آمفیزم (Emphysema)

شما می‌توانید برای سال‌های بسیاری بدون هیچ علائم و نشانه‌ای به آمفیزم دچار باشید. علامت اصلی آمفیزم تنگی نفس است که معمولاً به‌تدریج شروع می‌شود. تنگی نفس ممکن است باعث اجتناب از انجام فعالیت‌ها توسط شما شود لذا معمولاً علائم این بیماری مشکل خاصی ایجاد نمی‌کند تا زمانی که باعث تداخل در انجام کارهای روزانه شود. آمفیزم درنهایت باعث ایجاد تنگی نفس حتی در زمانی که شما در حال استراحت هستید، خواهد شد.

علت اصلی آمفیزم قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض مواد محرک موجود در هواست، از جمله:

• دود تنباکو
• دود ماری‌جوانا
• آلودگی هوا
• دود تولیدی از کارخانه‌ها

در موارد نادری، آمفیزم توسط یک کمبود وراثتی در یک پروتئین که از ساختارهای الاستیک ریه‌ها محافظت می‌کند، ایجاد می‌شود. نام این پروتئین آلفا-1-آنتی تریپسین می‌باشد.

عواملی که خطر ابتلا به آمفیزم را افزایش می‌دهند، عبارت‌اند از:

• سیگار کشیدن : آمفیزم به‌احتمال‌زیاد در افراد سیگاری افزایش می‌یابد. خطر برای تمام انواع افراد سیگاری با توجه به تعداد سال مصرف آن و مقدار دخانیات مصرفی افزایش می‌یابد.
• سن: اگرچه آسیب ریه‌ای که در آمفیزم رخ می‌دهد به‌تدریج آغاز می‌گردد، بسیاری از افراد مبتلابه آمفیزم مربوط به مصرف تنباکو بین سنین ۴۰ و ۶۰ سالگی شروع به تجربه علائم این بیماری می‌کنند.
• قرار گرفتن در معرض دود سیگار : دود دست‌دوم که همچنین به‌عنوان دود سیگار منفعل و یا زیست‌محیطی شناخته‌شده است، دودی است که سهواً از سیگار شخص دیگری استنشاق می‌کنید. قرار داشتن در معرض دود سیگار نیز خطر ابتلا به آمفیزم را افزایش می‌دهد.
• مواجهه شغلی با بخارات و یا گردوغبار : اگر شما دود ناشی از مواد شیمیایی خاص یا گردوغبار ناشی از محصولات غلات، پنبه، چوب و یا معدن را تنفس کنید بیشتر احتمال دارد به آمفیزم دچار شوید. این خطر زمانی که سیگار نیز می‌کشید، بیشتر خواهد بود.
• قرار گرفتن در معرض آلاینده‌های داخلی و خارجی : تنفس آلاینده‌های داخلی، مانند دود ناشی از سوخت لوازم گرمایشی و همچنین به‌عنوان آلاینده‌های فضای باز، به‌عنوان‌مثال دود ناشی از اگزوز خودرو، باعث افزایش خطر ابتلا به آمفیزم خواهد شد.

افرادی که آمفیزم دارند بیشتر احتمال ابتلا به عوارض زیر را خواهند داشت:

• فروپاشی ریه (پنوموتوراکس): فروپاشی ریه می‌تواند در افرادی که آمفیزم شدید دارند تهدیدکننده زندگی باشد چراکه عملکرد ریه آن‌ها در حال حاضر به خطر افتاده است. این عارضه غیرمعمول اما هنگامی‌که رخ می‌دهد، جدی خواهد بود.
• مشکلات قلبی: آمفیزم می‌تواند فشار موجود در شریان‌هایی که قلب و ریه را متصل می‌کنند، افزایش دهد. این می‌تواند به یک بیماری به نام نارسایی قلبی، که در آن بخشی از قلب گسترش‌یافته و عملکرد قلب ضعیف می‌شود، گردد.
• حفره‌های بزرگ در ریه‌ها (تاول غول‌پیکر): در برخی از افراد مبتلابه آمفیزم، فضاهای خالی در ریه‌ها شکل می‌گیرد. این فضاها می‌توانند به بزرگی نیمی از ریه باشند. علاوه بر کاهش میزان فضای در دسترس برای ریه، تاول غول‌پیکر می‌تواند خطر پنوموتوراکس را افزایش دهد.

برای تشخیص آمفیزم، دکتر شما ممکن است از انواع تست‌های زیر استفاده کند.

آزمایشات تصویربرداری

انجام اشعه X از قفسه سینه می‌تواند به تشخیص آمفیزم پیشرفته کمک کند و در رد کردن دیگر علل تنگی نفس کارساز باشد. البته اشعه ایکس قفسه سینه همچنین می‌توانید در زمان ابتلای شما به آمفیزم نیز، وضعیت نرمالی را نشان دهد. توموگرافی کامپیوتری (سی تی اسکن) تصاویر اشعه ایکس گرفته‌شده از بسیاری از جهات مختلف را ترکیب کرده و دیدگاهی مقطعی از اندام‌های داخلی به پزشک می‌دهد. دکتر شما ممکن است در صورت نیاز شما به انجام عمل جراحی، سی تی اسکن درخواست دهد.

تست‌های آزمایشگاهی

با گرفتن خون از یک شریان مربوط به مچ دست، می‌توان وضعیت انتقال اکسیژن و دی‌اکسید کربن در خون را تعیین کرد.

تست‌های عملکرد ریه

در این آزمون غیرتهاجمی، مقدار هوایی که ریه‌های شما می‌تواند نگه دارد و چگونگی جریان هوا به داخل و خارج از ریه‌ها، نشان داده می‌شود. این آزمون همچنین می‌تواند چگونگی رساندن اکسیژن به جریان خون توسط ریه‌ها را اندازه‌گیری کند. یکی از آزمون‌های متداول استفاده از ابزاری ساده به نام اسپیرومتر است که شما در آن فوت می‌کنید.

آمفیزم قابل‌درمان نیست، اما درمان می‌تواند به رفع علائم و کاهش سرعت پیشرفت این بیماری کمک کند.

داروها

بسته به‌شدت علائم، دکتر ممکن است هریک از داروهای زیر را تجویز کند:

گشاد کننده‌های برونش: این داروها می‌توانند به تسکین سرفه، تنگی نفس و مشکلات تنفسی با گشاد کردن راه‌های هوایی تنگ‌ شده کمک کنند. اما آن‌ها در زمانی که فرد در حال درمان آسم و یا برونشیت مزمن است، برای درمان آمفیزم مؤثر نیستند.
آستروئید استنشاقی : داروهای کورتیکواستروییدی استنشاقی که با عنوان اسپری‌های آئروسل شناخته می‌شوند، می‌توانند به تسکین تنگی نفس کمک کند. استفاده طولانی‌مدت ممکن است استخوان‌های شما را تضعیف و خطر ابتلا به فشارخون بالا، آب‌مروارید و دیابت را افزایش دهد.
آنتی‌بیوتیک‌ها: اگر شما عفونت باکتریایی، مانند برونشیت حاد یا ذات‌الریه داشته باشید، آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان شما مناسب هستند.

سایر اقدامات درمانی

• توان‌بخشی ریوی: یک برنامه توان‌بخشی ریوی، شامل تمرینات تنفسی و تکنیک‌هایی است که ممکن است به کاهش تنگی نفس و بهبود توانایی فرد برای ورزش کمک کند.
• تغذیه درمانی: در مراحل اولیه آمفیزم، بسیاری از مردم نیاز به کاهش وزن دارند، درحالی‌که در مراحل آخر آمفیزم اغلب نیاز به افزایش وزن وجود دارد.
• اکسیژن درمانی: اگر شما آمفیزم شدید با کاهش میزان اکسیژن خون دارید، با استفاده منظم از اکسیژن در خانه و زمانی که ورزش می‌کنید می‌تواند به درمان برخی از دردها کمک کند. بسیاری از افراد نیاز به استفاده از اکسیژن در ۲۴ ساعت شبانه‌روز دارند که معمولاً از طریق یک لوله باریک که به سوراخ‌های بینی وارد می‌شود، به ریه‌های فرد می‌رسد.

عمل جراحی

بسته به‌شدت آمفیزم، دکتر ممکن است یک یا چند نوع مختلف از عمل جراحی را توصیه کند، از جمله:

• جراحی ریه برای کاهش حجم: در این روش، جراحان بخشی کوچک از بافت ریه آسیب‌دیده را برداشت می‌کنند. برداشت بافت بیمار کمک می‌کند تا بافت ریه باقی‌مانده گسترش‌یافته و مؤثرتر فعالیت کند که این امر به بهبود تنفس کمک می‌کند.
• پیوند ریه: پیوند ریه یک گزینه در موارد ابتلا به آمفیزم شدید و زمانی که سایر گزینه‌های درمانی با شکست مواجه شده باشند می‌باشد.

© سایت پزشکی و سلامت دکتر سوشا