیت A از بررسی وجود پادتن و یا خود ویروس در خون و یا جستجوی ویروس در مدفوع یا کشت ویروس استفاده می‌شود. وجود آنتی‌بادی از نوع M نشانگر آغاز عفونت و عفونت فعال است اما وجود نوع G آن نشانگر سابقه بیماری یا استفاده از واکسن می‌باشد. هر چه قدر میزان آنتی‌بادی بیشتر باشد نشانگر بالا بودن شدت عفونت است. از آنجا که پادتن‌ها اختصاصی میکروب‌ها هستند وجود پادتن ضد هپاتیت A نشانگر عفونت به این ویروس است و به معنی عفونت با سایر ویروس‌های هپاتیت مثل B و C نیست.

درمان اختصاصی برای هپاتیت A وجود ندارد. با این‌ وجود موارد زیر توصیه می‌شود:

• بهترین درمان اطمینان از خوردن و آشامیدن به میزان کافی است اما نباید از غذاهای چرب استفاده شود چرا که کبد خوب کار نمی‌کند.
• بیمار باید استراحت نماید. کودکی که مبتلا به هپاتیت است باید استراحت کند. پس از، از بین رفتن تب و زردی فعالیت کودک به‌ تدریج افزایش می‌یابد.
• سیستم ایمنی خود به جنگ هپاتیت A می‌رود و فرد بهبود می‌یابد و بنابراین ممکن است نیاز به دارو نباشد. به‌ هر حال در صورت نیاز به دارو حتماً باید با نظر پزشک این کار صورت گیرد.
• افرادی که در تماس با ویروس هپاتیت A هستند باید در صورت امکان هرچه زودتر پس از برخورد، ایمنوگلوبین داخل عضلانی تزریق کنند. مدت‌ زمان حفاظت بخشی بسته به دوز ایمنوگلوبین می‌باشد و کوتاه‌ مدت است. حتی دوزهای بالا نیز حفاظت بخشی بیش از ۴ تا ۶ ماه ندارند.

مطابق با نظر مرکز کنترل بیماری‌های در امریکا، واکسیناسیون کودکان مؤثرترین راه کاهش شیوع هپاتیت A در جهان است. در ایالات‌ متحده واکسن هپاتیت A برای افراد با سن دو سال و بیشتر مجوز استفاده گرفته است. این واکسن قبل از برخورد با ویروس در افرادی که در معرض خطر ابتلا هستند و یا در صورت ابتلا آن را شدید نشان می‌دهند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

افرادی که سابقه حساسیت به واکسن هپاتیت A یا ترکیبات آن را دارند نباید آن را تزریق کنند.

• با خستگی ناشی از بیماری هپاتیت C چه‌کار کنیم؟
• هپاتیت B – علائم هپاتیت B و روش درمان خانگی هپاتیت B
• بیماری هپاتیت | خطرات هپاتیت A |”راه های انتقال بیماری هپاتیت B ، A و C “

مرجع تخصصی پزشکی و سلامت دکتر سوشا