جذام | هانسن | ( Leprosy | Hansen )
درباره بیماری جذام
اطلاعات بیماریها : بیماری هانسن ( Hansen’s Disease) که با نام جذام ( Leprosy ) یا خوره نیز شناخته میشود، یک عفونت ناشی از باکتری مایکوباکتریوم لپرا میباشد. این باکتری بسیار آرام رشد میکند و تا زمان بروز نشانههای آلودگی ممکن است تا 20 سال طول بکشد.
هر ساله حدود 150 تا 250 نفر در ایالاتمتحده و 250،000 نفر در سراسر جهان به این بیماری مبتلا میشوند. در گذشته، جذام بیماری وحشتناکی بود چراکه به عنوان یک بیماری بسیار مسری و ویرانگر قلمداد میشد، اما امروزه میدانیم که انتشار آن به سختی انجام میگیرد و زمانی که تشخیص داده شود، به راحتی قابل درمان است. با این حال، همچنان بدنامی حاصل از ابتلا به این بیماری و پیشداوری در مورد مبتلایان بسیار فراوان است و کسانی که از آن رنج میبرند، در بسیاری از نقاطی که بیماری دیده میشوند، ترد شده و در معرض تبعیض قرار میگیرند.
راههای سرایت بیماری جذام
اینکه چگونه بیماری جذام بین مردم جامعه انتشار مییابد دقیقاً مشخص نشده است؛ اما دانشمندان در حال حاضر فکر میکنند ممکن است زمانی که یک فرد مبتلا به بیماری جذام سرفه و یا عطسه میکند و در همان حال یک فرد سالم، قطرات ریز حاوی باکتری را درون هوای تنفسی خود دریافت میکند انتشار بیماری رخ میدهد. تماس نزدیک و طولانی به مدت بیش از چند ماه با شخص مبتلا به بیماری جذام درماننشده برای گرفتن بیماری ضروری است.
شما نمیتوانید از طریق یک تماس اتفاقی و غیر جدی با فردی که مبتلا به این بیماری است، بیماری جذام را بگیرید. تماسهای غیر جدی عبارتند از:
- دست دادن یا در آغوش گرفتن
- نشستن کنار یکدیگر در اتوبوس
- نشستن در کنار هم بر سر میز غذاخوری
بیماری جذام در دوران بارداری از مادر به جنینی که در شکم دارد نیز منتقل نمیشود و همچنین از طریق تماس جنسی انتشار نمییابد.
با توجه به طبیعت رشد بسیار آهسته باکتری و مدتزمان طولانی برای شکلگیری علائم بیماری، در اغلب موارد یافتن منشأ آلودگی نیز بسیار مشکل است.
در جنوب ایالاتمتحده، جانورانی به نام آرمادیلو گاهی به طور طبیعی با باکتریهایی که باعث ایجاد بیماری جذام در انسان میشوند، آلوده میباشند؛ بنابراین ممکن است که بتوانند آن را به افراد انتقال دهند. با این حال، خطر این نوع انتقال بیماری بسیار پایین است و اکثر افرادی که با آرمادیلو ها تماس مییابند بعید است که بیماری جذام را دریافت کنند.
علائم و نشانه های بیماری جذام
کلیک کنیدعلائم و نشانههای بیماری جذام میتواند بسته به پاسخ سیستم ایمنی فرد به باکتری عامل بیماری یعنی M. leprae متفاوت باشد. سیستم طبقهبندی سازمان بهداشت جهانی از علائم بالینی (تعداد ضایعات پوستی و درگیری اعصاب) و همینطور نتایج اسمیر پوست برای تمایز بین فرمهای بیماری استفاده میکند. طبقهبندی اصلی بیماری جذام توسط سازمان بهداشت جهانی عبارتند از:
- جذام چند باسیلی : دو تا پنج ضایعه پوستی همراه با نتایج منفی آزمایشات پوستی
- جذام چند باسیلی تک زخمی : یک ضایعه پوستی همراه با نتایج منفی آزمایشات پوستی
- جذام چندین باسیلی : بیش از پنج ضایعه پوستی با یا بدون نتایج مثبت آزمایشات پوستی در هر ضایعه
نشانههای بیماری جذام به طور عمده پوست، اعصاب و غشاهای مخاطی (نواحی نرم و مرطوب در داخل سوراخهای بدن) را تحت تأثیر قرار میدهد.
علائم پوستی بیماری جذام
این بیماری میتواند علائم پوستی نظیر موارد زیر را سبب شود:
- لکههای پوستی تغییر رنگ داده صاف یا برجسته یا زخمهای پوستی که ممکن است دچار بیحسی بوده و به نظر رنگپریده (روشنتر از پوست اطراف) باشند
- رشد بافت (به شکل گرهک هایی) بر روی پوست
- ضایعات پوستی تکی یا چندگانه که اغلب در قسمتهای سردتر بدن مانند صورت، باسن و دست و پاها یافت میشوند
- پوست ضخیم، سفت و یا خشک
- زخمهای بدون درد بر روی کف پاها
- تورم و یا تودههای بدون درد بر روی صورت یا لالههای گوش
- از دست دادن ابروها یا مژهها
علائم ناشی از آسیب به اعصاب بیماری جذام
- بیحسی مناطق آسیبدیده پوست
- ضعف عضلانی یا فلجی (به خصوص در دستها و پاها به صورت تغییر شکل پنجهای شکل دست، انقباض و خشکی اندامها و یا افتادگی پاها)
- خشونت صدا
- بزرگشدگی رشتههای عصبی (به ویژه اعصابی که در اطراف آرنج، زانو و دو طرف گردن قرار دارند)
- مشکلات چشمی که ممکن است منجر به کوری شوند (زمانی که اعصاب صورت درگیر میشود)
علائم ناشی از انتشار بیماری جذام در غشای مخاطی
- احتقان یا گرفتگی بینی
- خونریزی از بینی
چون بیماری جذام بر اعصاب تأثیر میگذارد، از دست دادن احساس یا قدرت لامسه میتواند اتفاق افتد. هنگامی که از دست دادن حس لامسه رخ میدهد، صدماتی مانند سوختگی ممکن است بدون اینکه فرد بیمار متوجه شود به وجود آیند. از آنجایی که ممکن است حس درد را (که میتواند در مورد آسیبهای احتمالی وارده به بدنتان به شما هشدار دهد) احساس نکنید، بایستی بیشتر احتیاط کنید تا اطمینان حاصل شود که قسمتهای آسیبدیده بدنتان دچار جراحات و زخم نشوند.
علائم ناشی از فرم پیشرفته بیماری جذام
اگر بیماری جذام درمان نشود، علائم پیشرفته آن میتواند شامل موارد زیر باشد:
- فلجی و لنگی دستها و پاها
- کوتاه شدن انگشتان دست و پا به دلیل بازجذب توسط بدن
- زخمهای مزمن در کف پاها که التیام نمییابند
- درگیری چشمها همراه با درد چشم، قرمزی، ناتوانی در بستن پلکها، زخم قرنیه و نابینایی
- از دست دادن ابرو
- تغییر شکل بینی
علت بیماری جذام
کلیک کنیدعلت بیماری جذام یک باکتری به نام مایکوباکتریوم لپرا است که به کندی رشد میکند. بیماری جذام یا خوره میتواند اعصاب، پوست، چشمها و مخاط بینی را درگیر نماید. باکتریها با هجوم به رشتههای عصبی، منجر به تورم آنها در زیر پوست میشوند. این آسیب به اعصاب، سبب میشود که نواحی آلودهشده توانایی حس لامسه و درد را از دست بدهند. لذا احتمال دارد به دلیل نداشتن حس درد آسیبهایی مانند بریده شدن و سوختن مکرر در این قسمتها اتفاق بیفتند. پوست آسیبدیده معمولاً تغییر رنگ میدهد و ممکن است:
- روشنتر یا تیرهتر، غالباً خشک یا پوستهپوسته و فاقد حس لامسه باشد یا
- به دلیل التهاب پوست، به رنگ مایل به قرمز دیده شود.
عوامل تشدید کننده بیماری جذام
کلیک کنیددر مورد ابتلا به بیماری، بیشتر محل زندگیتان است که شما را در معرض خطر بیماری جذام قرار خواهد داد. در ایالاتمتحده، بیماری جذام بسیار نادر است؛ اما در سراسر جهان، 2 میلیون نفر به علت این بیماری دچار ناتوانی دائمی میشوند.
به طور کلی، خطر ابتلا به جذام برای یک فرد بزرگسال در سراسر جهان بسیار پایین است و این به علت ایمنی طبیعی بیش از 95 درصد از مردم دنیا نسبت به این بیماری میباشد.
اگر در کشوری زندگی میکنید که این بیماری بهطور گسترده شایع است، ممکن است در معرض خطر ابتلا به آن باشید. کشورهایی که بیش از 1000 مورد جدید از بیماری جذام را از سال 2011 تا 2015 به سازمان بهداشت جهانی گزارش کردهاند عبارتند از:
- قاره آفریقا: جمهوری دموکراتیک کنگو، اتیوپی، ماداگاسکار، موزامبیک، نیجریه، جمهوری تانزانیا
- قاره آسیا: بنگلادش، هند، اندونزی، میانمار، نپال، فیلیپین، سریلانکا
- قاره آمریکا: برزیل
عوارض بیماری جذام
کلیک کنیددر صورت عدم درمان بیماری، آسیب عصبی ناشی از آن میتواند منجر به فلج دستها و پاها شود. در موارد بسیار پیشرفته، ممکن است فرد به علت فقدان احساس لامسه صدمات زیادی داشته باشد و در نهایت ممکن است انگشتان آسیبدیده فرد بیمار در طول زمان توسط بدن وی بازجذب شده و منجر به از دست دادن انگشتان دست و پا گردد. در صورت درگیر شدن رشتههای اعصاب صورت، ممکن است زخم قرنیه و نابینایی نیز رخ دهد. دیگر علائم جذام پیشرفته عبارتند از: از دست دادن ابرو و تغییر شکل بینی به حالت زین اسبی (Saddle nose) به دلیل آسیب به تیغه بینی.
دیگر عوارض بیماری جذام که ممکن است گاهی اوقات رخ دهند، عبارتند از:
- رشتههای عصبی دردناك يا حساس
- قرمزی و درد در اطراف نواحی آسیبدیده
- احساس سوزش در پوست
درگیری بیضهها که منجر به اختلال عملکرد جنسی و یا نازایی میشود
تشخیص بیماری جذام
کلیک کنیدتشخیص بیماری جذام یا خوره و اقدامات درمانی به موقع، معمولاً از ناتوانی ناشی از بیماری جلوگیری میکند و افراد مبتلا به جذام میتوانند به کار و زندگی فعال خود ادامه دهند. هنگامی که درمان شروع میشود، بیماری فرد دیگر مسری نیست، با این حال، بسیار مهم است که دوره درمان تحت نظر پزشک بهطور کامل به اتمام برسد.
بیماری جذام را میتوان با ظهور لکههایی بر روی پوست که ممکن است روشنتر یا تیرهتر از پوست طبیعی باشند تشخیص داد. گاهی اوقات رنگ نواحی آسیبدیده پوست ممکن است متمایل به قرمز باشند. از دست دادن احساس لامسه در این لکههای پوستی متداول است. شما ممکن است یک تماس ملایم یا حتی فرورفتن یک سوزن را در پوست خود احساس نکنید.
برای تائید تشخیص بیماری جذام ، دکتر شما نمونهای از پوست یا عصب شما (از طریق بیوپسی پوست یا عصب) برای جستجوی باکتریها در زیر میکروسکوپ میگیرد و همچنین ممکن است آزمایشهایی برای رد احتمال سایر بیماریهای پوستی انجام دهد.
تشخیص آزمایشگاهی
بیماری جذام بر اساس یافته بالینی تشخیص داده میشود و تشخیص با انجام بیوپسی پوست یا عصب و رنگآمیزی اسید-فست تائید میشود. سایر تستهای کمتر مورد استفاده عبارتند از: آزمایش خون، اسمیر بینی و بیوپسی اعصاب. برخی آزمایشات سرولوژیکی توسط بعضی از محققان ارائه شده و ارتقاء یافتهاند، اما فاقد حساسیت و اختصاصیت کافی جهت کاربرد بهعنوان یک تست تشخیصی هستند. به همین دلیل برای تشخیص بیماری جذام استفاده نمیشوند.
نمونهها و تستها
بسته به فرمی از بیماری جذام که پزشک معالج به آن مشکوک است، نمونههای زیر ممکن است جمعآوری شوند:
- اسمیر پوست از لاله گوش، آرنجها و زانوها
- بیوپسی پوست از لبههای لکههای پوستی فعال
- بیوپسی عصب از رشتههای اعصاب ضخیم شده
بیوپسی پوست و عصب
گرفتن نمونههای بیوپسی برای تائید قطعی تشخیص بیماری جذام و طبقهبندی بیماری مورد نیاز است و اسمير برشی پوست نیز ممکن است در تشخیص بیماران مبتلا به فرم چندین باسیلی بیماری مفید باشد.
رنگآمیزی اسید-فست
روش زیل-نیلسون با استفاده از اسید سولفوریک 5٪ به عنوان عامل رنگزدایی استفاده میشود. اگر باکتریها وجود نداشته باشند، میتوان جذام چند باسیلی را تشخیص داد. حضور باسیلهای اسید-فست، تشخیص بیماری جذام را تائید میکند.
درمان بیماری جذام
کلیک کنیدبیماری جذام با درمان چند دارویی (MDT) با استفاده از ترکیبی از آنتی بیوتیک ها بسته به نوع بیماری درمان میشود. به طور معمول، 2 تا 3 آنتی بیوتیک به طور همزمان استفاده میشوند که عبارتند از : داپسون همراه با ریفامپیسین و برای برخی از انواع بیماری کلوفازیمین به پروتکل درمانی اضافه میشود.
• فرم چند باسیلی : دو آنتی بیوتیک به طور همزمان استفاده میشود، داپسون به صورت روزانه و ریفامپیسین یک بار در ماه
• فرم چندین باسیلی : کلوفازیمین به صورت روزانه به ریفامپیسین و داپسون اضافه میشود.
این روش، درمان چند دارویی نامیده میشود. این استراتژی به جلوگیری از ایجاد مقاومت در برابر آنتی بیوتیک توسط باکتری کمک میکند که ممکن است به دلیل درمان طولانیمدت رخ دهد.
درمان معمولاً بین یک تا دو سال طول میکشد. اگر فرآیند درمان به صورتی که تجویز شده است کامل شود بیماری میتواند درمان شود.
نکات مهم برای درمان بیماری جذام
اگر شما برای بیماری جذام درمان میشوید، مهم است که:
- اگر در نواحی خاصی از بدن و یا در بخشهایی از سطح پوست احساس کرختی یا بیحسی میکنید، به پزشک خود بگویید. این علائم ممکن است ناشی از آسیب عصبی و عفونت باشد. اگر احساس کرختی و از دست دادن حس لامسه داشته باشید، برای جلوگیری از آسیبهایی مانند سوختگی و بریدگی که ممکن است رخ دهند، بایستی مراقبتهای بیشتری را لحاظ کنید.
- آنتی بیوتیک ها را تا زمانی که پزشکتان بگوید درمان شما کامل شده است مصرف کنید. اگر مصرف آنتی بیوتیک ها را زودتر قطع کنید، باکتریها ممکن است دوباره شروع به رشد کنند و مجدداً بیمار شوید.
- اگر لکههای آسیبدیده پوستی، قرمز و دردناک شوند، رشتههای اعصاب دردناك یا متورم شوند، یا دچار تب شوید، به پزشک خود اطلاع دهید، زیرا این علائم ممكن است عوارضی از بیماری جذام باشند كه نیاز به درمان شدیدتر با داروهایی داشته باشد كه میتوانند التهاب را كاهش دهند.
اگر درمان انجام نشود، آسیب عصبی میتواند منجر به فلجی و لنگ شدن دست و پاها شود. در موارد بسیار پیشرفتهتر، ممکن است فرد به علت کمبود احساس لامسه دچار صدمات زیادی شده باشد و در نهایت بدن ممکن است انگشتان آسیبدیده را در طول زمان باز جذب کند و منجر به از دست دادن انگشتان دست و پاها شود. اگر اعصاب صورت آسیبدیده باشد، به علت از دست دادن احساس قرنیه چشم، زخم قرنیه و یا نابینایی نیز ممکن است رخ دهد، نشانههای دیگری از جذام پیشرفته ممکن است شامل از دست دادن ابرو و تغییر شکل زین اسبی شکل بینی ناشی از آسیب وارده به تیغه میانی بینی باشد.
آنتی بیوتیک های مورد استفاده در دوره درمان، باکتریهایی را که باعث بروز جذام میشوند، خواهند کشت؛ اما با وجود این که درمانها میتوانند سبب بهبودی بیماری شده و از بدتر شدن آن جلوگیری کنند، اما آسیبهای عصبی یا اختلالات جسمی را که ممکن است قبل از تشخیص رخ داده باشند، بازنمیگردانند؛ بنابراین، بسیار مهم است که بیماری هرچه سریعتر تشخیص داده شود، قبل از آنکه هر آسیب عصبی دائمی اتفاق بیفتد.
سلام و خسته نباشید. هفته گذشته بینی پدرم ابتدا ورم کرد و بغل از دو روز روی بینی اش زخم بزرگی افتاد همراه با ترشح. و ترشح آن هر جای پوستش پوستی که می ریخت اون قسمت هم زخم میشد. خودش میگفت گزیدگی. چون تقارن زمانی با باغچه رفتنش بود. البته من صدها بار رفتم و چیزیم نشد .دکتر آمپول پنیسیلین و جنتامایسین و قرص سفکسین بهش داده. من شک کردم به جذام. آیا احتمال هست؟
ممنونم راهنمایی کنید
شما هم می توانید در مورد این بیماری داستان خود را با ما به اشتراک بگذارید
برای ثبت داستان خود لازم است ابتدا وارد حساب کاربری خود شده یا روی دکمه " افزودن داستان جدید " کلیک کنید. همچنین داستان شما بعد از ثبت، توسط مدیریت سایت بررسی و بعد از تاییدیه مدیریت سایت، داستان شما نمایش داده می شود.شما هم می توانید در مورد این بیماری پرسش خود را با ما به اشتراک بگذارید
برای ثبت پرسش خود لازم است ابتدا وارد حساب کاربری خود شده یا روی دکمه " افزودن پرسش جدید " کلیک کنید. همچنین پرسش شما بعد از ثبت، توسط مدیریت سایت بررسی و بعد از تاییدیه مدیریت سایت، پرسش شما نمایش داده می شود.سلام و خسته نباشید. هفته گذشته بینی پدرم ابتدا ورم کرد و بغل از دو روز روی بینی اش زخم بزرگی افتاد همراه با ترشح. و ترشح آن هر جای پوستش پوستی که می ریخت اون قسمت هم زخم میشد. خودش میگفت گزیدگی. چون تقارن زمانی با باغچه رفتنش بود. البته من صدها بار رفتم و چیزیم نشد .دکتر آمپول پنیسیلین و جنتامایسین و قرص سفکسین بهش داده. من شک کردم به جذام. آیا احتمال هست؟
ممنونم راهنمایی کنید