سندروم متابولیک (metabolic syndrome)

در صورت داشتن حداقل ۳ مورد از موارد زیر شما مبتلا به سندروم متابولیک هستید:

• اضافه‌ وزن یا چاق بودن و وجود بیشتر وزن در قسمت میانی بدن. برای مردان دور کمر بیشتر از ۱۰۰ سانتیمتر و برای زنان دور کمر بیشتر از ۸۷٫۵ سانتیمتر نشان‌ دهنده این حالت است.
• فشار خون بالا (بیشتر از ۱۳ روی ۸٫۵ سانتیمتر جیوه)
• چربی خون بالا (تری گلیسیرید بیشتر از ۱۵۰ میلی‌گرم در دسی لیتر)
• کلسترول HDL (کلسترول خوب) پایین. برای مردان HDL کمتر از ۴۰ و برای زنان HDL کمتر از ۵۰ میلی‌گرم در دسی لیتر.

داشتن تعداد عوامل خطر بیشتر به معنی افزایش احتمال بروز بیماری قلبی است. حتی اگر کلسترول خون طبیعی باشد ممکن است هنوز شما در خطر ابتلا به حمله قلبی یا سکته مغزی باشید.

سندرم متابولیک علل متعددی دارد که با هم عمل می‌کنند. برخی از علل، از جمله کنترل اضافه‌ وزن و چاقی، یک زندگی بی‌تحرک، و مقاومت به انسولین می‌باشند.

عوامل دیگر که ممکن است نقشی در ایجاد سندرم متابولیک داشته باشند مانند مسن‌تر شدن می‌باشد که شما نمی‌توانید کنترلش کنید. خطر ابتلا به سندرم متابولیک با افزایش سن بیشتر است.

شما همچنین نمی‌توانید ژنتیک (قومیت و سابقه خانوادگی)، که ممکن است نقشی در ایجاد بیماری ایفا کند را کنترل کنید. به‌ عنوان‌ مثال، ژنتیک می‌تواند خطر مقاومت به انسولین را افزایش دهد، که می‌تواند منجر به سندرم متابولیک گردد.

افرادی که دچار سندرم متابولیک اغلب دو وضعیت دیگر دارند: لخته شدن خون بیش‌ازحد و مستمر و درجه پایین التهاب در سراسر بدن . محققان نمی‌دانند که آیا این شرایط باعث سندرم متابولیک می‌شوند و یا بدتر شدن آن.

محققان همچنان به مطالعه شرایطی که ممکن است نقشی در سندرم متابولیک بازی کنند پرداخته‌اند از قبیل:

• کبد چرب (تری گلیسرید مازاد و دیگر چربی‌ها در کبد)
• سندرم تخمدان پلی کیستیک (تمایل به توسعه کیست‌ها در تخمدان)
• سنگ‌های صفراوی
• مشکلات تنفسی در هنگام خواب (مانند آپنه خواب)

شرایط پنج‌گانه زیر که توضیح داده‌شده عوامل خطر سندروم متابولیک است. شما می‌توانید هریک از این عوامل خطر را به ‌تنهایی داشته باشید، اما آن‌ها تمایل دارند که باهم رخ دهند. شما باید حداقل سه عامل خطر سندروم متابولیک را داشته باشید تا مبتلابه سندرم متابولیک تشخیص داده شوید.

دور کمر بزرگ

این چاقی شکمی نیز نامیده می‌شود و یا “داشتن بدن سیبی‌شکل.” تجمع چربی در ناحیه معده، خطر بیشتری برای بیماری قلبی نسبت به تجمع چربی در قسمت‌های دیگر بدن، مانند بر روی باسن دارد.

سطح بالای تری گلیسیرید

تری گلیسرید نوع چربی موجود در خون است.

سطح کلسترول HDL پایین

HDL گاهی کلسترول “خوب” نامیده می‌شود. دلیل آن این است که به پاک کردن کلسترول از شریان‌ها کمک می‌کند. سطح کلسترول HDL پایین خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد.

فشار خون بالا

فشار خون نیرویی است حاصل هل دادن خون به دیواره‌های شریان‌ها. اگر این فشار افزایش یابد و همچنان بالا بماند، در طول زمان، می‌تواند به قلب شما آسیب رسانده و منجر به تجمع پلاک‌هایی بشود.

قند خون ناشتا

قند خون بالا در هنگام ناشتایی ممکن است یک علامت اولیه از دیابت باشد.

خطر ابتلا به بیماری قلبی

سندرم متابولیک خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد. خطر بیماری قلبی را می‌توان به خطر کوتاه‌مدت و بلندمدت تقسیم کرد.
“خطر” کوتاه‌ مدت به خطر داشتن یک حمله قلبی یا مرگ ناشی از بیماری قلبی در ۱۰ سال آینده اشاره دارد. “خطر دراز مدت” اشاره به خطر ابتلا به بیماری قلبی در طول عمر است. عوامل خطر دیگری، علاوه بر سندرم متابولیک، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد. به‌ عنوان‌ مثال، سطح کلسترول LDL بالا و سیگار کشیدن از عوامل خطر عمده برای بیماری قلبی است.

خطر بالا : اگر شما در حال حاضر مبتلا به بیماری قلبی یا دیابت هستید شما در این گروه هستید، نمره خطر بیش از ۲۰ درصد است.
خطر نسبتاً بالا : اگر شما دارای دو یا بیشتر از عوامل خطر هستید شما در این گروه هستید و نمره خطر ۱۰-۲۰ درصد است.
خطر متوسط : شما در این رده هستید در صورتی‌ که دارای دو یا بیشتر از عوامل خطر باشید و خطر کمتر از ۱۰ درصد است.
پایین‌ترین خطر : شما در این گروه هستید در صورتی‌ که دارای هیچ یا یک عامل خطر باشید.
حتی اگر نمره خطرتان بالا نیست، سندرم متابولیک خطر ابتلا به بیماری قلبی در طول زمان را افزایش می‌دهد. بنابراین، سندرم متابولیک باید درمان شود (به‌ طور عمده با تغییرات سبک زندگی).

اگر تغییر در سبک زندگی مؤثر نبود پزشک ممکن است با تجویز داروهایی به کنترل فشار خون، کلسترول خون و قند خون کمک کند.

انتخاب شیوه زندگی سالم، بهترین راه برای جلوگیری از سندرم متابولیک است. انتخاب یک شیوه زندگی برای حفظ یک وزن سالم مهم است شما می‌توانید دریابید که آیا دارای وزن سالمی  هستید یا نه؟ با استفاده از اندازه‌گیری دور کمر و شاخص توده بدن (BMI).

اندازه‌گیری چربی دور کمر  ، که خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و سایر بیماری‌ها را نشان می‌دهد.

BMI برآوردی از چربی کل بدن است. BMI بین ۲۵ و ۲۹٫۹ اضافه ‌وزن دارند. BMI ۳۰ یا بیشتر چاق است. BMI کمتر از ۲۵ هدف برای پیشگیری از سندرم متابولیک هستند. بقیه اهداف درمان هستند.

برای حفظ یک وزن سالم، پیروی از یک رژیم غذایی سالم لازم است سعی کنید پرخوری نکنید. یک رژیم غذایی سالم شامل انواع سبزیجات و میوه‌جات است. همچنین شامل غلات سبوس‌دار، محصولات لبنی بدون چربی یا کم‌ چرب، و خوردن مواد غذایی حاوی پروتئین، مانند گوشت بدون چربی، مرغ بدون پوست، غذاهای دریایی، فراورده‌های سویا، آجیل، دانه‌ها، لوبیا، و نخود.

یک رژیم غذایی سالم دارای سدیم (نمک)، شکر اضافه‌ شده، چربی‌های جامد، و غلات تصفیه‌ شده کم است. چربی‌های جامد اشباع‌ شده چربی و اسیدهای چرب ترانس ندارد. دانه‌های تصفیه‌ شده از پردازش غلات سبوس‌دار، که منجر به از دست دادن مواد مغذی (مانند فیبر رژیم غذایی) می‌شود هم ندارد.

مرجع تخصصی پزشکی و سلامت دکتر سوشا