بیماری التهابی روده | کرون (Crohns)

در برخی از افراد مبتلابه بیماری کرون، فقط آخرین بخش از روده کوچک (ایلئوم) تحت تأثیر قرار می‌گیرد. در برخی دیگر، این بیماری به بخشی از روده بزرگ محدودشده است. شایع‌ترین مناطق آسیب‌پذیر از بیماری کرون در آخرین بخش از روده کوچک و روده بزرگ قرار دارد. علائم و نشانه‌های بیماری کرون می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. آن‌ها معمولاً به‌تدریج توسعه می‌یابند، اما گاهی اوقات به‌طور ناگهانی، بدون هشدار ایجاد می‌گیرند. همچنین شما ممکن است در دوره‌هایی از زمان، هیچ علائم یا نشانه‌ای نداشته باشید (بهبودی). هنگامی‌که بیماری فعال است، علائم و نشانه‌ها عبارت‌اند از:

• اسهال
• تب و خستگی
• درد شکمی و گرفتگی عضلات
• خون در مدفوع
• زخم‌های دهانی
• کاهش اشتها و کاهش وزن
• درد یا ترشح در نزدیکی و یا اطراف مقعد به علت التهاب

سایر علائم و نشانه

افراد مبتلابه بیماری شدید کرون همچنین ممکن است علائم زیر را تجربه کنند:

• التهاب پوست، چشم و مفاصل
• التهاب کبد یا مجاری صفراوی
• تأخیر در رشد جسمانی یا رشد جنسی در کودکان

علت دقیق بیماری کرون ناشناخته باقی‌مانده است. پیش‌ازاین، پزشکان به رژیم غذایی و استرس، مشکوک بودند اما اکنون پزشکان می‌دانند که این عوامل ممکن است باعث تشدید بیماری شوند اما بیماری کرون را ایجاد نمی‌کنند. تعدادی از عوامل، مانند وراثت و اختلال در سیستم ایمنی، به‌احتمال‌زیاد در ایجاد بیماری نقش بازی می‌کنند.

سیستم ایمنی بدن: این امکان وجود دارد که یک ویروس یا باکتری بیماری کرون را آغاز کند. زمانی که سیستم ایمنی برای مبارزه با میکروارگانیسم‌های مهاجم تلاش می‌کند، یک پاسخ ایمنی غیرطبیعی باعث می‌شود که سیستم ایمنی بدن به سلول‌های خودی در دستگاه گوارش، نیز حمله کند.

وراثت: کرون در افرادی که اعضای خانواده مبتلابه این بیماری دارند، شایع است. به‌طوری‌که ژن‌های خاصی ممکن است برخی از افراد را بیشتر مستعد این بیماری کنند. با این‌حال، بسیاری از افراد مبتلابه بیماری کرون دارای سابقه خانوادگی این بیماری نیستند.

عوامل خطر برای بیماری کرون ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• سن: بیماری کرون می‌تواند در هر سنی رخ دهد، اما احتمال ابتلا به این بیماری در جوانی قبل از ۳۰ سالگی بیشتر است.
• قومیت یا نژاد: اگرچه بیماری کرون می‌تواند هر گروه قومی را تحت تأثیر قرار دهد ولی مردم سفیدپوست و مردم اروپای شرقی یهودی‌تبار را بیشتر تحت تأثیر قرار می‌دهد.
• سابقه خانوادگی: شما در معرض خطر بالاتری هستید اگر یکی از بستگان نزدیکتان، مانند پدر، مادر، خواهر و برادر و یا فرزندتان به بیماری کرون دچار باشد.
• سیگار کشیدن: سیگار کشیدن مهم‌ترین عامل خطر قابل‌کنترل برای توسعه بیماری کرون است.
• داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی: این داروها شامل ایبوپروفن، ناپروکسن سدیم، دیکلوفناک سدیم و دیگر موارد می‌شود. گرچه آن‌ها بیماری کرون ایجاد نمی‌کنند، ولی می‌توانند به التهاب روده منجر شده و بیماری کرون را بدتر کنند.
• محل زندگی: زندگی در مناطق شهری یا کشورهای صنعتی، شما را بیشتر در معرض ابتلا به بیماری کرون قرار می‌دهد که شاید برخی از علل آن عوامل زیست‌محیطی، رژیم غذایی توأم با چربی زیاد یا کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده، باشد. مردمی که در آب‌وهوای شمالی زندگی می‌کنند همچنین به نظر می‌رسد در معرض خطر بیشتری باشند.

بیماری کرون ممکن است به یک یا چند مورد از عوارض زیر منجر شود:
التهاب محدود به دیواره روده، که می‌تواند به زخم و تنگی آن منجر شود و یا التهابی که در روده منتشر می‌شود.

• انسداد روده: بیماری کرون بر ضخامت دیواره روده تأثیر می‌گذارد. با گذشت زمان، بخش‌هایی از روده می‌تواند ضخیم و باریک شود که ممکن است جریان مناسب مجرای گوارشی را مسدود کند. ممکن است نیاز به عمل جراحی برای برداشتن بخشی از روده بیمار وجود داشته باشد.
• زخم : التهاب مزمن می‌تواند به زخم‌های باز در هر نقطه از دستگاه گوارش، ازجمله دهان و مقعد و در ناحیه تناسلی (میاندوراه) منجر شود.
• فیستول: گاهی اوقات زخم می‌توانید به‌طور کامل از طریق دیواره روده گسترش‌یافته، ایجاد فیستول (اتصال غیرطبیعی بین بخش‌های مختلف بدن) کند. فیستول می‌توانید بین روده و پوست و یا بین روده و ارگان‌های دیگر ایجاد شود. فیستول در نزدیکی و یا در اطراف ناحیه مقعد از بقیه رایج‌تر است. در برخی از موارد، فیستول ممکن است دچار عفونت شده و تشکیل آبسه دهد که اگر درمان نشود، می‌تواند تهدیدکننده زندگی باشد.
• شقاق مقعد: یک پارگی کوچک در بافت مقعد یا در پوست اطراف مقعد که ممکن است دچار عفونت شود. اغلب با حرکات دردناک روده همراه است و ممکن است به یک فیستول دردناک منجر می‌شود.
• سوءتغذیه: اسهال، درد شکمی و گرفتگی عضلات ممکن است خوردن و یا جذب مواد مغذی در روده را با مشکل مواجه کند. همچنین می‌تواند ایجاد کم‌خونی ناشی از کمبود آهن یا ویتامین B-۱۲ کند.
• سرطان روده بزرگ: داشتن بیماری کرونی که روده بزرگ شما را تحت تأثیر قرار دهد خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش می‌دهد. برای افرادی که به بیماری کرون دچار نیستند دستور غربالگری برای سرطان کولون هر ۱۰ سال یک‌بار بعد از سن ۵۰ سالگی داده‌شده است.
• دیگر مشکلات سلامتی: بیماری کرون می‌تواند مشکلات در دیگر نقاط بدن ایجاد کند. ازجمله این مشکلات می‌توان به کم‌خونی، پوکی استخوان و بیماری‌های کیسه صفرا و یا کبد اشاره کرد.
• خطرات دارو: بعضی از داروهای بیماری کرون، با مسدود کردن عملکرد سیستم ایمنی بدن عمل می‌کنند لذا با خطر کمی برای ایجاد سرطان‌های درحال‌توسعه مانند سرطان لنفوم و پوست همراه هستند. آن‌ها همچنین خطر ابتلا به عفونت را افزایش می‌دهند. کورتیکواستروئیدها می‌توانند با خطر پوکی استخوان، شکستگی استخوان، آب‌مروارید، آب‌سیاه، دیابت و فشارخون بالا همراه باشند.

آزمون اختصاصی برای تشخیص بیماری کرون وجود ندارد لذا معمولاً پزشک با رد کردن سایر علل علائم و نشانه‌های موجود به تشخیص می‌رسد. پزشک معمولاً با استفاده از ترکیبی از آندوسکوپی، بیوپسی (نمونه‌برداری مستقیم) و آزمایشات رادیولوژی برای تأیید تشخیص بیماری کرون عمل می‌کند.

آزمایش خون

انجام آزمایش خون برای بررسی وضعیت کم‌خونی و یا عفونت و از طرفی آزمایش مدفوع برای بررسی وجود خون در مدفوع، متداول است.

سایر روش‌ها

• کولونوسکوپی: در روش کولونوسکوپی پزشک تمام کولون را با استفاده از یک لوله نازک، انعطاف‌پذیر و نورانی همراه با یک دوربین متصل، مشاهده می‌کند. در این روش، همچنین پزشک می‌تواند نمونه کوچکی از بافت را برای تجزیه‌وتحلیل آزمایشگاهی و کمک به تأیید تشخیص بردارد (بیوپسی). خوشه‌ای از سلول‌های التهابی به نام گرانولوم، در صورت وجود، تأیید تشخیص کرون منجر خواهد شد.
• سیگموئیدوسکوپی انعطاف‌پذیر: در این روش، دکتر با استفاده از یک لوله بلند و باریک، انعطاف‌پذیر و نورانی به بررسی سیگموئید، آخرین بخش از روده بزرگ، می.
• توموگرافی کامپیوتری یا سی‌تی‌اسکن: در این روش با کمک اشعه X تصاویری از کل روده بالأخص روده کوچک فراهم آمده تا پزشک بتواند وضعیت آن را بررسی نماید.
• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI): اسکنر MRI با استفاده از یک میدان مغناطیسی و امواج رادیویی برای ایجاد تصاویر دقیق از اندام‌ها و بافت عمل می‌کند. MRI به‌خصوص برای ارزیابی فیستول اطراف ناحیه مقعد (MRI لگن) و یا روده کوچک (MR enterography) مفید است.
• آندوسکوپی کپسولی: برای این آزمون، شما یک کپسول که دارای یک دوربین می‌باشد را می‌بلعید. این دوربین می‌تواند تصاویر دقیقی از وضعیت دستگاه گوارش به مانیتور بدهد. سپس دوربین بدون دردسر، در مدفوع از بدن شما خارج می‌شود. شما هنوز هم ممکن است نیاز به آندوسکوپی همراه با بیوپسی برای تأیید تشخیص بیماری کرون داشته باشید.
• آندوسکوپی دو بالونی: در این روش یک اسکوپ طویل‌تر استفاده می‌شود که بتواند از سایر مناطقی که در آندوسکوپی معمولی امکان تهیه تصاویر از آن‌ها وجود ندارد، تصاویری تهیه کند. این روش زمانی مفید است که انجام آندوسکوپی کپسولی اختلالات را نشان می‌دهد، اما تشخیص قطعی هنوز هم مورد سؤال است.
• تصویربرداری از روده کوچک: این تست، بخشی از روده کوچک که توسط کولونوسکوپی دیده نمی‌شود را ارزیابی می‌کند. بعد از نوشیدن یک مایع حاوی باریم، پزشکان با استفاده از اشعه X، سی‌تی‌اسکن یا MRI تصاویری از روده کوچک تهیه می‌کنند.

درمان بیماری کرون معمولاً شامل دارودرمانی و در موارد خاص، عمل جراحی است. در حال حاضر هیچ درمانی برای این بیماری وجود ندارد. در این بیماری هدف از درمان، کاهش التهاب است که باعث بهبود علائم و نشانه‌ها می‌شود. همچنین با بهبود پیش‌آگهی طولانی‌مدت، عوارض را محدود می‌سازد. در مواردی ممکن است درمان نه تنها به بهبود علائم بلکه به بهبود درازمدت منجر شود.

داروهای ضدالتهابی

داروهای ضدالتهابی اغلب اولین گام در درمان بیماری التهابی روده یا کرون می‌باشند. آن‌ها عبارت‌اند از:

• آمینوسالیسیلات-۵ خوراکی: این داروها ممکن است در درمان بیماری کرون روده بزرگ مؤثر باشند اما برای درمان بیماری در روده کوچک تأثیری نخواهند داشت.
• کورتیکواستروئیدها: کورتیکواستروئیدها مثل پردنیزولون می‌تواند به کاهش التهاب در هر نقطه از بدن کمک کند اما داری عوارض جانبی متعددی می‌باشد. ازجمله چهره پف‌کرده، رشد بیش‌ازحد مو در صورت، عرق شبانه، بی‌خوابی و بیش فعالی. عوارض جانبی بیشتر جدی شامل فشارخون بالا، دیابت، پوکی استخوان، شکستگی استخوان، آب‌مروارید، آب‌سیاه و افزایش احتمال عفونت. همچنین، کورتیکواستروئیدها برای همه مبتلابه بیماری کرون کار نمی‌کند.

سرکوبگران سیستم ایمنی بدن

این داروها نیز با متوقف کردن سیستم ایمنی از تولید موادی که باعث التهاب می‌شوند، التهاب را کاهش می‌دهند. برای برخی افراد، ترکیبی از این داروها بهتر از یک دارو به‌تنهایی، کار می‌کند. داروهای سرکوب‌کننده ایمنی عبارت‌اند از:

• آزاتیوپورین (Imuran) و مرکاپتوپورین (Purinethol): این داروهای سرکوب‌کننده ایمنی به‌طور گسترده برای درمان بیماری التهابی روده، مورداستفاده می‌باشند. عوارض مصرف کوتاه‌مدت آن‌ها می‌تواند التهاب کبد یا لوزالمعده و سرکوب مغز استخوان باشد. عوارض بلندمدت، اگرچه نادر است، شامل برخی عفونت‌ها و سرطان ازجمله لنفوم و سرطان پوست می‌باشد. آن‌ها همچنین ممکن است منجر به تهوع و استفراغ شوند.
• اینفلکسی مآب( Infliximab): این داروها، به نام مهارکننده TNF یا “داروهای بیولوژیک،” با خنثی کردن یک پروتئین سیستم ایمنی به نام فاکتور نکروزدهنده تومور (TNF) عمل می‌کنند. آن‌ها برای بزرگ‌سالان و کودکان با بیماری متوسط تا شدید کرون برای کاهش علائم و نشانه‌ها استفاده می‌شوند.
• متوترکسات (Rheumatrex): این دارو که برای درمان سرطان، پسوریازیس و آرتریت روماتوئید استفاده می‌شود، گاهی اوقات برای افراد مبتلابه بیماری کرون که به خوبی به داروهای دیگر پاسخ نمی‌دهند نیز استفاده می‌شود. عوارض جانبی کوتاه‌مدت شامل تهوع، خستگی و اسهال و به‌ندرت، ذات می‌باشد. استفاده طولانی‌مدت می‌تواند به سرکوب مغز استخوان، زخم شدن کبد و گاهی سرطان منجر شود.
• سیکلوسپورین(Cyclosporine): این داروهای قوی، اغلب برای کمک به بهبود فیستول‌های ناشی از کرون و به‌طورمعمول برای افرادی که به خوبی به داروهای دیگر پاسخ نداده‌اند استفاده می‌شود. سیکلوسپورین به‌طور بالقوه باعث عوارض جانبی جدی، مانند آسیب کلیه و کبد، تشنج و عفونت‌های کشنده خواهد شد. این داروها برای استفاده طولانی‌مدت نیست.
• ناتالیزوماب(Natalizumab): این دارو از اتصال اینتگرین (از مولکول‌های سلول‌های ایمنی خاص) به سلول‌های دیگر در مخاط روده جلوگیری می‌کند. ناتالیزوماب برای افراد مبتلابه بیماری متوسط تا شدید کرون با شواهد التهاب که به خوبی به داروهای دیگری پاسخ نمی‌دهند، تأییدشده است. ازآنجاکه این دارو با خطر نادر ولی جدی بیماری لکوانسفالوپاتی فوکال پیشرونده (یک بیماری مغزی که معمولاً به مرگ یا ناتوانی شدید منجر می‌شود) منجر می‌شود، جز در موارد خاص استفاده نمی‌شود.

آنتی‌بیوتیک‌ها

آنتی‌بیوتیک می‌تواند میزان زهکشی (دریناژ) را کاهش دهد و گاهی فیستول و آبسه در افراد مبتلابه بیماری کرون را التیام بخشد. برخی از محققان همچنین معتقدند آنتی‌بیوتیک‌ها به کاهش باکتری‌های مضر روده که ممکن است نقش مهمی در فعال‌سازی سیستم ایمنی بدن و روده ایفا کنند و منجر به التهاب شوند، ایفا می‌کند. آنتی‌بیوتیک‌هایی که اغلب تجویز می‌شوند شامل:

• مترونیدازول (Metronidazole): در یک زمان، مترونیدازول آنتی‌بیوتیکی بود که بیشتر برای بیماری کرون مورداستفاده قرار می‌گرفت. بااین‌حال، می‌تواند باعث عوارض جانبی جدی، ازجمله بی‌حسی و سوزن سوزن شدن دست‌وپا و گاهی درد عضلانی و ضعف شود.
• سیپروفلوکساسین(Ciprofloxacin): این دارو که سبب بهبود علائم در برخی از افراد مبتلابه بیماری کرون می‌شود، در حال حاضر به‌طورکلی به مترونیدازول ترجیح داده می‌شود. یک عارضه جانبی نادر آن، پارگی تاندون است که درصورتی‌که از کورتیکواستروئیدها نیز استفاده می‌کنید، خطر آن افزایش می‌یابد.

سایر اقدامات

علاوه بر کنترل التهاب، برخی داروها ممکن است به از بین بردن علائم و نشانه‌های شما کمک کند، اما همیشه قبل از مصرف هر دارو با دکتر خود صحبت کنید. بسته به‌شدت بیماری کرون، دکتر شما ممکن است یک یا بیشتر از موارد زیر را توصیه کند:

• ضد اسهال
• مسکن‌ها
• مکمل‌های آهن
• مکمل ویتامین ب 12
• مکمل کلسیم و ویتامین D

تغذیه‌درمانی

دکتر شما ممکن است یک رژیم غذایی خاص از طریق تغذیه با لوله (تغذیه روده‌ای) و یا تزریق مواد مغذی به داخل ورید (تغذیه تزریقی) را برای درمان بیماری کرون توصیه کند. این می‌تواند وضعیت تغذیه فرد را بهبود بخشیده و به روده استراحت بدهد. استراحت روده می‌تواند التهاب روده را در کوتاه‌مدت کاهش دهد. پزشک شما همچنین ممکن است حجم کم مواد غذایی و یک رژیم غذایی کم فیبر را برای کاهش خطر ابتلا به انسداد روده باریک، توصیه کند که این امر به کاهش حجم و تعداد دفعات دفع مدفوع، منجر خواهد شد.

عمل جراحی

اگر رژیم غذایی و تغییر شیوه زندگی، درمان دارویی یا درمان‌های دیگر علائم و نشانه‌ها را کاهش ندهد، دکتر شما ممکن است عمل جراحی را توصیه کند. حدود نیمی از افراد مبتلابه بیماری کرون حداقل یک عمل جراحی نیاز خواهند داشت. بااین‌حال، جراحی درمان قطعی بیماری کرون نیست. در طول عمل جراحی، جراح، بخش آسیب‌دیده دستگاه گوارش را حذف می‌کند. جراحی همچنین ممکن است برای بستن فیستول و تخلیه آبسه انجام شود. یک روش رایج در مورد بیماری کرون، استریکتورپلاستی (strictureplasty) است که در آن بخش‌هایی از روده که خیلی تنگ‌شده‌اند، باز می‌شوند.
مزایای عمل جراحی برای بیماری کرون معمولاً موقتی هستند. این بیماری اغلب تکرار می‌شود و اغلب در نزدیکی بافت پیوندی می‌باشد. بهترین روش این است که به دنبال عمل جراحی با تجویز دارو، خطر عود بیماری به حداقل رسانده شود.

• تغذیه برای بیماری سندروم روده تحریک پذیر
• کمبود ویتامین D باعث افزایش سندرم روده تحریک پذیر ( IBS ) می‌شود

© سایت پزشکی و سلامت دکتر سوشا