ویتیلیگو | برص | پیسی ( Vitiligo )

علامت اصلی بیماری ویتیلیگو از بین رفتن رنگ نواحی خاصی از پوست می‌باشد و معمولاً این بی‌رنگ شدن، در نقاطی از پوست اتفاق می‌افتد که بیشترین تماس را با نور خورشید دارند (مانند دست‌ها، بازوها، صورت و لب‌ها).

به طور کلی علائم ویتیلیگو شامل موارد زیر می‌شود :

• از بین رفتن رنگ در نواحی خاصی از پوست
• سفیدی زودرس و یا خاکستری شدن موهای سر، مژه، ابرو و ریش
• از دست رفتن رنگ در بافت‌های پوشاننده دهان و بینی (منظور غشای مخاطی پوشاننده حفرات دهان و بینی است)
• از بین رفتن یا تغییر رنگ لایه داخلی چشم و شبکیه

ویتیلیگو می‌تواند در هر سنی آغاز شود؛ اما معمولاً قبل از ۲۰ سالگی بروز پیدا می‌کند.

بر اساس این که شما به چه نوعی از ویتیلیگو دچار شده باشید، تکه‌های بی‌رنگ پوست می‌تواند نواحی خاصی از بدن را بپوشاند؛ مانند:

• بی‌رنگ شدن پوست اکثر بخش‌های بدن : این نوع از ویتیلیگو که شایع‌ترین نوع آن می‌باشد به ویتیلیگو جنرالیزه معروف است که در آن تکه‌های بی‌رنگ پوست به شکل تقریباً متقارنی در دو طرف بدن پیشرفت می‌کنند.
• بی‌رنگ شدن پوست تنها یک طرف و یا یک بخش از بدن : این نوع از بیماری پیسی که ویتیلیگو سگمنتال نامیده می‌شود بیشتر در افراد جوان‌تر رخ می‌دهد. این نوع از ویتیلیگو معمولاً به مدت یک تا دو سال ادامه می‌یابد و سپس متوقف می‌شود.
• یک یا چند قسمت از بدن شما : این نوع ویتیلیگو تحت عنوان ویتیلیگو موضعی یا کانونی نامیده می‌شود و تنها بخش‌های کوچکی از بدن شما را تحت تأثیر قرار خواهد داد.

پیش‌بینی چگونگی پیشرفت بیماری پیسی شما کار دشواری خواهد بود. گاهی اوقات بی‌رنگ شدن پوست بدون نیاز به درمان متوقف می‌شوند. در برخی از موارد، از بین رفتن رنگ‌دانه‌های پوستی گسترش پیدا می‌کند و بیشتر نواحی پوست را پوشش می‌دهد. به ندرت پوست رنگ قبلی خود را به دست می‌آورد.

ویتیلیگو زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های تولید کننده رنگ‌دانه (ملانوسیت‌ها) می‌میرند یا فعالیتشان متوقف می‌شود. ملانوسیت‌ها ملانین تولید می‌کنند که رنگ‌دانه‌ای است که رنگ پوست، مو و چشم را ایجاد می‌کند؛ بنابراین با عدم تولید ملانین، بخش‌هایی از پوست روشن‌تر و یا به‌طور کامل سفید می‌شود. متخصصان هنوز نمی‌دانند که چرا سلول‌های تولید کننده رنگ‌دانه، از بین می‌روند یا فعالیتشان کم می‌شود. ممکن است علت آن یکی از موارد زیر باشد:

• یک اختلال که در آن سیستم ایمنی بدن شما به ملانوسیت‌های پوست حمله می‌کند و آن را از بین می‌برد (بیماری خودایمنی)
• سابقه خانوادگی (فرد این بیماری را به ارث ببرد)
• یک اتفاق محرک مانند آفتاب سوختگی ، استرس یا قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی صنعتی

افراد مبتلا به ویتیلیگو ممکن است در معرض خطر بیشتری برای عوارض زیر باشند:

• اختلالات اجتماعی یا روانی (به دلیل تغییرات ظاهری پیش آمده)
• آفتاب سوختگی و یا سرطان پوست
• مشکلات چشم مانند التهاب عنبیه
• از دست دادن شنوایی

بررسی سابقه پزشکی و معاینه

اگر پزشکتان مشکوک به ویتیلگو شود از شما درباره سابقه پزشکیتان سؤالاتی خواهد پرسید. سپس شما را معاینه می‌کند تا سایر بیماری‌های احتمالی مانند درماتیت یا پسوریازیس را رد کند. پزشکتان ممکن است با استفاده از لامپ‌های مخصوص UV پوستتان را از نظر ضایعات ویتیلیگو مورد بررسی قرار دهد.

بیوپسی پوست و آزمایش خون

علاوه بر بررسی سابقه پزشکی شما و اعضای خانواده‌تان و معاینه فیزیکی شما، پزشکتان ممکن است اقدامات زیر را انجام دهد:

• برداشتن یک نمونه کوچک از پوست ناحیه درگیر با بیماری ( بیوپسی )
• گرفتن نمونه خون برای بررسی بیماری‌های خودایمنی مانند آنمی (کم خونی) یا دیابت

درمان‌های متعددی برای بازگرداندن رنگ پوست در دسترس می‌باشد؛ اما نتایج حاصل از این روش‌ها متفاوت و غیر قابل پیش‌بینی است. برخی از روش‌های درمانی دارای عوارض جانبی جدی می‌باشد. بنابراین پزشکتان در وهله اول به شما پیشنهاد خواهد داد که با استفاده از لوازم آرایشی ظاهر پوستتان را بهبود بخشید.

اگر شما و پزشکتان تصمیم گرفتید که مشکلتان را به کمک دارو، جراحی یا نوردرمانی درمان کنید، باید چند ماهی برای مشخص شدن اثر بخشی روش درمانی صبر کنید. نتایج به سرعت حاصل نخواهند شد. گاهی ممکن است نیاز باشد بیش از یک روش و یا ترکیبی از چند روش را برای گرفتن نتیجه بهتر امتحان کنید.

حتی اگر درمان در یک زمانی اثربخش باشد، نتایج ممکن است برای درازمدت باقی نماند و یا ضایعات جدیدی در پوست نمایان شوند.

داروها

هیچ دارویی وجود ندارد که روند بیماری ویتیلیگو را متوقف کند به این معنا که دارویی وجود ندارد که بتواند جلوی مرگ یا غیرفعال شدن سلول‌های تولید کننده رنگ‌دانه را بگیرد؛ اما داروهایی وجود دارند که در صورت استفاده تنها و یا در ترکیب با نوردرمانی می‌توانند به بازگرداندن نسبی ‌رنگ پوست کمک کنند.

• کرم‌هایی که التهاب را کنترل می‌کنند : استفاده از کرم‌های کورتیکواستروئیدی در نواحی درگیر پوست می‌تواند به بازگرداندن رنگ پوست کمک کند خصوصاً اگر در مراحل اولیه بیماری از آن‌ها استفاده شود. این نوع از کرم‌ها مؤثرند و استفاده از آن‌ها آسان است. اما می‌تواند یکسری اثرات جانبی برای فرد به همراه داشته باشد مانند نازک شدن پوست یا ظاهر شدن یکسری خطوط بر روی پوست صورت.
• داروهایی که بر روی سیستم ایمنی اثر می‌گذارند : پماد حاوی تاکرولیموس (tacrolimus) یا پیمکرولیموس (pimecrolimus) ممکن است برای افرادی که دارای نقاط کوچکی از بی‌رنگی پوست به ویژه در صورت و گردن هستند، مؤثر باشد. این درمان ممکن است عوارض جانبی کمتری نسبت به کورتیکواستروئیدها داشته باشد و می‌تواند با روش نوردرمانی (با اشعه UV) همراه شود. با این وجود سازمان غذا و دارو درباره ارتباط احتمالی بین مصرف این دارو و سرطان پوست و لنفوم هشدار داده است.

روش‌های درمانی

• ترکیب پسورالن و نوردرمانی : در این روش یک ماده استخراج شده از گیاه به نام پسورالن (psoralen) با روش نوردرمانی ترکیب می‌شود که در مجموع به آن فتوکموتراپی گفته می‌شود. این فرایند می‌تواند تا حدودی رنگ از دست رفته پوست را بازگرداند. روش کار به این شکل است که بعد از مصرف خوراکی پسورالن و یا استعمال آن بر روی پوست، فرد در معرض اشعه UV قرار می‌گیرد. این روش ترکیبی نتیجه بهتری نسبت به انجام هریک از این دو روش به صورت مجزا خواهد داشت. شما نیاز دارید که این روش درمانی را تا 3 بار در هفته و به مدت 6 تا 12 ماه تکرار کنید.
• از بین بردن رنگ باقیمانده : به این روش درمانی زمانی پرداخته می‌شود که ویتیلیگو در بدن انتشار یافته باشد و از طرفی سایر روش‌های درمانی نتیجه نداده باشند. یک ماده بی‌رنگ کننده در نواحی‌ای از پوست که تغییر رنگ نداده است، استعمال می‌شود. این ماده باعث می‌شود رنگ سایر نواحی پوست نیز به تدریج روشن شود و به این ترتیب، رنگ همه نقاط پوست یکسان شود. عوارض جانبی این روش می‌تواند شامل قرمزی، تورم، خارش و خشکی پوست باشد. با توجه به از بین رفتن دائمی رنگ‌دانه‌ها، شما نسبت به نور خورشید حساس خواهید شد. بنابراین باید در مقابل نور خورشید از پوست خود محافظت کنید.

جراحی

در صورتی که نوردرمانی در مورد شما جواب ندهد، جراحی گزینه دیگری خواهد بود. جراحی همچنین می‌تواند همراه با سایر روش‌های درمانی انجام شود. هدف از روش‌های جراحی ذکر شده در پایین بازگرداندن رنگ به پوست می‌باشد:

1- پیوند پوست : در این روش پزشکتان بخش کوچکی از پوست نرمال صورت را برداشت می‌کند و در نواحی‌ای که رنگ خود را از دست داده‌اند، پیوند می‌زند. این روش مواقعی استفاده می‌شود که نواحی کوچکی از پوست شما دچار ویتیلیگو شده باشد. گاهی ممکن است در محل پیوند عفونت یا زخم ایجاد گردد، گاهی نیز پیوند موفق نمی‌شود.

2- پیوند بلیستر : در این روش پزشکتان با ایجاد مکش، تاول‌هایی بر روی پوست ناحیه نرمال ایجاد می‌کند. سپس سر آن‌ها را برداشت کرده و در نواحی دچار تغییر رنگ پیوند می‌زند. یکی از عوارض جانبی این روش آن است که تاول‌های ایجاد شده بر اثر مکش می‌توانند باعث شکل‌گیری ضایعات پیسی در نواحی نرمال پوست شوند.

3- تاتو یا میکروپیگمنتیشن (micropigmentation) : در این روش پزشکتان از یک روش خاص جراحی برای وارد کردن رنگ‌دانه به پوستتان استفاده می‌کند. این روش در نواحی داخل و اطراف لب‌ها مؤثرتر می‌باشد.

در صورتی که نواحی از پوست، مو یا چشم هایتان در حال از دست دادن رنگشان بودند، به پزشک مراجعه کنید. ویتیلیگو درمانی ندارد؛ ولی روش‌های درمانی موجود می‌توانند از پیشرفت بیماری جلوگیری کنند و تا حدودی رنگ نقاط بی‌رنگ پوست را بازگردانند.

رعایت نکات زیر به شما کمک خواهد کرد تا ظاهر خود را بهبود بخشید :

از پوست خود در برابر نور خورشید و لامپ‌های UV محافظت کنید. در صورتی که به بیماری برص دچار هستید و خصوصاً پوست روشنی هم دارید از ضد آفتاب‌هایی که SPF آن‌ها حداقل 30 باشد استفاده کنید. از مقدار کافی ضد آفتاب استفاده کنید و هر دو ساعت آن را تمدید کنید.

سعی کنید بیشتر در سایه قرار بگیرید. از لباس‌هایی استفاده کنید که شما را در برابر نور خورشید محافظت کنند؛ زیرا آفتاب سوختگی می‌تواند شرایط شما را بدتر کند. همچنین آفتاب سوختگی می‌تواند تضاد بین بخش‌های بی‌رنگ پوست را با سایر بخش‌ها واضح‌تر کند و از نظر ظاهری وضعیت را بدتر کند.

می‌تواند از مواد آرایشی برای پنهان کردن لک‌های پوستی خود استفاده کنید. این کار باعث می‌شود که شما حس بهتری نسبت به پوست خود پیدا کنید. گاهی ممکن است نیاز باشد از ترکیب چند رنگ با چند برند مختلف برای پوشاندن لک‌های صورتتان استفاده کنید.

از تاتو کردن خودداری کنید. از روش‌های تاتو غیر درمانی اجتناب کنید زیرا علاوه بر اینکه به پوستتان آسیب می‌رساند، می‌تواند باعث ایجاد لکه‌های پیسی طی دو هفته بعد از انجام آن شود.

منبع مقاله :

• mayoclinic

تهیه و ترجمه : سایت سلامت دکتر سوشا

بازگشت به صفحه اطلاعات بیماری‌ها