اختلال بیش فعالی یا کمبود توجه (attention-deficit/Hyperactivity disorder)
درباره اختلال بیش فعالی
اطلاعات بیماریها : ویژگی اصلی اختلال بیش فعالی/کمبود توجه عبارت است از الگوی مستمر بیتوجهی و یا بیش فعالی، شدیدتر و تکرار شوندهتر از آنچه که به طور معمول در کودکان در همان سطح رشدی دیده میشود.
این اختلال با اسامی آسیب مغزی مختصر، اختلال کمبود توجه، اختلال عملکرد مغزی مختصر نامیده میشد. اصطلاح تشخیصی فعلی بیش فعالی/کمبود توجه است گرچه وجود بیشفعالی برای تشخیص گذاری الزامی نیست.
همهگیرشناسی(شیوع)
به علت تفاوت و تغییر تعریف بیش فعالی/کمبود توجه تعیین شیوع آن دشوار است ولی میتوان گفت در سنین قبل از مدرسه و دوران مدرسه اختلال شایعی است.
تقریباً ۳-۵% کودکان مدارس ابتدایی به آن دچار هستند. در پسرها شایعتر از دخترها بوده و با نسبت تقریبی 3 به 1 دیده میشود. این اختلال در پسر بچههای اول خانواده شایعتر است. در والدین این کودکان هیپرکینزی (پرجنبشی)، سوسیوپاتی (شخصیت ضد اجتماعی)، الکلیسم و اختلال تبدیلی (conversion disorder) شایعتر است.
علائم و نشانههای اختلال بیش فعالی
کلیک کنیدعلائم و تظاهرات بالینی
برای تشخیص بیش فعالی/کمبود توجه علائم باید قبل از ۷ سالگی شروع شود. علائم ممکن است در دوران شیرخوارگی نیز دیده شود. این شیرخواران نسبت به محرکها بسیار حساساند و تحت تأثیر سروصدا، نور، تغییرات درجه حرارت و سایر تغییرات محیطی دچار آشفتگی میگردند. علائم بیش فعالی/کمبود توجه را میتوان به سه گروه اصلی تقسیم کرد:
اختلال در توجه
به جزئیات توجه کافی ندارند. به علت بیتوجهی در فعالیتهای مختلف (تحصیل-کار) دچار اشتباه میشوند. اغلب در حفظ و تداوم توجه در پرداختن به امور مشکل دارند. فعالیت آموزشی را تعقیب نمیکنند. تکالیف مدرسه را تمام نمیکنند. در سازماندهی فعالیت و وظایف مشکل دارند. اشیاء ضروری برای انجام فعالیتها را گم میکنند. محرک خارجی حواسشان را پرت میکنند و فراموشکار هستند.
بیش فعالی
ناآرام و بیقرار هستند. اغلب زیاد حرف میزنند. دربازیها و سرگرمیها نمیتوانند فعالیت آرام داشته باشند. معمولاً در کلاس یا موقعیتهایی که نیاز به نشستن دارد نمیتوانند در صندلی آرام و قرار بگیرند.
تکانش گری
قبل از تمام شدن سؤال پاسخ میدهند. انتظار را تحمل کنند. گاهی رفتار تکانهای خطرناک از آنها سر میزند. صحبت دیگران را قطع کرده و مداخله میکنند.
تغییر علائم از زمانی به زمان دیگر و در موقعیتهای متفاوت از علائم مشخصه بیش فعالی/کمبود توجه است. بسیاری از این افراد در فعالیتهای انتخابی مورد علاقهشان مانند تماشای تلویزیون و بازیهای کامپیوتری برای ساعتی و حتی بیشتر میتوانند توجهشان را حفظ کنند.
علل اختلال بیش فعالی
کلیک کنیدنقش عوامل ژنتیک در پژوهشهای مختلف نشان دادهشده است. آسیب جزئی نامحسوس مغزی (آسیبهای عروقی-سمی-متابولیک و مکانیکی) در طی دوران جنینی یا پری ناتال(پیش از بارداری) از دیرباز مطرح بوده است. اختلال سیستمهای دوپامینرژیک و نورآدرنرژیک و نیز اختلال در تکامل سیستم عصبی مرکزی بهخصوص لوب جلویی مغز در بروز این اختلال مطرح هستند.
شواهدی وجود دارد که بیشترین میزان تولد کودکان بیش فعالی/کمبود توجه در ماه شهریور است. طبق این یافته میتوان چنین نتیجهگیری کرد که مواجهه با عفونتهای زمستانی طی سه ماه اول بارداری بهعنوان یک عامل مستعد سازنده عمل میکند.
به علت محرومیتهای هیجانی، بیش فعالی در کودکان مقیم موسسهها بیشتر دیده میشود. با رفع عوامل محرومیت این مشکل نیز برطرف میشود. حوادث استرس آمیز، اختلال در تعادل خانوادگی و سایر عوامل اضطرابانگیز در شروع و تداوم این اختلال نقش دارند.
افزودنیهای مختلف به مواد غذایی (مواد رنگی-نگهدارندهها و مواد قندی) در سببشناسی این اختلال مطرح شدهاند ولی در هیچ پژوهش علمی این امر ثابت نشده است.
تشخیص اختلال بیش فعالی
کلیک کنیدبیش فعالی نرمال، اضطراب، افسردگی، مانیا، اختلال سلوک و اختلالات یادگیری در تشخیص افتراقی بیش فعالی/کمبود توجه مطرح هستند.
درمان اختلال بیش فعالی
کلیک کنیددرمان جامع بیش فعالی/کمبود توجه رفتاردرمانی، رواندرمانی، مشاوره خانواده و دارودرمانی را شامل میشود. دارودرمانی از ارکان درمان بیش فعالی/کمبود توجه است. محرک سیستم عصبی مرکزی، ضد افسردگیهای سه حلقهای، کلونیدین (Clonidine)، مهارکننده باز جذب سروتونین و آنتی سایکوتیکها در درمان این اختلال کاربرد دارند.
محرکها
این گروه شامل متیل فنیدیت (Methylephenydate)، آمفتامین (دکستروآمفتامین) و پمولین (Pemoline) میباشد.
در ایران از این گروه دارویی فقط متیل فنیدیت بهصورت قرصهای 10mg تحت نظارت وزارت بهداشت و درمان و با تجویز پزشک متخصص با رعایت جوانب لازم جهت جلوگیری از سوءمصرف عرضه میشود. مصرف متیل فنیدیت در کودکان کمتر از ۶ سال و دکستروآمفتامین در کودکان کمتر از سه سال ممنوع است. مکانیسم دقیق تأثیر این داروها ناشناخته است.
از ضدافسردگیهای سه حلقهای ایمی پرامین(Imipramine)، دز پرامین(Desipramine) و نورتریپتیلین (Nortriptyline) با موفقیت مورد استفاده قرار گرفتهاند. در تجویز این داروها عوارض قلبی آنها را باید با دقت در نظر داشت. کلونیدین بهخصوص در کودکان بیش فعالی/کمبود توجه که دچار تیک نیز هستند انتخاب مناسبی است. محرکهای سیستم عصبی مرکزی انتخاب اول در دارو درمانی بیش فعالی/کمبود توجه هستند.
پیشگیری از اختلال بیش فعالی
کلیک کنیدسیر بیش فعالی/کمبود توجه بسیار متنوع است. بعضی از علائم ممکن است تا بزرگسالی نیز ادامه یابد. بیش فعالی اولین علامت و اختلال توجه آخرین علامتی است که از بین میرود.
این کودکان مستعد ابتلا به اختلال سلوک، اختلال شخصیت ضداجتماعی و دیگر اختلالات شخصیتی، اختلالات خلقی و مشکلات یادگیری هستند.
شما هم می توانید در مورد این بیماری داستان خود را با ما به اشتراک بگذارید
برای ثبت داستان خود لازم است ابتدا وارد حساب کاربری خود شده یا روی دکمه " افزودن داستان جدید " کلیک کنید. همچنین داستان شما بعد از ثبت، توسط مدیریت سایت بررسی و بعد از تاییدیه مدیریت سایت، داستان شما نمایش داده می شود.شما هم می توانید در مورد این بیماری پرسش خود را با ما به اشتراک بگذارید
برای ثبت پرسش خود لازم است ابتدا وارد حساب کاربری خود شده یا روی دکمه " افزودن پرسش جدید " کلیک کنید. همچنین پرسش شما بعد از ثبت، توسط مدیریت سایت بررسی و بعد از تاییدیه مدیریت سایت، پرسش شما نمایش داده می شود.